Szanse i zagrożenia u progu emerytury: sytuacja starszego pokolenia w kontekście więzi rodzinnych i solidarności międzypokoleniowej

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja wyników badań dotyczących relacji międzypokoleniowych w związku z sytuacją seniorów u progu wieku emerytalnego i wyzwaniami demograficznymi. Badanie – będące elementem szerszego projektu wielopokoleniowych badań longitudinalnych – obejmowało dwie zbiorowości reprezentujące pokolenie senioralne (60-latkowie) i respondentów w wieku ich dorosłych dzieci (38-40-latkowie). Dzięki temu można było poznać perspektywę obu sąsiadujących ze sobą grup jako ogniwa ciągu genealogicznego pokoleń, rozumianych tu jednak nieco szerzej – jako zbiorowości ukształtowane przez odmienne okoliczności społeczno-kulturowe i reprezentujące odmienny socjalizacyjny efekt: specyficzne wartości, orientacje życiowe, postawy wobec rodziny i zobowiązań rodzinnych czy polityczne poglądy. W centrum zainteresowań pozostaje starsza generacja, a stawiane pytania dotyczą szans bycia zaopiekowanym ze względu na gotowość do takiej pomocy ze strony młodszego pokolenia. W szukaniu odpowiedzi na te pytania skonfrontowane zostały ze sobą a) sytuacja materialna, zdrowotna i rodzinna obu pokoleń, b) zmienne społeczno-demograficzne mogące mieć wpływ na sytuację życiową, c) postawy względem rodziny wskaźnikowe dla solidarności międzypokoleniowej, d) kontekst socjalizacyjny i orientacje życiowe oraz e) subiektywny odbiór świata społecznego. W wyniku przeprowadzonych analiz zidentyfikowano grupy, opierając się głównie na cechach statusowych i demograficznych, do których polityka publiczna (zdrowotna, wspierająca instytucję rodziny), mogłaby szczególnie dostosować ofertę wsparcia.