Kilka refleksji na temat stanu cywilistycznej aparatury pojęciowej używanej w dyskursie o podmiotowości prawnej
Main Article Content
Abstrakt
Przedmiotem analiz autora jest pięć pojęć prawnych: osoba fizyczna, osoba prawa, ułomna osoba prawna, fiskus (Skarb Państwa) oraz osoba prawna prawa publicznego. Pomimo że termin „osoba fizyczna” jest powszechnie używany, autor opowiada się za usunięciem tego pojęcia z przepisów prawa, ponieważ pojęcie to jest reliktem skrajnej postaci jurysprudencji pojęciowej będącej wykwitem skrajnej postaci pozytywizmu prawniczego, poza tym nie koresponduje ono ze współczesnymi trendami zmierzającymi do konstytucjonalizacji prawa cywilnego, a zwłaszcza że współczesnymi koncepcjami praw człowieka. Autor zwraca uwagę, że pojęcie to nie występuje w polskiej Konstytucji. Za relikt uważa również pojęcie fiskusa (Skarb Państwa): jest to swoisty anachronizm, a więc relikt dawnej koncepcji fiskusa, która święciła triumfy w XIX w. Pojęcie to odwraca uwagę od rzeczywistej istoty państwa jako podmiotu prawa. Autor opowiada się także za usunięciem z dyskursu cywilistycznego pojęcia osoby prawnej prawa publicznego, które przedostało się z nauki prawa administracyjnego do dyskursu cywilistycznego. Jest ono reliktem metodologii, jaką stosowali szeroko w XIX w. specjaliści prawa administracyjnego. Metoda ta polegała na zapożyczaniu z nauki prawa cywilnego pewnych pojęć i recypowaniu ich do nauki prawa administracyjnego. Zdaniem autora na gruncie prawa cywilnego pojęcie to nie posiada wystarczających walorów normatywnych i poznawczych. Autor zwraca również uwagę na naturę pojęcia osoby prawnej. Jego zdaniem, w przeciwieństwie do terminu „ułomna osoba prawna”, jest to pojęcie pierwotne w języku prawnym i prawniczym. Nie poddaje się więc definiowaniu.
Downloads
Article Details

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
- Becker, F. (2019). Öffentliches und Privates Recht. Neue Zeitschrift für Verwaltungsrecht 19: 1385–1396.
- Boć, J. (2011). Formy prawne w sferze działań zewnętrznych administracji publicznej, [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego. Tom 5: Prawne formy działania administracji. Warszawa: 77–278.
- Bomhoff, J. (2008). Lüth’s 50th Anniversary: some comparative observations on the german foundations of judicial balancing. German Law Journal 9(2): 121–124.
- Bossowski, F. (1912). O odpowiedzialności cywilnej Skarbu Państwa za bezprawne czyny i zaniechania funkcjonariuszy publicznych poza wypadkami naruszenia stosunków obligacyjnych. Lwów.
- Buczkowski, S. (1937). Ograniczona odpowiedzialność przedsiębiorcy. Warszawa.
- Choduń, A. (2016). Koncepcja wykładni Macieja Zielińskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 78(4): 57–67.
- Doliwa, A. (2018). Znaczenie konstytucjonalizacji osobowości prawnej, własności i innych praw majątkowych jednostek samorządu terytorialnego, [w:] K. Małysa-Sulińska, M. Stec (red.), Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego. Warszawa: 209–218.
- Fleiner, F. (1928). Institutionen des Deutschen Verwaltungsrechts. Tübingen.
- Frąckowiak, J. (2007). Osoby prawne, [w:] Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Tom 1. M. Safjan (red.). Warszawa: 1003–1161.
- Frąckowiak, J., Górski, A., Gromska-Szuster, J. (2010). Osoby w projekcie kodeksu cywilnego. Przegląd Sądowy 3: 5–31.
- Grzybowski, S. (1985). Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa.
- Gutowski, M. (2010). Glosa do uchwały SN z dnia 5 lutego 2010 r., III CZP 127/09, Orzecznictwo Sądów Polskich 10/98: 692–696.
- Haack, S. (2017). Theorie des öffentlichen Rechts. Tübingen.
- Hadrowicz, E. (2019). Odpowiedzialność członków za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego a podmiotowość prawna. Warszawa.
- Hatschek, J. (1899). Die rechtliche Stellung des Fiskus im Burgerlichen Gesetzbuche. Verwaltungsarchiv 7: 424– 480.
