Słowa kluczowe
wykładnia prawa
wartości
wykładnia celowościowa
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 1330
Liczba pobrań: 559
Abstrakt
Prawo ochrony środowiska to jedna z niewielu gałęzi prawa, w których rośnie obecnie rola wykładni celowościowej. System wartości oddziaływujący na ten proces podlega dynamicznym przekształceniom zarówno ze względu na rodzaj, jak i skalę pojawiających się zagrożeń środowiskowych. Błędna identyfikacja celów, czy też w ogóle ich pominięcie przy pojawiających się wątpliwościach interpretacyjnych, co do kształtu normy prawnej, może zaburzać, czy nawet paraliżować funkcjonowanie określonych instytucji prawnych. W praktyce przekłada się to na zwiększenie stopnia występujących zagrożeń środowiskowych. Doniosłość kontekstu aksjologicznego przesadza o tym, że celem artykułu jest nie tylko dążenie do wyeksponowania rangi wykładni celowościowej w tym obszarze, ale także zwrócenie uwagi na przydatność określonego schematu postępowania interpretacyjnego. Tłem dla poczynionych w niniejszym opracowaniu rozważań jest ogólna analiza systemu wartości oraz celów występujących w prawie ochrony środowiska oraz ich odniesienie do stosownych poglądów i koncepcji ugruntowanych w teorii prawa. Zastosowana metoda badawcza opiera się w głównej mierze na przeglądzie głównych założeń celowościowych występujących w derywacyjnej koncepcji wykładni prawa Macieja Zielińskiego oraz próbie ich zestawienia z twierdzeniami doktryny prawa ochrony środowiska odnoszącymi się do celu normy prawnej. Przyjęta konstrukcja ma za zadanie uwodnić tezę, że derywacyjna koncepcja wykładni prawa Macieja Zielińskiego może być najbardziej adekwatnym narzędziem do interpretacji norm prawa ochrony środowiska. Jej struktura teoretycznoprawna, odnosząca się zwłaszcza do odtwarzania celów i innych wartości z tekstu prawnego, potwierdza wskazane założenie badawcze.
Bibliografia
Barczak, A., Łazor, M., Ogonowska, A. (2018). Oceny oddziaływania na środowisko w prawie polskim. Ze wzorami dokumentów i schematami. Warszawa.
Bator, A. (2015). O adekwatności założeń derywacyjnej koncepcji wykładni do badań na interpretacją prawa Unii Europejskiej. Studia Prawa Publicznego 10: 11–34.
Boć, J. (2015). Prawo ochrony środowiska jako prawo publiczne, [w:] J. Korzeniowski (red.), Zagadnienia systemowe prawa ochrony środowiska. Łódź: 17–27.
Bogucki, O. (2010). Odtwarzanie celów i innych wartości z tekstu prawnego, [w:] A. Choduń, S. Czepita (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego. Szczecin: 195–213.
Bogucki, O. (2014). Teorie języka a pluralizm wartości w kontekście teorii wykładni prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 76(4): 55–67.
Bogucki, O. (2015). Sposoby pojmowania „historyczności” wykładni prawa. Państwo i Prawo 70(9): 34–52.
Bogucki, O. (2016). Model wykładni funkcjonalnej w derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Szczecin.
Bogucki, O. (2020). Rola wartości w interpretacji prawa. Ujęcie normatywne. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej: 96–108.
Bukowski, Z. (2017). Aksjologiczne podstawy stanowienia prawa ochrony środowiska, [w:] J. Zimmermann (red.), Aksjologia prawa administracyjnego. Tom 2. Warszawa: Wolters Kluwer 233–241.
Ciechanowicz-McLean, J. (2007). Interes publiczny w prawie ochrony środowiska, [w:] J. Dobkowski (red.), Problemy współczesnego ustrojodawstwa. Księga Jubileuszowa Profesora Bronisława Jastrzębskiego. Olsztyn: 452–459.
