25 lat działalności samorządu terytorialnego

Abstrakt

25 lat działalności samorządu terytorialnego w Polsce to okres w historii Polski szczególny – czas dynamicznych zmian politycznych, społecznych i gospodarczych, których samorządy w znaczącym stopniu były kreatorami. I trzeba przyznać, że to właśnie te pierwsze, najtrudniejsze przecież lata nie miały sobie równych, bo tak ogromnego entuzjazmu i zaangażowania społecznego nie udało się osiągnąć już nigdy później. Miałem szczęście uczestniczyć w budowaniu samorządu terytorialnego w Polsce niemal od początku, na wszystkich jego szczeblach.

Na obejmujących swe funkcje samorządowcach spoczęła ogromna odpowiedzialność, bo kredyt zaufania, jakim ich obdarzono, związany był z ogromnymi oczekiwaniami społecznymi: 25 lat temu nie chodziło przecież tylko o możliwość przeprowadzenia wyborów samorządowych, ale o fundamentalne zmiany we wszystkich dziedzinach życia. Decentralizacja i demokratyzacja polskiego państwa nie byłyby możliwe bez samorządów. To one włączały w przemiany całe społeczeństwo, uczyły odpowiedzialności i transparentności działania.

Budowa samorządu terytorialnego w Polsce była też ogromną operacją logistyczną, na niespotykana dotąd skalę ‒ 25 lat temu ponad 100 tysięcy osób z urzędników państwowych zmieniło się w samorządowych, zdobywając nowe umiejętności i kompetencje, m.in. korzystając z wcześniejszych doświadczeń innych krajów. W wyniku komunalizacji mienia gminy przejęły wtedy kilka milionów nieruchomości i ponad 1500 przedsiębiorstw.

Doświadczenia legislacyjne i organizacyjne pierwszego etapu reformy pozwoliły już jednak w 1991 r. rozpocząć prace nad jej drugim etapem – tworzeniem samorządów powiatowych i wojewódzkich, co nastąpiło po ośmiu latach. Samorząd regionalny powstawał już w momencie, gdy Polska przygotowywała się na przyjęcie unijnych środków przedakcesyjnych, w których podziale samorządy regionalne miały odgrywać znaczącą rolę. To na samorządach regionalnych spoczęła odpowiedzialność za tworzenie warunków do rozwoju województwa i wzrostu jego konkurencyjności.

A przed nami kolejne ogromne wyzwanie – optymalne wykorzystanie środków unijnych z okresu budżetowego 2014-2020. Nie mam żadnych wątpliwości, że zrobimy to dobrze.