Prewencyjna funkcja nieizolacyjnych środków zapobiegawczych

Abstrakt

Środkom zapobiegawczym stawia się dwa cele, które mają realizować. Z tymi celami sprzężone są zaś dwie podstawowe funkcje tych środków. Jedna z nich ma charakter ściśle procesowy. Druga natomiast odrywa się od przedmiotu procesu i pozwala na wyjątkowe zastosowanie środka zapobiegawczego w celu ochrony przed popełnieniem nowego, ciężkiego przestępstwa należącego do katalogu przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu. Przesłanki te wspólne są dla znacznie różniących się pod względem istoty tymczasowego aresztowania oraz pozostałych nieizolacyjnych środków zapobiegawczych. W ocenie autora stan taki nie przystaje do rzeczywistości i jako wprowadzający niespójności w systemie tych środków wymaga zmiany. Stąd też celem niniejszego tekstu jest poddanie pod rozwagę zasadności dokonania rewizji przesłanek stosowania nieizolacyjnych środków zapobiegawczych jako istotnie różniących się od tymczasowego aresztowania. Tekst ten stymulować ma debatę nad kształtem i dalszym kierunkiem rozwoju niezolacyjnych środków zapobiegawczych jako wolnościowej i skuteczniej alternatywy dla nadużywanego tymczasowego aresztowania. Przyjętą przez autora metodą badawczą jest metoda dogmatyczno-formalna, oparta na analizie literatury przedmiotu oraz tekstu aktów prawnych. Autor dochodzi do wniosków, że postulowana zmiana zdaje się odpowiadać trendom ostatniego ćwierćwiecza, rozszerzającym katalog tych środków przymusu o wiele środków wolnościowych, realizujących wbrew systemowemu założeniu funkcję prewencyjną jako podstawową. Wprowadza także spójność pomiędzy szczególnymi przesłankami poszczególnych środków zapobiegawczych, a deklaracją ogólną z art. 249 § 1 k.p.k. oraz przesłankami z art. 258 § 3 k.p.k. Jednocześnie uelastycznia organy procesowe w kwestii ochrony podmiotów zagrożonych dalszą przestępczą działalnością oskarżonego.