Słowa kluczowe
kobieta
gender
kariera akademicka
macieżyństwo
gender
kariera akademicka
macieżyństwo
Jak cytować
Zaworska-Nikoniuk, D. (2020). Kariery akademickie kobiet – uwikłania i inspiracje. Rocznik Pedagogiczny, 42, 85–105. https://doi.org/10.2478/rp-2019-0006
Abstrakt
In the article “Women’s Academic Careers – Entanglements and Inspirations”, I write about the significant problem of the specificity of female careers related to gender and its stereotypical percep- tion. The purpose of the research was to analyse the individual stages of women’s academic careers in the academic field of pedagogy (humanities and social sciences) in 2013–2019, based on the latest research reports (E. Kulczycki Report and the ‘Science in Poland’ Report). The study uses data about pedagogy as a feminized discipline, in which the majority of academic staff are female. The main research question was: How do the individual stages of women’s academic careers in social sciences (especially pedagogy) progress, and what factors determine them? The research method used in this study was what is often referred to in colloquial language as “desk research”, i.e. reviewing and analysing scientific literature, analysing data sources, compiling them and mutual verification. The interpretative background of this research was an analysis of the mechanisms of gender inequalities at universities (related to the mechanisms of the labour market).
Bibliografia
Acker J., Hierarchies, Jobs, Bodies: A Theory of Gendered Organizations, „Gender & Society” 1990, nr 4 (2).
Alvesson M., Due Billing Y., Kobiety i zarządzanie: cztery perspektywy teoretyczne, [w:] Aktorzy życia publicznego. Płeć jako czynnik różnicujący, red. R. Siemieńska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003.
Baditner E., Konflikt: kobieta matka, tłum. J. Jedliński, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007. Blickenstaff J.C., Women and Science Careers: Leaky Pipeline or Gender Filter? „Gender and Edu-
cation” 2005, vol. 17 (4).
Bourdieu P., Męska dominacja, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
Brannon L., Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni: podobni czy różni, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2002.
Cybal-Michalska A., Młodzież akademicka a kariera zawodowa, Wydawnictwo Impuls, Kraków
2013.
Etzkowitz H., Ranga M., Gender Dynamics In Science and Technology: From the „Leaky Pipeline”
to the Vanish Box, „Brussels Economic Review Cahiers Economiques de Bruxelles” 2001, vol.
54 (2/3).
European Commission [2009], Report on Equality Between Women and Men 2009, [online] <http://
ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=422&langId=en&furth> [dostęp: 10.09.2019].
Florencka K., Raport: 36 proc. studentów uczelni technicznych to kobiety, 15.03.2019, [online] <http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C33241%2Craport-36-proc-studentow-
-uczelni-technicznych-kobiety> [dostęp 10.09.2019].
Gerlach R., Model promotora w przewodzie doktorskim, [w:] Badanie – do dojrzewania – rozwój (na drodze doktoratu), red. F. Szlosek, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploracji – PIB, Warszawa–Radom 2013.
Idealistki, siłaczki, reformatorki. Kobiety w nauce polskiej, red. A.H. Oleksy, Wydawnictwo Uni- wersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.
Jedlikowska D., Gender gap w przestrzeni akademickiej. Trajektorie karier naukowych kobiet za- rządzających szkolnictwem wyższym, [w:] red. M. Grochalska, W. Sawczuk, Uniwersyteckie gry – czy płeć ma znaczenie? Wybrane dyskursy społeczno-edukacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
Jezierski M., Nowak-Paralusz M. (red.), Problematyka kobieca – konteksty, Wydawnictwo Nauko- we UMK, Toruń 2013.
Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, [online] <http://www.knped.pan.pl/index.php?option=com_ content&view=article&id=72> [dostęp: 10.09.2019].
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Fundacja Rektorów Polskich, Strategia roz- woju szkolnictwa wyższego: 2010–2020. Projekt środowiskowy, Warszawa 2009.
