Słowa kluczowe
aesthetic judgements
basic emotions
emotion induction mechanisms
music listening
Jak cytować
Abstrakt
The main aim of this article is to review contemporary research on aesthetic emotions from the perspective of music psychology. By analyzing the results of research review in the broader theoretical context, the author attempts to answer the question of the appropriateness of distinguishing a separate category of aesthetic emotions and musical aesthetic emotions. She concludes that despite the specific terminology
used to describe aesthetic musical emotions (classification of aesthetic emotions by M. Zentner et al.), some specific induction mechanisms (a multi-level theory of emotion causation by P.N. Juslin) and functions fulfilled in the listener’s life, there is no clear evidence to distinguish musical aesthetic emotions as a separate category of emotions, and the term aesthetic emotions should be reserved only for the emotions arising as a result of the cognitive evaluation of the stimulus according the listener’s aesthetic criteria.
Bibliografia
Barrett Frederick S., Grimm Kevin J., Robins Richard W., Wildschut Tim, Sedikides Constantine, Janata Petr, Music-Evoked Nostalgia: Affect, Memory, and Personality,„Emotion” 2010 nr 10, s. 390–403.
Białkowski Andrzej, Migut Mateusz, Socha Ziemowit, Wyrzykowska Katarzyna M., Muzykowanie w Polsce. Badanie podstawowych form aktywności muzycznej Polaków, Fundacja na rzecz rozwijania muzykalności Polaków „Muzyka jest dla wszystkich”, Warszawa 2014.
Chełkowska-Zacharewicz Maria, Janowski Maciej, Polska adaptacja Geneva Emotional Music Scale (GEMS) – badania wstępne, „Polskie Pismo Muzykoterapeutyczne” 2016 nr 3, s. 44–64.
Cropley Artur J., Creativity: A Bundle of Paradoxes, „Gifted and Talented International” 1997 nr 12, s. 9–15.
Deci Edward L., Ryan Richard M., Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior, Springer, New York 1985.
Deci Edward L., Ryan Richard M., The “What” and “Why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior, „Psychological Inquiry” 2000 nr 11, s. 227–268.
Ekman Paul, An Argument for Basic Emotions, „Cognition and Emotion” 1992 nr 6, s. 169–200.
Gabrielsson Alf, Emotions in Strong Experiences with Music, [w:] Music and Emotion. Theory and Research, red. Patrik N. Juslin, John A. Sloboda, Oxford University Press, Oxford 2001, s. 431–449.
Gabrielsson Alf, Emotion Perceived and Emotion Felt: Same or Different?, „Musicae Scientiae” 2002 t. 5 nr 1, s. 123–147.
Gabrielsson Alf, Lindström Wik Siv, Strong Experiences Related to Music: A Descriptive System, „Musicae Scientiae” 2003 t. 7 nr 2, s. 157–217.
Gołaszewska Maria, Kim jest artysta?, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1986.
Hunter Patrick G., Schellenberg E. Glenn, Schimmack Ulrich, Mixed Affective Responses to Music with Conflicting Cues, „Cognition and Emotion” 2008 nr 22, s. 327–352.
Imbir Kamil, Rutniewska Magdalena, Rola emocji (automatycznych vs. refleksyjnych) w procesach intuicyjnych ocen społecznych, „Psychologia Społeczna” 2014 t. 9 nr 4, s. 455–465.
Izard Caroll E., Basic Emotions, Natural Kinds, Emotion Schemas, and a New Paradigm, „Perspectives on Psychological Science” 2007 nr 2, s. 260–280.
Izard Caroll E., Facial Expression and the Regulation of Emotions, „Journal of Personality and Social Psychology” 1990 nr 58, s. 487–498.
Jarymowicz Maria, Imbir Kamil, Próba taksonomii ludzkich emocji, „Przegląd Psychologiczny” 2010 t. 53 nr 4, s. 439–461.
Jarymowicz Maria, Imbir Kamil, Toward a Human Emotions Taxonomy (Based on Their Automatic vs. Reflective Origin), „Emotion Review” 2015 t. 7 nr 2, s. 183–188.
Juslin Patrik N., From Everyday Emotions to Aesthetic Emotions: Towards a Unified Theory of Musical Emotions, „Physics of Life Reviews” 2013 nr 10, s. 235–266.
Juslin Patrik N., Music and Emotion: Seven Questions, Seven Answers, [w:] Music and the Mind: Essays in Honour of John Sloboda, red. Irene Deliège, Jane Davidson, Oxford University Press, Oxford 2011, s. 113–135.
Juslin Patrik N., Laukka Petri, Expression, Perception, and Induction of Musical Emotions: A Review and a Questionnaire Study of Everyday Listening, „Journal of New Music Research” 2004 nr 33, s. 217–238.
Juslin Patrik N., Västfjäll Daniel, Emotional Responses to Music: The Need to Consider Underlying Mechanisms, „Behavioral and Brain Sciences” 2008 nr 31, s. 559–575.
Kamińska Barbara, Znaczące przeżycia muzyczne w relacjach młodzieży, [w:] Powszechna edukacja muzyczna a wyzwania współczesności, red. Andrzej Białkowski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, s. 151–164.
Kivy Peter, Music Alone: Philosophical Reflections on the Purely Musical Experience, Cornell University Press, Ithaca 1990.
