Kryzys euro a handel zagraniczny krajów Unii Europejskiej

Abstrakt

Kryzys gospodarczy w strefie euro nie miał jak dotąd istotnego wpływu na handel UE: pozycja UE w handlu globalnym nie uległa zmianie. Unaocznił on jednak wyraźne różnice w wynikach handlu zagranicznego poszczególnych krajów członkowskich. Bardziej zdezagregowana analiza wskazuje na wyłonienie się trzech grup w ramach UE: znajdujących się w stagnacji ekonomii krajów Południa; dynamicznej Nowej Europy; oraz stabilnej Północy. Wahania w handlu światowym wywołane kryzysem globalnym nie były ani mniejsze, ani większe od zmian w wartości handlu UE. Kryzys nie odwrócił również tendencji rosnącej otwartości gospodarek państw członkowskich obserwowanej po 2000 r. Wzrost gospodarczy w tym okresie nie był ciągniony przez popyt krajowy, ale przez popyt zewnętrzny, tj. zapotrzebowanie w innych krajach UE oraz reszty świata. Nie znaleziono również danych empirycznych, które wsparłyby często wypowiadany komentarz, że tanie pożyczki w euro finansowały eksport Niemiec do południowych krajów UE. Wręcz przeciwnie, udział tych krajów w całkowitym eksporcie Niemiec kształtował się w pierwszej dekadzie XXI w. poniżej 15% i wykazywał tendencję spadkową. Wreszcie, wbrew oczekiwaniom, członkostwo w unii monetarnej nie było katalizatorem wzrostu handlu. Dynamika handlu krajów, które wstąpiły do UE w pierwszej dekadzie XXI w., była nieporównywalnie wyższa od dynamiki „starych” członków UE. Niebezpieczne jest jednak to, że w miarę jak efekt jednolitego rynku będzie wygasał, przejęcie antywzrostowego modelu charakterystycznego dla wielu krajów UE może doprowadzić do „equilibrium wolnego wzrostu”, jeśli nie stagnacji.