Kopciewicz L., Rzepecka K., Uniwersytet, kobiety i władza: o obecności kobiet w okolicach szczytu akademickich hierarchii, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2009, nr 3 (47).
Król H., Ludwiczyński A., Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Naukowe PWN, War- szawa 2006.
Kulczycki E., Wzory publikacyjne polskich naukowców w latach 2013–2016, [online] <https://re- pozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/24460/1/Wzory_publikacyjne_polskich_naukowco- w_w_latach_2013-2016.pdf> [dostęp: 8.09.2019].
Kwiek M., Kariera akademicka w Europie: niestabilność w warunkach systemowej konkurencji, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2016, nr 1.
Kwiek M., Najlepiej zarabiająca kadra naukowa: rola produktywności naukowej i generowania prestiżu na uniwersytetach europejskich (a Polska), „Nauka” 2017, nr 4.
Kyvik S., Age Scientific Productivity. Differences between Fields of Learning, „Higher Education” 1990, 19.
Leathwood C., Read B., Gender and the Changing Face of Higher Education. A Feminized Future?, Open University Press, McGraw – Hill Education, Berkshire 2009.
Majcher A., „Szklany sufit” w nauce? Płeć a trajektorie karier akademickich, „Societas Communi- tas” 2008, 2 (6).
Majcher A., Płeć w „grze o awans”. Kariery akademickie kobiet i mężczyzn w Polsce i w Niem- czech, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2009, nr 1 (29).
Makowska M., Boguszewski R., Analiza danych zastanych – zagadnienia wstępne, [w:] Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, red. M. Makowska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2013.
Makowska M., Desk Research, [w:] Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, red. M. Makowska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2013.
Młodożeniec M., Knapińska A., Czy nauka wciąż ma płeć męską? Udział kobiet w nauce, „Nauka” 2013, nr 2.
Morley L., Lost Leaders: Women in the Global Academy, „Highest Education Redearch & Develop- ment” 2014, nr 33 (1).
Nowak-Dziemianowicz M., Inni, różni, odmiennie. Dziewczynki i chłopcy w wychowaniu rodzin- nym i edukacji szkolnej, [w:] red. R. Kwiecińska, J. Łukasik, Zmiana społeczna. Edukacja – Polityka Oświatowa – Kultura, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2013.
Oleksy E.H., Chudzicka-Dudzik P., Diekmann A., Miazek M., UPGEM. National Report of Poland. Final Draft, „University of Lodz” 2007, nr 7–8.
Ostrouch-Kamińska J., Płeć (wyższego) wykształcenia, [w:] red. M. Grochalska, W. Sawczuk, Uni- wersyteckie gry – czy płeć ma znaczenie? Wybrane dyskursy społeczno-edukacyjne, Wydawnic- two Adam Marszałek, Toruń 2011.
Pankowska D., Wychowanie a role płciowe, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 2003. Pikuła N.G., Czynniki różnicujące przebieg kariery zawodowej kobiet i mężczyzn – z perspektywy
osób starszych, „Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja” 2017, nr 2 (78).
Poczet polskich rektorów 2016–2020, [online] <http://studyinpoland.pl/konsorcjum/index. php?option=com_content&view=article&id=8410:poczet-polskich-rektorow-2016-2020&ca-
tid=230:123-newsletter-2016&Itemid=100284> [dostęp: 10.09.2019].
Polskie uczelnie przodują w rankingu równowagi płciowej w publikacjach naukowych, 03.06.2019, [online] <http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C77344%2Cpolskie-uczelnie-przo-
duja-w-rankingu-rownowagi-plciowej-w-publikacjach> [dostęp: 10.09.2019].
Raport „Nauka w Polsce”, [online] <http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C33241%-
2Craport-36-proc-studentow-uczelni-technicznych-kobiety.html> [dostęp: 8.09.2019].
Raport o kobietach w akademiach nauk: PAN wypada blado, 02.03.2016, [online] <http://na- ukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C408644%2Craport-o-kobietach-w-akademiach-
-nauk-pan-wypada-blado.html> [dostęp: 10.09.2019].