Klimas-Kuchtowa Ewa, Muzyka w prewencji i promocji zdrowia, [w:] Psychologia muzyki. Współczesne konteksty zastosowań, red. Rafał Lawendowski, Julia Kaleńska-Rodzaj, Harmonia, Gdańsk 2014, s. 159–184.
Konecni Vladimir J., The Aesthetic Trinity: Awe, Being Moved, Thrills, „Bulletin Psychology and the Arts” 2005 nr 5, s. 27–44.
Laukka Petri, Uses of Music and Psychological Well-Being among the Elderly, „Journal of Happiness Studies” 2007 nr 8, s. 215–241.
Lawendowski Rafał, Homo musicus. Muzyka w relacjach społecznych, [w:] Psychologia muzyki. Współczesne konteksty zastosowań, red. Rafał Lawendowski, Julia Kaleńska-Rodzaj, Harmonia, Gdańsk 2014, s. 15–39.
Lawendowski Rafał, Osobowościowe uwarunkowania preferencji muzycznych w zależności od wieku, Impuls, Kraków 2011.
Lazarus Richard, Thoughts on the Relations between Emotion and Cognition, „American Psychologist” 1982 nr 37, s. 1019–1024.
Levinson Jerrold, Music and Negative Emotion, [w:] Music and Meaning, red. Jenefer Robinson, Cornell University Press, Ithaca–London 1997, s. 215–241.
Lewis Michael, Wyłanianie się ludzkich emocji, [w:] Psychologia emocji, red. Michael Lewis, Jeannette Haviland-Jones, przekład zbiorowy, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005, s. 342–360.
Łosiak Władysław, Psychologia emocji, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Makomaska Sylwia, Droga do „makdonaldyzacji” doświadczenia słuchowego – refleksja nad obecnością muzyki tła w przestrzeni komercyjnej, [w:] Psychologia muzyki. Pomiędzy wykonawcą a odbiorcą, red. Julia Kaleńska-Rodzaj, Rafał Lawendowski, Harmonia, Gdańsk 2015, s. 151–164.
Maslow Abraham H., A Theory of Human Motivation, „Psychological Review” 1943 t. 50 nr 4, s. 370–396.
Maslow Abraham H., Toward a Psychology of Being, Van Nostrand Reinhold, New York 1968.
Meyer Leonard B., Emocja i znaczenie w muzyce, przeł. Antoni Buchner, Karol Berger, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1974.
Patel Aniruddh D., Music, Language, and Brain, Oxford University Press, New York 2008.
Poćwierz-Marciniak Ilona, Kierzkowski Michał, Muzyka a zmiana nastroju u osób chorych somatycznie będących w trakcie hospitalizacji, [w:] Psychologia muzyki. Pomiędzy wykonawcą a odbiorcą, red. Julia Kaleńska-Rodzaj, Rafał Lawendowski, Harmonia, Gdańsk 2015, s. 133–150.
Russell James A., Core Affect and the Psychological Construction of Emotion, „Psychological Review” 2003 nr 110, s. 145–172.
Scherer Klaus R., Emotion as a Process: Function, Origin, and Regulation, „Social Science Information” 1982 nr 21, s. 555–570.
Scherer Klaus R., What Are Emotions? And How Can They Be Measured?, „Social Science Information” 2005 nr 44, s. 695–729.
Scherer Klaus R., Which Emotions Can Be Induced by Music? What Are the Underlying Mechanisms? And How Can We Measure Them?, „Journal of New Music Research” 2004 nr 33, s. 239–251.
Schindler Ines, Hosoya Georg, Menninghaus Winfried, Beermann Ursula, Wagner Valentin, Eid Michael, Scherer Klaus R., Measuring Aesthetic Emotions: A Review of the Literature and a New Assessment Tool, „PLoS ONE” 2017 nr 12 (6).
Shiota Michelle N., Neufeld Samantha L., Danvers Alexander F., Osborne Elisabeth A., Sng Oliver i Yee Claire I., Positive Emotion Differentiation: A Functional Approach, „Social and Personality Psychology Compass” 2014 nr 8, s. 104–117.
Silvia Paul J., Looking Past Pleasure: Anger, Confusion, Disgust, Pride, Surprise, and Other Unusual Aesthetic Emotions, „Psychology of Aesthetic, Creativity and Arts” 2009 nr 3 (1), s. 48–51.
Sloboda John A., Poznanie, emocje, wykonanie – trzy wykłady z psychologii muzyki, przeł. Andrzej Miśkiewicz, Akademia Muzyczna Fryderyka Chopina, Warszawa 1999.
Szczygieł Dorota, Kolańczyk Alina, Skala poziomów świadomości emocji. Adaptacja skali Levels of Emotional Awareness Scale Lane’a i Schwartza, „Roczniki Psychologiczne” 2000 nr 3, s. 155–179.
Trost Wiebke, Ethofer Thomas, Zentner Marcel, Vuilleumier Patrik, Mapping Aesthetic Musical Emotions in the Brain, „Cerebral Cortex” 2012 nr 22, s. 2769–2783.
Wierzbicka Anna, Emotions across Languages and Cultures, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
Zajonc Robert B., Feeling and Thinking: Preferences Need No Inferences, „American Psychologist” 1980 t. 35 nr 2, s. 151–175.
Zentner Marcel, Grandjean Didier, Scherer Klaus R., Emotions Evoked by the Sound of Music: Characterization, Classification, and Measurement, „Emotion” 2008 t. 8 nr 4, s. 494–521.