Socjologia wobec design thinking
PDF

Słowa kluczowe

design thinking
myślenie projektowe
innowacje
innowacje społeczne
solucjonizm

Jak cytować

Afeltowicz, Łukasz, & Rudnicki, S. (2023). Socjologia wobec design thinking. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 85(2), 237–251. https://doi.org/10.14746/rpeis.2023.85.2.17

Liczba wyświetleń: 300


Liczba pobrań: 322

Abstrakt

Design thinking (DT, myślenie projektowe) pojawia się dziś w wielu kontekstach – od biznesu, przez edukację, po innowacje społeczne – jako atrakcyjna metoda rozwiązywania szerokiego zakresu problemów. Jednak mimo jego popularności oraz faktu, że podejście to wykorzystuje pojęcia i metody badawcze zapożyczone z socjologii i innych nauk społecznych, zaskakująco mało uwagi poświęca się mu w refleksji socjologicznej. Celem tego artykułu jest uzupełnienie tej luki nie tylko przez omówienie głównych założeń podejścia design thinking, ale przede wszystkim przez dokonanie jego socjologicznej krytyki oraz przedstawienie możliwych wariantów reakcji socjologii jako dyscypliny na popularność tego podejścia. Artykuł ma charakter dyskusyjny i jest inspirowany badaniami z zakresu studiów nad nauką i technologią (STS), podejściem krytycznym w socjologii oraz koncepcją pola instytucjonalnego Pierre’a Bourdieu. Wyniki przedstawionej analizy pokazują, w jakim sensie design thinking może być atrakcyjne dla socjologii jako dyscypliny – nie tylko jako pewien zbiór narzędzi, ale jako odmienna, a przy tym inspirująca perspektywa poznawcza (akceptująca prowizoryczność i pragmatyzm), realizująca w pewnym stopniu program socjologii syntetycznej. Jednocześnie artykuł pokazuje, że podejście to jest podatne na krytykę jako operujące uproszczonymi założeniami, solucjonistyczne i uwikłane w społeczno-ekonomiczne zależności.

https://doi.org/10.14746/rpeis.2023.85.2.17
PDF

Finansowanie

Badania, których efektem jest ten tekst, były dofinansowane z grantu Narodowego Centrum Nauki, konkurs OPUS, projekt nr 2018/29/B/HS6/02145

Bibliografia

Afeltowicz, Ł., Pietrowicz, K. (2013). Maszyny społeczne. Wszystko ujdzie, o ile działa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Afeltowicz, Ł., Suchomska J., Goszczyński W. (2021). Partycypacyjne badania w działaniu: analiza polskich doświadczeń. Avant 12(3): 1–25. DOI: https://doi.org/10.26913/avant.2021.03.04

Berkhout, P.H.G., Muskens, J.C., Velthuijsen J.W. (2000). Defining the rebound effect. Energy Policy 28(6/7): 425–432. DOI: https://doi.org/10.1016/S0301-4215(00)00022-7

Bloomfield, B.P., Latham, Y., Vurdubakis, T. (2010). Bodies, technologies, and action possibilities: when is an affordance? Sociology 44(3): 415–433. DOI: https://doi.org/10.1177/0038038510362469

Boltanski, L., Chiapello, È. (2018). The New Spirit of Capitalism. London: Verso Books.

Bourdieu, P. (2005). The Social Structure of the Economy. Trans. by Ch. Turner. Cambridge: Polity Press.

Brown, T. (2009). Change by Design: How Design Thinking Transforms Organizations and Inspires Innovation. Harper Business.

Brown, T., Wyatt, J. (2010). Design thinking for social innovation. Development Outreach 12(1): 29–43. DOI: https://doi.org/10.1596/1020-797X_12_1_29

Bröckling, U. (2015). The Entrepreneurial Self: Fabricating a New Type of Subject. London: SAGE. DOI: https://doi.org/10.4135/9781473921283

Buchanan, R. (1992). Wicked problems in design thinking. Design Issues 8(2): 5–21. DOI: https://doi.org/10.2307/1511637

Chen, J. (2009). A Warm Embrace That Saves Life. https://www.ted.com/talks/jane_chen_a_warm_embrace_that_saves_lives [dostęp: 2.05.2022].

Collins, H., Pinch, T. (2004). The Golem at Large: What You Should Know about Technology. Cambridge: Cambridge University Press.

Cross, N. (2011). Design Thinking: Understanding How Designers Think and Work. Oxford: Berg. DOI: https://doi.org/10.5040/9781474293884

Cross, N., Dorst, K., Roozenburg, N. (1992). Research in Design Thinking. Proceedings of a Workshop Meeting Held at the Faculty of Industrial Design Engineering. Delft: Delft University Press.

Dam, R.F. (2021). 5 Stages in the Design Thinking Process. https://www.interaction-design.org/literature/article/5-stages-in-the-design-thinking-process [dostęp: 2.05.2022].