Ryan M.K., Haslam S.A., The Glass Cliff: Evidence that Women are Over-Represented in Precario-
us Leadership Positions, „British Journal of Management” 2015, nr 16 (21).
Siemieńska R., Kontrowersje dotyczące studiów doktoranckich, [w:] red. R. Siemieńska, Karie- ry akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR,
Warszawa 2019.
Siemieńska R., Produktywność polskich naukowców i jej uwarunkowania, [w:] Kariery akade-
mickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, red. R. Siemieńska, Wydawnictwo Naukowe
SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Uwarunkowania akademickich karier kobiet i mężczyzn na świecie – zarys pro-
blematyki i przegląd badań, [w:] red. R. Siemieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn.
Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Domaradzka A., Matysiak I., Rola rodziny w karierze młodych naukowców – od decyzji o podjęciu studiów po przebieg kariery po uzyskaniu stopnia doktora, [w:] red. R. Sie- mieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Nauko-
we SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Domaradzka A., Matysiak I., Rola studiów doktoranckich w rozwoju kariery zawo-
dowej w nauce i poza nauką: doświadczenia kobiet i mężczyzn pięć lat po uzyskaniu stopnia doktora, [w:] red. R. Siemieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Domaradzka A., Matysiak I., Wnioskodawcy i beneficjenci – zróżnicowanie współ- czynnika sukcesu w pozyskiwaniu środków na badania naukowe w Polsce, [w:] red. R. Sie- mieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Zimmer A., Gendered Career Trajectories in Academia in Cross-National Perspec- tive, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2007.
Smoczyńska B., Matka Polka w polityce RP, [w:] red. M. Jezierski, M. Nowak-Paralusz, Problema- tyka kobieca – konteksty, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2013.
Szkoły wyższe i ich finanse w 2015 roku. Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, Głów- ny Urząd Statystyczny, [online] <https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/ conditions-service-academic-staff-working-higher-education-52_pl> [dostęp: 10.09.2019].
Titkow A., Tożsamość polskich kobiet, ciągłość, zmiana, konteksty, Wydawnictwo IFiS PAN, War- szawa 2007.
Titkow A., Duch-Krzysztoszek D., Budrowska B., Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspek- tywy, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2004.
Titkow A., Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet, Instytut Spraw Publicznych, Warsza- wa 2003.
Wiatrowski Z., Kariera w świecie uczonych w czasach cywilizacji postindustrialnej, „Labor et Edu- catio” 2016, nr 4.
Alvesson M., Due Billing Y., Kobiety i zarządzanie: cztery perspektywy teoretyczne, [w:] Aktorzy życia publicznego. Płeć jako czynnik różnicujący, red. R. Siemieńska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003.
Baditner E., Konflikt: kobieta matka, tłum. J. Jedliński, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007. Blickenstaff J.C., Women and Science Careers: Leaky Pipeline or Gender Filter? „Gender and Edu-
cation” 2005, vol. 17 (4).
Bourdieu P., Męska dominacja, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
Brannon L., Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni: podobni czy różni, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2002.
Cybal-Michalska A., Młodzież akademicka a kariera zawodowa, Wydawnictwo Impuls, Kraków
2013.
Etzkowitz H., Ranga M., Gender Dynamics In Science and Technology: From the „Leaky Pipeline”
to the Vanish Box, „Brussels Economic Review Cahiers Economiques de Bruxelles” 2001, vol.
54 (2/3).
European Commission [2009], Report on Equality Between Women and Men 2009, [online] <http://
ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=422&langId=en&furth> [dostęp: 10.09.2019].
Florencka K., Raport: 36 proc. studentów uczelni technicznych to kobiety, 15.03.2019, [online] <http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C33241%2Craport-36-proc-studentow-
-uczelni-technicznych-kobiety> [dostęp 10.09.2019].