Choduń, A. (2015). Maciej Zieliński (deriverate) concept of legal interpretation. Studia Prawa Publicznego 10(2): 111–125.
Choduń, A. (2016). Koncepcja wykładni prawa Macieja Zielińskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 78(4): 57–67.
Choduń, A. (2018). Aspekty językowe derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Uniwersytet Szczecińskie Rozprawy i Studia 1012. Szczecin.
Choduń, A., Zieliński, M. (2020). Uzasadnienie twierdzeń interpretacyjnych z perspektywy derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2(23): 7–18.
Czepita, S. (2000). Konstytucja a teoria prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 62(2): 187–196.
Dunaj, B. (1996). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa.
Gizbert-Studnicki, T. (1985). Wykładnia celowościowa. Studia Prawnicze 3/4: 51–69.
Gizbert-Studnicki, T. (1989). Konflikt dób i kolizja norm. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 51(1): 1–15.
Haładyj, A. (2016). Polityka ochrony środowiska – polityka sektorowa czy zintegrowana? Przegląd Prawa Publicznego 9(114): 77–88.
Helios, J., Jedlecka, W. (2018). Wykładnia prawa Unii Europejskiej ze stanowiska teorii prawa. Wrocław.
Jakimowicz, W. (2006). Wykładnia w prawie administracyjnym. Warszawa.
Jastrzębski, L. (1976). Ochrona prawna przyrody i środowiska w Polsce. Zagadnienia administracyjne. Warszawa.
Kanarek B., Zieliński, M. (2001). Porządkująca faza wykładni. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 63(3): 1–12.
Komierzyńska, E., Zdyb, M. (2016). Klauzula interesu publicznego w działaniach administracji. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 63(2): 161–179.
Kordela, M. (2017). Aksjologiczna wykładnia prawa. Przegląd Prawa i Administracji 101: 149–158. Korzeniowski, P. (2010). Zasady prawne ochrony środowiska. Łódź.
Korzeniowski, P. (2012). Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawa ochrony środowiska. Łódź.
Korzeniowski, P. (2015). Pojęcie „środowisko jako dobro wspólne” w systemie prawa ochrony środowiska. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 58(1): 24–36.
Korzeniowski, P. (2017). Idea wartości uniwersalnych w prawie ochrony środowiska, [w:] J. Zimmermann (red.), Aksjologia prawa administracyjnego. Tom 2. Warszawa: 242–258.
Kotarbiński, T. (1975). Traktat o dobrej robocie. Warszawa.
Kwiecień, R. (2011). Teoria i filozofia prawa międzynarodowego. Problemy wybrane. Warszawa.
Leszczyński, L. (2007). O charakterze dyrektyw wykładni. Państwo i Prawo 62(3): 28–44.
Leszczyński, L. (2015). Wykładnia celowościowo-funkcjonalna przepisów prawa administracyjnego, [w:] R. Hauser, A. Wróbel, Z. Niewiadomski (red.), System prawa administracyjnego. Tom 4: Wykładnia w prawie administracyjnym. Warszawa: 283–322.
Lipowicz, I. (2017). Dobro wspólne. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 79(3): 17–31.
Łazor, M. (2019). Zasada „zanieczyszczający płaci” administracyjnoprawnym standardem w gospodarce odpadami, [w:] Z. Duniewska, A. Rabiega-Przyłęcka, M. Stahl (red.), Standardy współczesnej administracji i prawa administracyjnego. Warszawa: 631–648.
Mikołajewicz, M. (2015). On the maxim of clara non sunt interpretanda. Studia Prawa Publicznego 10(2): 77–89.
Meszorer, A. (1958). O Szymonie Rundsteinie. Palestra 2: 89–93.
Mularski, K. (2017). Faza rekonstrukcyjna derywacyjnej koncepcji wykładni – próba krytycznej analizy. Studia Prawnicze 3(211): 7–46.
Piszko, R. (2002). Deformacja reguł wykładni w praktyce wykładni przepisów prawnych. Gdańskie Studia Prawnicze 2: 141–148.