Dorst, K. (2011). The core of ‘design thinking’ and its application. Design Studies 32(6): 521–532. DOI: https://doi.org/10.1016/j.destud.2011.07.006

Drèze, J., Sen, A. (1990). Hunger and Public Action. Oxford: Clarendon Press. DOI: https://doi.org/10.1093/0198283652.001.0001

Dukala, K., Pyrkosz-Pacyna, J., Czarny, R. (2023). DTMethod: a new evidence-based design thinking methodology for effective teamwork. Sustainability 15(5): 4187. DOI: https://doi.org/10.3390/su15054187

Gibson, J. (2014). The theory of affordances. In: J.J. Gieseking et al. (eds.), The People, Place, and Space Reader (pp. 56–60). New York: Routledge.

Heijne, K., van der Meer, H. (2019). Road Map for Creative Problem Solving Techniques: Organizing and Facilitating Group Sessions. Boom.

IDEO. (2012). Design Thinking for Educators. https://page.ideo.com/design-thinking-edu-toolkit [dostęp: 2.05.2022].

Johansson-Sköldberg, U., Woodilla, J., Çetinkaya, M. (2013). Design thinking: past, present and possible futures. Creativity and Innovation Management 22(2): 121–146. DOI: https://doi.org/10.1111/caim.12023

Kaufman, J.C., Sternberg, R.J. (eds.). (2010). The Cambridge Handbook of Creativity. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511763205

Kelley, T., Kelley, D. (2013). Creative Confidence: Unleashing the Creative Potential within us All. New York: Crown Business.

Kimbell, L. (2011). Rethinking design thinking: Part I. Design and Culture 3(3): 285–306. DOI: https://doi.org/10.2752/175470811X13071166525216

King, S., Chang, K. (2016). Understanding Industrial Design: Principles for UX and interaction design. Sebastopol, CA: O'Reilly Media, Inc.

Knorr Cetina, K. (1999). Epistemic Cultures: How the Sciences Make Knowledge. Harvard: Harvard University Press. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674039681

Ku, B., Lupton, E. (2022). Health Design Thinking. Creating Products and Services for Better Health. Cambridge, MA: The MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/14494.001.0001

Liedtka, J. (2018). Why design thinking works. Harvard Business Review 96(5): 72–79. DOI: https://doi.org/10.5465/AMBPP.2018.13004abstract

Liedtka, J., Salzman, R., Azer, D. (2018). Design Thinking for the Greater Good. Innovation in the Social Sector. New York: Columbia Business School Publishing. DOI: https://doi.org/10.7312/lied17952

Lockwood, T. (ed.) (2010). Design Thinking: Integrating Innovation, Customer Experience, and Brand Value. New York: Allworth Press.

Martin, R.L. (2009). The Design of Business: Why Design Thinking is the Next Competitive Advantage. Harvard Business Press.

Morozov, E. (2013). To Save Everything, Click Here: Technology, Solutionism, and the Urge to Fix Problems that Don’t Exist. London: Penguin Books.

Norman, D. (2013). The Design of Everyday Things. New York: Basic Books.

Osborn, A. (1967). Your Creative Power. Charles Scribner’s Sons: New York

Rowe, P.G. (1991). Design Thinking. Cambridge, MA: The MIT Press.

Seitz, T. (2020). Design Thinking and the New Spirit of Capitalism: Sociological Reflections on Innovation Culture. Trans. Lisa Cerami. Cham: Springer International Publishing DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-31715-7

Sheppard, B. et al. (2018). The Business Value of Design. McKinsey Quarterly, October 25, 2018.

Simon, H.A. (1973). The structure of ill structured problems. Artificial Intelligence 4(3/4): 181–201. DOI: https://doi.org/10.1016/0004-3702(73)90011-8

Skowrońska, M. (2019). Miasto i myślenie projektowe. Design thinking jako skrzynka narzędziowa. Człowiek i Społeczeństwo 48: 75–90. DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2019.48.5

Stewart, S.C. (2011). Interpreting design thinking. Editorial. Design Studies 32(6): 515–520. DOI: https://doi.org/10.1016/j.destud.2011.08.001

Watts, D.J. (2017). Should social science be more solution-oriented? Nature Human Behaviour 1: article no. 0015. DOI: https://doi.org/10.1038/s41562-016-0015

Wiggins, B.J., Christopherson, C.D. (2019). The replication crisis in psychology: an overview for theoretical and philosophical psychology. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology 39(4): 202–217. DOI: https://doi.org/10.1037/teo0000137

Zielińska, E. (2013). Design thinking. Model pracy badawczej w obliczu dzikich problemów nauk społecznych. Stan Rzeczy 4: 168–185. DOI: https://doi.org/10.51196/srz.4.10