Czy jesteśmy „społeczeństwem honoru”? Rekonstrukcja pojęcia honoru w wybranych orzeczeniach polskich sądów

Abstrakt

Występowanie honoru jako pewnej szczególnej wartości nie jest czymś wyjątkowym, ograniczonym do granic określonych państw, narodowości czy etniczności. Mimo to w literaturze można odnaleźć rozróżnienie między tzw. społeczeństwami honoru i społeczeństwami zmodernizowanymi. Uważa się, że w „społeczeństwach honoru” honor pełni rolę głównego narzędzia regulacji stosunków społecznych, a w „społeczeństwach zmodernizowanych”, opartych na prawie, jego znaczenie jest zmarginalizowane. Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do dyskusji nad adekwatnością omówionego podziału na przykładzie polskiego społeczeństwa. Z racji tego, że istotną cechą wskazanego rozróżnienia jest przeciwstawianie prawa i honoru jako narzędzi regulacji stosunków społecznych, punktem wyjścia analizy problemu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w polskim prawie występuje pojęcie „honoru”, a jeżeli tak, jak jest definiowane i w jakim kontekście się pojawia. Ze względu na złożoność tej problematyki, temat artykułu został ograniczony do konkretnego problemu – analizy wybranych wyroków polskich sądów wraz z uzasadnieniami. Przeprowadzone badania pozwoliły na wskazanie przepisów polskiego prawa, które odnoszą się (albo mogą się odnosić) do honoru, a także na stwierdzenie, że zarówno przez sędziów, jak i przez strony postępowań sądowych honor jest uznawany za chronioną prawnie, powszechnie akceptowaną wartość.