Słowa kluczowe
podatki wspólne
dochody gmin z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych
dojazdy do pracy
JEL: H7
Jak cytować
Abstrakt
W literaturze przedmiotu od lat toczy się dyskusja na temat zasadności przyznawania jednostkom samorządu terytorialnego (JST) udziałów w podatkach centralnych jako źródła dochodu i zaliczania ich do dochodów własnych tych jednostek. Mimo że władze samorządowe są zwolennikami tego typu źródeł dochodów, dostrzegają problem w zasadach ich podziału. W przypadku polskiego podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) środki przyznawane są jednostkom według miejsca zamieszkania podatników, co sprawia, że wiele osób korzystających z lokalnych dóbr i usług publicznych jednej jednostki, płaci podatek dochodowy przydzielany innej jednostce. Dotyczy to zwłaszcza dużych miast. W artykule scharakteryzowano udział w PIT jako źródło dochodów gmin w Polsce oraz oszacowano wielkość środków, jakie tracą gminy na skutek przyjętego sposobu podziału tych dochodów pomiędzy jednostkami. Podmiotem badań były miasta wojewódzkie, a ich zakres czasowy obejmował lata 2016 i 2011. Dane wykorzystane do oszacowania wielkości utraconych potencjalnych dochodów miast pochodzą z zasobów Głównego Urzędu Statystycznego oraz Ministerstwa Finansów. Dokonane szacunki potwierdzają, że utracone potencjalne dochody z analizowanego źródła miałyby dość istotne znaczenie fiskalne dla miast wojewódzkich. Stanowiłyby one nieco ponad 3% dochodów własnych i blisko 8% dochodów z tytułu udziału w PIT.
Bibliografia
Bitner, M., Gałązka, A., Sierak, J., Swianiewicz, P. (2015). Analiza funkcjonującego systemu wyrównywania dochodów JST wraz z propozycją jego modyfikacji. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. Warszawa.
Blöchliger, H., King, D. (2006). Fiscal autonomy sub-central governments. OECD Network on Fiscal Relations Across Levels of Government. Working Paper 2.
Blöchliger, H., King, D. (2006a). Less than you thought: the fiscal autonomy of sub-central governments. OECD Economic Studies 43. Paris.
Blöchliger, H. (2007). The fiscal autonomy of sub-central governments. <https://www.oecd.org/tax/federalism/42982242.pdf>.
Blöchliger, H., Petzold, O. (2009). Finding the dividing line between tax sharing and grants: a statisticalinvestigation. OECD Network on Fiscal Relations Across Levels of Government 10. <https://www.oecd.org/tax/federalism/43072896.pdf>.
Boadway, R., Eyraud, L. (2018). Designing sound fiscal relations across government levels in decentralized countries. IMF Working Paper WP/18/271.
Furman, Ł. (2017). Znaczenie udziałów we wpływach w podatkach dochodowych stanowiących dochód budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w latach 2010–2015. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 485: 134–152.
GUS (2011). Dojazdy do pracy. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. <http://stat.gov.pl/spisypowszechne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki/dojazdy-do-pracy-nsp-2011,7,1.html>.
GUS (2019). Dojazdy do pracy. [Dokument niepublikowany].
Hanusz, A., Niezgoda, A., Czerski, P. (2006). Dochody budżetu gmin. Warszawa: Wolters Kluwer.
Kańduła, S. (2017). W sprawie funkcji wyrównawczej udziałów jednostek samorządu terytorialnego w podatkach wspólnych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 485: 218–229.
Kornberger-Sokołowska, E. (2013). Zasada adekwatności w systemie finansów samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: LexisNexis.
Kosek-Wojnar, M., Surówka, K. (2007). Podstawy finansów samorządu terytorialnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kotlińska, J. (2015). Podział dochodów publicznych między państwo a samorząd terytorialny. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy 8: 34–52.
Liberati, P., Sacchi, A. (2013). Tax decentralisation and local government size. Public Choice 157(1): 183–205.
Ministerstwo Finansów (2012). Informacja dotycząca rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r. Warszawa.
Ministerstwo Finansów (2017). Informacja dotycząca rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2016 r. Warszawa.
