Niesprawcza odpowiedzialność karna o charakterze represyjnym (karnym) w świetle Konstytucji RP (art. 42 ust. 1)

Abstrakt

Analizie poddano trzy rodzaje odpowiedzialności, tj. odpowiedzialność posiłkową (art. 24 i 25 k.k.s.), zobowiązanie do zwrotu korzyści majątkowej (art. 52 k.k. i art. 24 § 5 k.k.s.) oraz odpowiedzialność podmiotów zbiorowych w odniesieniu do art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, w którym mowa o odpowiedzialności sprawczej osoby dopuszczającej się czynu zabronionego. Z uwagi na takie ujęcie odpowiedzialności w Konstytucji w opracowaniu podjęto próbę określenia, czy art. 42 ust. 1 odnosi się także do odpowiedzialności niesprawczej, wprowadzonej wymienionymi aktami prawnymi. Unormowanie zawarte w wyżej wymienionych aktach prawnych prowadzi do wniosku, że skazanie sprawcy przestępstwa daje podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności posiłkowej, do zobowiązania do zwrotu korzyści majątkowej czy też do pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Warunkiem koniecznym stosowania tych instytucji jest więc uznanie osoby fizycznej powiązanej z określonym podmiotem wymienionych przejawów odpowiedzialności za winną popełnienia przestępstwa, którego skutki dotyczą tego podmiotu. Pociągnięcie do odpowiedzialności niesprawczej pozostaje zatem w ścisłym związku z odpowiedzialnością sprawczą, o której stanowi art. 42 ust. 1 Konstytucji RP. Odpowiedzialność sprawcza jest bowiem podstawowym warunkiem pociągnięcia do odpowiedzialności niesprawczej. Ta ostatnia stanowi niejako reperkusję pociągnięcia do sprawczej odpowiedzialności karnej.