Przerzucalność podatku od towarów i usług na rynku książek

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, kto (w krótkim okresie) poniósł ciężar podatku od towarów i usług nałożonego na książki. Badania zostały przeprowadzone na podstawie danych empirycznych dotyczących rynku książki w Polsce w latach 2003-2012. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że wzrost stawki podatku na książki z 0% na 5% spowodował bardziej niż proporcjonalny wzrost ich cen, co wskazuje na nadprzerzucalność (overshifting) podatku na czytelników. Znacząca podwyżka cen książek doprowadziła do spadku ilości sprzedanych książek, co przełożyło się na rentowność wydawnictw. Istotny statystycznie spadek rentowności kapitałów własnych w wydawnictwach w roku 2011 w porównaniu z 2010, wynikający ze spadku przychodów ze sprzedaży, pozwala stwierdzić, że ciężar wyższej stawki podatku obciążył właścicieli wydawnictw. Pomimo obserwowanego po wzroście stawki podatku spadku poziomu wynagrodzeń zarówno w ujęciu nominalnym, jak i realnym nie ma podstaw, by uznać, że spadek ten jest istotny statystycznie. Na podstawie przeprowadzonych testów nie można jednoznacznie stwierdzić, że ciężar podatku został przerzucony na pracowników, choć nie można tego wykluczyć.

Zmiana stawki podatku na książki powoduje zmiany nie tylko cen, lecz także ilości kształtujących równowagę. Na przerzucalność podatków nie powinno się patrzeć wyłącznie przez pryzmat zmiany cen. W analizie konsekwencji nałożenia (zmiany) podatków należy uwzględnić również ilości sprzedawanych, kupowanych towarów i usług, ponieważ zarówno cena, jak i ilość kształtują równowagę na rynku. Próba określenia wszystkich skutków zmian w prawie podatkowym, i to w ujęciu ex ante, powinna być wpisana w proces legislacyjny i stanowić integralną część tego procesu.