Zasady prawa ochrony dziedzictwa kultury – propozycja katalogu

Abstrakt

Pośród całego zespołu norm prawnych szczególne znaczenie mają normy będące zasadami prawa. Cechą nadającą normie prawnej status zasady prawa jest jej doniosłość dla systemu prawa. Ważny podział zasad prawa wprowadza rozróżnienie na: zasady wprost sformułowane w tekście prawnym (zasady explicite), zasady wyinterpretowywane z tekstu prawnego, choć wprost niewyrażone w tekście prawnym (zasady implicite), zasady prawa niewyrażone w aktach prawodawczych, a stanowiące składnik kultury prawnej (zasady implicite drugiego stopnia). Prawo ochrony dziedzictwa kultury jest dziś uznawane za tzw. kompleksową gałąź prawa, a jednym z podstawowych kryteriów wydzielania gałęzi prawa jest posiadanie własnych zasad prawa, które to kryterium jest spełnione wobec katalogu zasad przedstawionych w artykule, z zasadą naczelną, jaką jest wyinterpretowana z art. 5 i 6 Konstytucji RP zasada ochrony dziedzictwa kultury. Wśród innych zasad prawa ochrony dziedzictwa kultury wyróżnić można w szczególności następujące (zastrzegając, że katalog zaprezentowany w artykule ma charakter otwarty): zasada dostępu do zabytków, zasada społecznej użyteczności zabytków, zasada dostępu do informacji, zasada kontroli stanu zachowania zabytków, zasada integralności zabytku, zasada zrównoważonego rozwoju, zasada zarządzania dziedzictwem kultury, zasada zmiany wartości użytkowej dziedzictwa kultury w czasie, zasada finansowania przez posiadacza zabytku, zasada finansowania ze środków publicznych, zasady ochrony własności, zasada proporcjonalności, zasada kontroli państwa nad obrotem zabytkami oraz zasada kontroli wywozu zabytków za granicę.