Olejniczak, J. (2016). Znaczenie udziałów w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa dla budżetów gmin miejskich województwa dolnośląskiego w latach 1996–2014. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 425: 111–124.
Olejniczak, J. (2015). Fiscal efficiency and stability of own revenues in urban local self-governments’ budgets before, during and after crisis – example from Lower Silesian voivodeship. 18th International Colloquium on Regional Sciences, Conference Proceedings, Masarykova Univerzita Ekonomicko-Spravni Fakulta, Katedra Regionalni Ekonomie a Spravy. <https://www.researchgate.net/publication/278673586_Fiscal_efficiency_and_stability_of_own_revenues_in_urban_local_self-governments’_budgets_before_during_and_after_crisis_-_example_from_Lower_Silesian_voivodeship>.
Ofiarski, Z. (2008). Ocena zmian w konstrukcji podatków i opłat stanowiących źródła dochodów własnych gmin, [w:] L. Patrzałek (red.), Wybrane problemy finansów samorządu terytorialnego. Poznań: Wydawnictwo Szkoły Bankowej w Poznaniu: 153–168.
Petersen, H.G. (2008). Integration, decentralization, taxation, and revenue sharing: Good governance, sustainable fiscal policy and poverty reduction as peace-keeping strategies. Paper prepared for the GTZ-Director's Seminar for the General Secretariat of the EAC on Tax Harmonization and Regional Integration. Arusha/Tanzania. April 23/24. <https://www.econstor.eu/bitstream/10419/39666/1/589064215.pdf>.
Poniatowicz, M., Dziemianowicz, R. (2016). Udziały samorządu terytorialnego w państwowych podatkach dochodowych w aspekcie postulatów teoretycznych federalizmu fiskalnego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia Sectio H, Vol. L 1: 295–303.
Roy, G. (2006). Grants versus tax sharing: the extent of central government control, 46th Congress of the European Regional Science Association: “Enlargement, Southern Europe and the Mediterranean”, August 30th – September 3rd, 2006, Volos, Greece, European Regional Science Association (ERSA), Louvain-la-Neuve.<https://www.researchgate.net/publication/23732235_Grants_Versus_Tax_Sharing_the_Extent_of_Central_Government_Control>.
Ruśkowski,, E., Salachna, J.M. (2007). Finanse lokalne po akcesji. Warszawa.
Sekuła, A. (2007). Zmiany w poziomie dochodów gmin województwa pomorskiego w latach 1999–2004, [w:] D. Strahl (red.), Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce. Prace Naukowe 1161. Akademia Ekonomiczna. Wrocław: 574–585.
Sekuła, A. (2014). Analiza dochodów z udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w gminach województwa pomorskiego, [w:] J. Sokołowski, M. Sosnowski (red.), Finanse publiczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 346: 235–245.
Sochacka-Krysiak, H. (2008). Lokalne daniny publiczne jako źródło dochodów własnych samorządu terytorialnego – doświadczenia i perspektywy, [w:] S. Kańduła (red.), Współczesne problemy finansów i gospodarki jednostek samorządu terytorialnego. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu: 11–24.
Surówka, K. (2004). Kierunki zmian systemu zasilania budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni 2: 21–27.
Surówka, K. (2008). Adekwatność dochodów JST w Polsce do zakresu realizowanych zadań bieżących po roku 2003, [w:] S. Kańduła (red.), Współczesne problemy finansów i gospodarki jednostek samorządu terytorialnego. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu: 430–439.
Swianiewicz, P. (2004). Finanse lokalne teoria i praktyka. Municipium. Warszawa.
Wójtowicz, K. (2014). Udział w podatkach państwowych a problem stabilności fiskalnej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia Sectio H, Vol. 48(2): 136–143.
Wójtowicz, K. (2013). Udziały samorządów w podatkach państwowych – własne czy obce źródło dochodów JST? Dylematy teorii a praktyka budżetowa wybranych państw. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 306: 501–512.
Zax, J.S. (1988). The effects of jurisdiction types and numbers on local public finance, [w:] H.S. Rosen (ed.), Fiscal Federalism: Quantitative Studies. Chicago: Chicago University Press: 79–106.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.