Pulka, Z. (2018). Wykładnia prawa jako działanie optymalizacyjne. Przegląd Prawa i Administracji 120: 79–94.
Radwański, Z. (2011). Derywacyjna koncepcja wykładni polskiego prawa prywatnego a wykładnia prawa Unii Europejskiej, [w:] J. Gudowski, K. Weitz (red.), Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom 2. Warszawa: 2501–2511.
Rakoczy, B. (2018). Wykładnia in dubio pro naturam w prawie polskim. Studia Prawnicze KUL 74(2): 87–99.
Romanowicz, M. (2011). Teoria klaryfikacyjną wykładni prawa jako teoria uzasadnienia. Perspektywa psycholingwistyczna a pozytywistyczna koncepcja wykładni. Archiwum Filozofii Prawa i Filozof Społecznej 1: 55–74.
Rakoczy, B. (2018). O publiczny i prywatnym prawie ochrony środowiska. Samorząd Terytorialny 1/2: 18–25.
Rundstein, S. (1904). Studya i szkice prawne. Lwów.
Rundstein, S. (1916). Wykładnia prawa i orzecznictwo. Przyczynki metodologiczne. Warszawa.
Safjan, M. (2010). Uniwersalizacja wykładni prawa, [w:] A. Choduń, S. Czepita (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego. Szczecin: 271–298.
Smolak, M. (1998). Zmiana paradygmatu interpretacyjnego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 60(3/4): 21–33.
Smolak, M. (2012). Wykładnia celowościowa z perspektywy pragmatycznej. Warszawa.
Smolak, M. (2014). Aksjologiczne założenia stosowania dyrektyw wykładni celowościowej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 76(1): 5–12.
Smolak, M. (2016). Ujednoznacznienie treści norm prawnych w procesie wykładni prawa, [w:] M. Hermann, S. Sykuna (red.), Wykładnia prawa. Tradycje i Perspektywa. Warszawa: 101–114.
Stelmasiak, J. (1994). Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako prawny środek ochrony środowiska. Lublin.
Stelmasiak, J. (2013). Interes indywidualny a interes publiczny w ochronie środowiska w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym. Rzeszów.
Wronkowska, S., Ziembiński, Z. (2001). Zarys teorii prawa. Poznań.
Wróblewski, J. (1959). Zagadnienie wykładni prawa ludowego. Warszawa.
Wróblewski, J. (1961). Właściwość, rola i zadania dyrektyw interpretacyjnych. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 23(4): 93–111.
Wróblewski, J. (1973). Wartość a decyzja sądowa. Ossolineum Wrocław.
Wszołek, P. (2011). O metodach badawczych stosowanych w nauce prawa administracyjnego dla poznania prawa jako wypowiedzi normatywnej. Przegląd Prawa Publicznego 7/8: 9–43.
Zieliński, M. (1972). Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań.
Zieliński, M. (1998). Wyznaczniki reguł wykładni prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 50(3/4): 1–20.
Zieliński, M. (2006). Derywacyjna koncepcja wykładni prawa jako koncepcja zintegrowana. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 68(3): 93–101.
Zieliński, M. (2012). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa.
Zieliński, M., Ziembiński, M. (1998). Uzasadnienia twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie. Warszawa.
Zieliński, M., Zirk-Sadowski, M. (2011). Klasyfikacyjność i derywacyjność w integrowaniu polskiej
teorii wykładni prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 73(2): 99–111.
Ziembiński, Z. (1990). Wstęp do aksjologii dla prawników. Warszawa.
Ziembiński, Z., Zieliński, M. (1992). Dyrektywy i sposób ich wypowiadania. Warszawa.
Żurawik, A. (2013). „Interes publiczny”, „interes społeczny” i „interes społecznie uzasadniony”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 75(2): 57–69.
Zimmermann, J. (2015). Wprowadzenie, [w:] J. Zimmermann (red.), Wartości w prawie administracyjnym. Warszawa: 11–16.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.