Gerlach R., Model promotora w przewodzie doktorskim, [w:] Badanie – do dojrzewania – rozwój (na drodze doktoratu), red. F. Szlosek, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploracji – PIB, Warszawa–Radom 2013.
Idealistki, siłaczki, reformatorki. Kobiety w nauce polskiej, red. A.H. Oleksy, Wydawnictwo Uni- wersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.
Jedlikowska D., Gender gap w przestrzeni akademickiej. Trajektorie karier naukowych kobiet za- rządzających szkolnictwem wyższym, [w:] red. M. Grochalska, W. Sawczuk, Uniwersyteckie gry – czy płeć ma znaczenie? Wybrane dyskursy społeczno-edukacyjne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
Jezierski M., Nowak-Paralusz M. (red.), Problematyka kobieca – konteksty, Wydawnictwo Nauko- we UMK, Toruń 2013.
Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, [online] <http://www.knped.pan.pl/index.php?option=com_ content&view=article&id=72> [dostęp: 10.09.2019].
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Fundacja Rektorów Polskich, Strategia roz- woju szkolnictwa wyższego: 2010–2020. Projekt środowiskowy, Warszawa 2009.
Kopciewicz L., Rzepecka K., Uniwersytet, kobiety i władza: o obecności kobiet w okolicach szczytu akademickich hierarchii, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2009, nr 3 (47).
Król H., Ludwiczyński A., Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Naukowe PWN, War- szawa 2006.
Kulczycki E., Wzory publikacyjne polskich naukowców w latach 2013–2016, [online] <https://re- pozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/24460/1/Wzory_publikacyjne_polskich_naukowco- w_w_latach_2013-2016.pdf> [dostęp: 8.09.2019].
Kwiek M., Kariera akademicka w Europie: niestabilność w warunkach systemowej konkurencji, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2016, nr 1.
Kwiek M., Najlepiej zarabiająca kadra naukowa: rola produktywności naukowej i generowania prestiżu na uniwersytetach europejskich (a Polska), „Nauka” 2017, nr 4.
Kyvik S., Age Scientific Productivity. Differences between Fields of Learning, „Higher Education” 1990, 19.
Leathwood C., Read B., Gender and the Changing Face of Higher Education. A Feminized Future?, Open University Press, McGraw – Hill Education, Berkshire 2009.
Majcher A., „Szklany sufit” w nauce? Płeć a trajektorie karier akademickich, „Societas Communi- tas” 2008, 2 (6).
Majcher A., Płeć w „grze o awans”. Kariery akademickie kobiet i mężczyzn w Polsce i w Niem- czech, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2009, nr 1 (29).
Makowska M., Boguszewski R., Analiza danych zastanych – zagadnienia wstępne, [w:] Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, red. M. Makowska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2013.
Makowska M., Desk Research, [w:] Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, red. M. Makowska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2013.
Młodożeniec M., Knapińska A., Czy nauka wciąż ma płeć męską? Udział kobiet w nauce, „Nauka” 2013, nr 2.
Morley L., Lost Leaders: Women in the Global Academy, „Highest Education Redearch & Develop- ment” 2014, nr 33 (1).
Nowak-Dziemianowicz M., Inni, różni, odmiennie. Dziewczynki i chłopcy w wychowaniu rodzin- nym i edukacji szkolnej, [w:] red. R. Kwiecińska, J. Łukasik, Zmiana społeczna. Edukacja – Polityka Oświatowa – Kultura, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2013.
Oleksy E.H., Chudzicka-Dudzik P., Diekmann A., Miazek M., UPGEM. National Report of Poland. Final Draft, „University of Lodz” 2007, nr 7–8.
Ostrouch-Kamińska J., Płeć (wyższego) wykształcenia, [w:] red. M. Grochalska, W. Sawczuk, Uni- wersyteckie gry – czy płeć ma znaczenie? Wybrane dyskursy społeczno-edukacyjne, Wydawnic- two Adam Marszałek, Toruń 2011.
