Kilka refleksji na temat stanu cywilistycznej aparatury pojęciowej używanej w dyskursie o podmiotowości prawnej

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: wrz 30, 2020
DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.3.8
Słowa kluczowe:
osoba fizyczna, osoba prawa, Skarb Państwa, osoba prawna prawa publicznego

Main Article Content

Rafał Szczepaniak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-6909-4912

Abstrakt

Przedmiotem analiz autora jest pięć pojęć prawnych: osoba fizyczna, osoba prawa, ułomna osoba prawna, fiskus (Skarb Państwa) oraz osoba prawna prawa publicznego. Pomimo że termin „osoba fizyczna” jest powszechnie używany, autor opowiada się za usunięciem tego pojęcia z przepisów prawa, ponieważ pojęcie to jest reliktem skrajnej postaci jurysprudencji pojęciowej będącej wykwitem skrajnej postaci pozytywizmu prawniczego, poza tym nie koresponduje ono ze współczesnymi trendami zmierzającymi do konstytucjonalizacji prawa cywilnego, a zwłaszcza że współczesnymi koncepcjami praw człowieka. Autor zwraca uwagę, że pojęcie to nie występuje w polskiej Konstytucji. Za relikt uważa również pojęcie fiskusa (Skarb Państwa): jest to swoisty anachronizm, a więc relikt dawnej koncepcji fiskusa, która święciła triumfy w XIX w. Pojęcie to odwraca uwagę od rzeczywistej istoty państwa jako podmiotu prawa. Autor opowiada się także za usunięciem z dyskursu cywilistycznego pojęcia osoby prawnej prawa publicznego, które przedostało się z nauki prawa administracyjnego do dyskursu cywilistycznego. Jest ono reliktem metodologii, jaką stosowali szeroko w XIX w. specjaliści prawa administracyjnego. Metoda ta polegała na zapożyczaniu z nauki prawa cywilnego pewnych pojęć i recypowaniu ich do nauki prawa administracyjnego. Zdaniem autora na gruncie prawa cywilnego pojęcie to nie posiada wystarczających walorów normatywnych i poznawczych. Autor zwraca również uwagę na naturę pojęcia osoby prawnej. Jego zdaniem, w przeciwieństwie do terminu „ułomna osoba prawna”, jest to pojęcie pierwotne w języku prawnym i prawniczym. Nie poddaje się więc definiowaniu.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Szczepaniak, R. (2020). Kilka refleksji na temat stanu cywilistycznej aparatury pojęciowej używanej w dyskursie o podmiotowości prawnej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 82(3), 111-125. https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.3.8
Numer
Tom 82 Nr 3 (2020)
Dział
ARTYKUŁY
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

