Ochrona środowiska jako determinanta współczesnego publicznego prawa gospodarczego

Abstrakt

Punkt wyjścia niniejszych rozważań stanowią cztery założenia, a mianowicie: 1) ‘środowisko’ rozumiane jako pewne uniwersum, a więc cały wszechświat razem z przyrodą, stanowiący wspólne dobro ogółu ludzi; 2) równocześnie sam człowiek i jego działalność mają największe znaczenie dla środowiska i przyrody oraz dla człowieka; 3) dlatego problemy środowiska muszą być rozpatrywane nie tylko w mikroskali (tzn. w skali lokalnej), lecz także w makroskali (tzn. w skali regionalnej względnie globalnej); 4) w praktyce oznacza to, że w celu umożliwienia efektywnej realizacji celów środowiskowych przy wykorzystaniu instrumentów prawnych musi zostać ustalona naprzód określona baza aksjologiczna, na której można się oprzeć w celu sformułowania lub wywiedzenia z niej odpowiedniego systemu rozwiązań prawnych. W tej sytuacji przyjęta w Deklaracji końcowej Konferencji Narodów Zjednoczonych na rzecz Środowiska i Rozwoju (UNCED) w 1992 r. w Rio de Janeiro zasada sustainable development okazała się paradygmatem współczesnej polityki środowiskowej oraz towarzyszących jej rozwiązań prawnych w zakresie problematyki ochrony środowiska w skali globalnej i w prawie międzynarodowym. Urzeczywistnieniu podstawowej zasady sustainable development służy wprawdzie cały szereg instrumentów prawnych, ich praktyczne wykorzystanie wymaga jednak w każdym wypadku posłużenia się stosownym ‘algorytmem’, który umożliwi dokładne ukazanie wszelkich konsekwencji, w tym w szczególności zagrożeń dla środowiska, jakie powodować może określona aktywność ludzka. Przy czym harmonijna realizacja konkurujących i zarazem wzajemnie komplementarnych celów (ekologicznego, ekonomicznego i socjalnego), wymaga ukształtowania szczególnego etosu respektującego wymagania tzw. międzypokoleniowej etyki ekologicznej.