- Holliger, J. (1904). Das Kriterium des Gegensatzes zwischen dem öffentlichen Recht und dem Privatrecht dargestellt im Prinzipe und in einigen Anwendungen mit besonderer Berücksichtigung des schweizerischen Rechtes. Zürich.
- Jolowicz, J.A. (1979). The judicial protection of fundamental rights under English law. The Cambridge – Tilburg Law Lectures (second series): 1–48.
- De Koninck, C., Ronse, T. (2008). European Public Procurement Law. The European Public Procurement Directives and 25 years of jurisprudence by the Court of Justice of the European Communities. Texts and Analysis. Alphen aan den Rijn.
- Kowalski, A. (2017). Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE w zakresie zamówień publicznych w latach 2009–2017. Warszawa.
- Kurowski, L. (1970). O pojęciu Skarbu Państwa w prawie socjalistycznym. Studia Prawnicze 26/27: 93–97.
- Laband, P. (1911). Das Staatsrecht des Deutschen Reiches. Tübingen.
- Larenz, K. (1991). Methodenlehre der Rechtswissenschaft. 5. Auflage. Berlin–Heidelberg–New York–Tokyo.
- Longchamps de Bérier, R. (1911). Studya nad istotą osoby prawniczej. Lwów.
- Łętowski, J. (1985). W sprawie granicy między prawem publicznym a prywatnym, [w:] B. Kordasiewicz, E. Łętowska (red.), Prace z prawa cywilnego. Wydana dla uczczenia pracy naukowej Profesora Józefa Stanisława Piątkowskiego. Wrocław: 353–362.
- Mańko, R. (2013). Survival of the socialist legal tradition? A Polish perspective. Comparative Law Review 4: 1–28.
- Mańko, R. (2016). Wybrane relikty prawne epoki socjalizmu realnego w polskim prawie cywilnym – analiza zmiany funkcji społecznej instytucji prawnych w następstwie transformacji ustrojowej. Studia Iuridica 66: 207–235.
- Mayer, O. (1921). Deutsches Verwaltungsrecht. Band 1. Berlin.
- Mularski, K. (2008). Próba analizy koncepcji „wrongful life”. Studia Prawa Prywatnego 3: 87–116.
- Nowacki, J. (1992). Prawo publiczne – prawo prywatne. Katowice.
- Panejko, J. (1926). Geneza i podstawy samorządu europejskiego. Paryż (reprint Warszawa 1990).
- Plessix, B. (2003). L’utilisation du droit civil dans l’elaboration du droit administratif. Paris.
- Podaru, O. (2018). The administrative disputes law, betweeen complementarity and Incompatibility, [w:] R. Szczepaniak, C.S. Melo Figueiras (eds.), Contemporary Challenges in Administrative Law and Public Administration. Contributions to International Conference ‘Contemporary Challenges in Administrative Law and Public Administration’. Bucharest: 69–83.
- Radwański, Z. (1997). Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa.
- Semmelmann, C. (2012). The public-private divide in the European union law or an overkill of functionalism. Maastricht European Private Law Institute. Working Paper 12: 2–32.
- Serick, R. (1955). Rechtsform und Realität juristischer Personen. Berlin–Tübingen.
- Stahl, M. (2011). Podmiotowość administracyjnoprawna (publicznoprawna) i osobowość publicznoprawna podmiotów administrujących, [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego. Tom 6. Warszawa: 50–61.
- Stelkens, U. (2011). The public-private law divide. Annual Report. Ius Publicum Network Review (November).
- Stelkens, U., Schröder, H. (2010). Allemagne/Germany, [w:] R. Noguellou, U. Stelkens (eds.), Droit comparé des contrats publics. Bruxelles: 307–338.
- Szczepaniak, R. (2018). Semantic aspects of research on the application of private law in the public sector within the legal culture of Continent Europe (with particular emphasis on Polish experience). Tribuna Juridică – Juridical Tribune 8(2): 324–356.
- Szczepaniak, R. (2009). Specjalna zdolność prawna osób prawnych – relikt poprzedniego systemu czy źródło inspiracji? Kwartalnik Prawa Prywatnego 3: 621–642.
- Szewczyk, M. (1993). Podmiotowość prawna gminy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 55(3): 235–252.
- Szpunar, A. (1947). Nadużycie prawa podmiotowego. Kraków.
- Wall, H. de (1999). Die Anwendbarkeit privatrechtlicher Vorschriften im Verwaltungsrecht. Tübingen.
- Vaihinger, H. (1911). Die Philosophie des “als ob”. Berlin.