Czy nowa kodyfikacja prawa cywilnego jest potrzebna w czasie kryzysu prawa?

Abstrakt

W artykule podjęto refleksję nad zasadnością kontynuacji prac nad nowym kodeksem cywilnym. W tym względzie autor wskazuje na konieczność porzucenia dotychczasowej metody regulacji, gdyż ta już się wyczerpała i nie daje nadziei na poprawę sytuacji. Swoje zapatrywania autor uzasadnia koniecznością zmierzenia się z zasygnalizowanymi w tekście kryzysami, dotykającymi zarówno legislatywę (zjawisko dekodyfikacji, nieprzemyślane nowelizacje, odejście przez ustawodawcę od negocjacyjnego modelu tworzenia prawa), jak i naukę prawa cywilnego (kryzys uniwersytetów – prowadzenie dydaktyki zorientowanej na masowego studenta oraz nadmierne hołdowanie metodzie formalno-dogmatycznej przez badaczy), a także judykaturę (sprowadzenie sędziów do roli „lepszych urzędników”, nadmierne obłożenie sądów). W artykule wskazano nadto na niedomagania obecnej refleksji nad prawem prywatnym, a by to zilustrować, wykorzystano dwa przykłady: niedawnej wątpliwej nowelizacji Kodeksu cywilnego (dodanie nowego przepisu art. 72 § 2 k.c.) oraz niedostatecznej refleksji doktrynalnej nad zjawiskiem wyzysku (art. 388 k.c.). W konkluzji autor proponuje odejście od obecnego modelu, w którym centralną pozycję zajmuje pandektystyczny kodeks cywilny, na rzecz systemu ruchomego, którego rdzeniem są zasady prawne, doprecyzowane przez naukę i orzecznictwo.