Pankowska D., Wychowanie a role płciowe, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 2003. Pikuła N.G., Czynniki różnicujące przebieg kariery zawodowej kobiet i mężczyzn – z perspektywy
osób starszych, „Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja” 2017, nr 2 (78).
Poczet polskich rektorów 2016–2020, [online] <http://studyinpoland.pl/konsorcjum/index. php?option=com_content&view=article&id=8410:poczet-polskich-rektorow-2016-2020&ca-
tid=230:123-newsletter-2016&Itemid=100284> [dostęp: 10.09.2019].
Polskie uczelnie przodują w rankingu równowagi płciowej w publikacjach naukowych, 03.06.2019, [online] <http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C77344%2Cpolskie-uczelnie-przo-
duja-w-rankingu-rownowagi-plciowej-w-publikacjach> [dostęp: 10.09.2019].
Raport „Nauka w Polsce”, [online] <http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C33241%-
2Craport-36-proc-studentow-uczelni-technicznych-kobiety.html> [dostęp: 8.09.2019].
Raport o kobietach w akademiach nauk: PAN wypada blado, 02.03.2016, [online] <http://na- ukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C408644%2Craport-o-kobietach-w-akademiach-
-nauk-pan-wypada-blado.html> [dostęp: 10.09.2019].
Ryan M.K., Haslam S.A., The Glass Cliff: Evidence that Women are Over-Represented in Precario-
us Leadership Positions, „British Journal of Management” 2015, nr 16 (21).
Siemieńska R., Kontrowersje dotyczące studiów doktoranckich, [w:] red. R. Siemieńska, Karie- ry akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR,
Warszawa 2019.
Siemieńska R., Produktywność polskich naukowców i jej uwarunkowania, [w:] Kariery akade-
mickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, red. R. Siemieńska, Wydawnictwo Naukowe
SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Uwarunkowania akademickich karier kobiet i mężczyzn na świecie – zarys pro-
blematyki i przegląd badań, [w:] red. R. Siemieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn.
Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Domaradzka A., Matysiak I., Rola rodziny w karierze młodych naukowców – od decyzji o podjęciu studiów po przebieg kariery po uzyskaniu stopnia doktora, [w:] red. R. Sie- mieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Nauko-
we SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Domaradzka A., Matysiak I., Rola studiów doktoranckich w rozwoju kariery zawo-
dowej w nauce i poza nauką: doświadczenia kobiet i mężczyzn pięć lat po uzyskaniu stopnia doktora, [w:] red. R. Siemieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Domaradzka A., Matysiak I., Wnioskodawcy i beneficjenci – zróżnicowanie współ- czynnika sukcesu w pozyskiwaniu środków na badania naukowe w Polsce, [w:] red. R. Sie- mieńska, Kariery akademickie kobiet i mężczyzn. Różne czy podobne?, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.
Siemieńska R., Zimmer A., Gendered Career Trajectories in Academia in Cross-National Perspec- tive, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2007.
Smoczyńska B., Matka Polka w polityce RP, [w:] red. M. Jezierski, M. Nowak-Paralusz, Problema- tyka kobieca – konteksty, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2013.
Szkoły wyższe i ich finanse w 2015 roku. Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, Głów- ny Urząd Statystyczny, [online] <https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/ conditions-service-academic-staff-working-higher-education-52_pl> [dostęp: 10.09.2019].
Titkow A., Tożsamość polskich kobiet, ciągłość, zmiana, konteksty, Wydawnictwo IFiS PAN, War- szawa 2007.
Titkow A., Duch-Krzysztoszek D., Budrowska B., Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspek- tywy, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2004.
Titkow A., Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet, Instytut Spraw Publicznych, Warsza- wa 2003.
Wiatrowski Z., Kariera w świecie uczonych w czasach cywilizacji postindustrialnej, „Labor et Edu- catio” 2016, nr 4.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Dorota Zaworska-Nikoniuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.