  1. Becker, F. (2019). Öffentliches und Privates Recht. Neue Zeitschrift für Verwaltungsrecht 19: 1385–1396.
  2. Boć, J. (2011). Formy prawne w sferze działań zewnętrznych administracji publicznej, [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego. Tom 5: Prawne formy działania administracji. Warszawa: 77–278.
  3. Bomhoff, J. (2008). Lüth’s 50th Anniversary: some comparative observations on the german foundations of judicial balancing. German Law Journal 9(2): 121–124.
  4. Bossowski, F. (1912). O odpowiedzialności cywilnej Skarbu Państwa za bezprawne czyny i zaniechania funkcjonariuszy publicznych poza wypadkami naruszenia stosunków obligacyjnych. Lwów.
  5. Buczkowski, S. (1937). Ograniczona odpowiedzialność przedsiębiorcy. Warszawa.
  6. Choduń, A. (2016). Koncepcja wykładni Macieja Zielińskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 78(4): 57–67.
  7. Doliwa, A. (2018). Znaczenie konstytucjonalizacji osobowości prawnej, własności i innych praw majątkowych jednostek samorządu terytorialnego, [w:] K. Małysa-Sulińska, M. Stec (red.), Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego. Warszawa: 209–218.
  8. Fleiner, F. (1928). Institutionen des Deutschen Verwaltungsrechts. Tübingen.
  9. Frąckowiak, J. (2007). Osoby prawne, [w:] Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Tom 1. M. Safjan (red.). Warszawa: 1003–1161.
  10. Frąckowiak, J., Górski, A., Gromska-Szuster, J. (2010). Osoby w projekcie kodeksu cywilnego. Przegląd Sądowy 3: 5–31.
  11. Grzybowski, S. (1985). Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa.
  12. Gutowski, M. (2010). Glosa do uchwały SN z dnia 5 lutego 2010 r., III CZP 127/09, Orzecznictwo Sądów Polskich 10/98: 692–696.
  13. Haack, S. (2017). Theorie des öffentlichen Rechts. Tübingen.
  14. Hadrowicz, E. (2019). Odpowiedzialność członków za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego a podmiotowość prawna. Warszawa.
  15. Hatschek, J. (1899). Die rechtliche Stellung des Fiskus im Burgerlichen Gesetzbuche. Verwaltungsarchiv 7: 424– 480.
  16. Holliger, J. (1904). Das Kriterium des Gegensatzes zwischen dem öffentlichen Recht und dem Privatrecht dargestellt im Prinzipe und in einigen Anwendungen mit besonderer Berücksichtigung des schweizerischen Rechtes. Zürich.
  17. Jolowicz, J.A. (1979). The judicial protection of fundamental rights under English law. The Cambridge – Tilburg Law Lectures (second series): 1–48.
  18. De Koninck, C., Ronse, T. (2008). European Public Procurement Law. The European Public Procurement Directives and 25 years of jurisprudence by the Court of Justice of the European Communities. Texts and Analysis. Alphen aan den Rijn.
  19. Kowalski, A. (2017). Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE w zakresie zamówień publicznych w latach 2009–2017. Warszawa.
  20. Kurowski, L. (1970). O pojęciu Skarbu Państwa w prawie socjalistycznym. Studia Prawnicze 26/27: 93–97.
  21. Laband, P. (1911). Das Staatsrecht des Deutschen Reiches. Tübingen.
  22. Larenz, K. (1991). Methodenlehre der Rechtswissenschaft. 5. Auflage. Berlin–Heidelberg–New York–Tokyo.
  23. Longchamps de Bérier, R. (1911). Studya nad istotą osoby prawniczej. Lwów.
  24. Łętowski, J. (1985). W sprawie granicy między prawem publicznym a prywatnym, [w:] B. Kordasiewicz, E. Łętowska (red.), Prace z prawa cywilnego. Wydana dla uczczenia pracy naukowej Profesora Józefa Stanisława Piątkowskiego. Wrocław: 353–362.
  25. Mańko, R. (2013). Survival of the socialist legal tradition? A Polish perspective. Comparative Law Review 4: 1–28.
  26. Mańko, R. (2016). Wybrane relikty prawne epoki socjalizmu realnego w polskim prawie cywilnym – analiza zmiany funkcji społecznej instytucji prawnych w następstwie transformacji ustrojowej. Studia Iuridica 66: 207–235.
  27. Mayer, O. (1921). Deutsches Verwaltungsrecht. Band 1. Berlin.
  28. Mularski, K. (2008). Próba analizy koncepcji „wrongful life”. Studia Prawa Prywatnego 3: 87–116.
  29. Nowacki, J. (1992). Prawo publiczne – prawo prywatne. Katowice.
  30. Panejko, J. (1926). Geneza i podstawy samorządu europejskiego. Paryż (reprint Warszawa 1990).
  31. Plessix, B. (2003). L’utilisation du droit civil dans l’elaboration du droit administratif. Paris.
  32. Podaru, O. (2018). The administrative disputes law, betweeen complementarity and Incompatibility, [w:] R. Szczepaniak, C.S. Melo Figueiras (eds.), Contemporary Challenges in Administrative Law and Public Administration. Contributions to International Conference ‘Contemporary Challenges in Administrative Law and Public Administration’. Bucharest: 69–83.
  33. Radwański, Z. (1997). Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa.
  34. Semmelmann, C. (2012). The public-private divide in the European union law or an overkill of functionalism. Maastricht European Private Law Institute. Working Paper 12: 2–32.
  35. Serick, R. (1955). Rechtsform und Realität juristischer Personen. Berlin–Tübingen.
  36. Stahl, M. (2011). Podmiotowość administracyjnoprawna (publicznoprawna) i osobowość publicznoprawna podmiotów administrujących, [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego. Tom 6. Warszawa: 50–61.
  37. Stelkens, U. (2011). The public-private law divide. Annual Report. Ius Publicum Network Review (November).
  38. Stelkens, U., Schröder, H. (2010). Allemagne/Germany, [w:] R. Noguellou, U. Stelkens (eds.), Droit comparé des contrats publics. Bruxelles: 307–338.
  39. Szczepaniak, R. (2018). Semantic aspects of research on the application of private law in the public sector within the legal culture of Continent Europe (with particular emphasis on Polish experience). Tribuna Juridică – Juridical Tribune 8(2): 324–356.
  40. Szczepaniak, R. (2009). Specjalna zdolność prawna osób prawnych – relikt poprzedniego systemu czy źródło inspiracji? Kwartalnik Prawa Prywatnego 3: 621–642.
  41. Szewczyk, M. (1993). Podmiotowość prawna gminy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 55(3): 235–252.
  42. Szpunar, A. (1947). Nadużycie prawa podmiotowego. Kraków.
  43. Wall, H. de (1999). Die Anwendbarkeit privatrechtlicher Vorschriften im Verwaltungsrecht. Tübingen.
  44. Vaihinger, H. (1911). Die Philosophie des “als ob”. Berlin.