Słowa kluczowe
oddłużenie
umorzenie zobowiązań
niewypłacalność
równość wobec prawa
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 206
Liczba pobrań: 121
Abstrakt
Oddłużenie zostało wprowadzone do polskiego systemu prawa ustawą Prawo upadłościowe i naprawcze z 2003 r. Rozwiązania ustawodawcze z tego zakresu poddano w artykule ocenie z punktu widzenia zasady równości wobec prawa, wykorzystując metodę dogmatycznoprawną. Dokonanie takiej oceny – jako cel opracowania – jest problemem o fundamentalnym znaczeniu, albowiem zasada równości wobec prawa ustanowiona jest nie tylko polską Konstytucją, lecz także aktami prawa międzynarodowego i unijnego. Początkowo oddłużenie przeznaczone było w zasadzie dla przedsiębiorców, z tym że będących osobami fizycznymi, gdyż bezprzedmiotowe jest stosowanie oddłużenia w upadłości osób prawnych. W każdym razie w punkcie wyjścia kształt regulacji nie realizował zasady równości między osobami fizycznymi. Początkiem zmian było uchwalenie w 2008 r. przepisów o upadłości konsumenckiej. W kolejnych latach zarówno przepisy o oddłużeniu przedsiębiorców, jak i przepisy o oddłużeniu konsumentów były kilkukrotnie w istotny sposób nowelizowane. Wśród wniosków płynących z przeanalizowania tej ewolucji najistotniejsze są te dotyczące porównania sytuacji prawnej w zakresie dostępu do oddłużenia obu tych kategorii osób fizycznych. Oddłużenie obecnie – tj. po zmianach ustawodawczych – może być traktowane wręcz jako prawo podmiotowe osoby fizycznej, i to niezależnie od tego, czy prowadzi ona działalność gospodarczą. Obecny stan prawny charakteryzuje się tym, że w znaczącym stopniu osiągnięto zrównanie sytuacji prawnej osób fizycznych, w szczególności w zakresie sposobów oddłużenia i w zakresie dyrektywy co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego. Pozostaje zróżnicowanie w zakresie takim, że w wypadku upadłości konsumenckiej możliwość uwzględnienia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości – a w konsekwencji o oddłużenie – nie jest powiązane z kwestią możliwości pokrycia przez dłużnika kosztów postępowania upadłościowego.
Bibliografia
Adamus, R. (2015). Nowa upadłość konsumencka. Monitor Prawa Bankowego, 2, 102–114.
Adamus, R. (2016). Prawo upadłościowe. Komentarz. C. H. Beck.
Adamus, R. (2020). Oddłużenie w upadłości konsumenckiej i układzie konsumenckim. Wolters Kluwer.
Całus, E. (2015). Upadłość konsumencka – doświadczenia i perspektywy. Acta Universitatis Wratislaviensis 3644, Przegląd Prawa i Administracji, 101, 11–24.
Chmaj, M. (2016). Równość wobec prawa. W: M. Chmaj (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (s. 50–77). Wolters Kluwer.
Cybulska-Bieniaszek, A. (2018). Przesłanki oddłużenia osoby fizycznej – podobieństwa i różnice w postępowaniu upadłościowym wobec przedsiębiorcy i osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. W: M. Kuźnik i A. J. Witosz (red.), Restrukturyzacja przedsiębiorcy i jego przedsiębiorstwa (s. 21–34). C. H. Beck.
Czernicki, P. (2016). Nowa regulacja upadłości konsumenckiej. Problemy Zarządzania, 14(1), 138–155. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Problemy_Zarzadzania/Problemy_Zarzadzania-r2016-t14-n1_(2)/Problemy_Zarzadzania-r2016-t14-n1_(2)-s138-155/Problemy_Zarzadzania-r2016-t14-n1_(2)-s138-155.pdf
Ereciński, T., i Weitz, K. (2010). Prawda i równość stron w postępowaniu cywilnym a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. W: T. Ereciński i K. Weitz (red.), Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów postępowania cywilnego. Serock k. Warszawy, 24–26 września 2009 r. (s. 17–62). LexisNexis
Frey, R. (2019). Umorzenie postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W: E. Marszałkowska-Krześ, A. Machnikowska, J. Kruczalak-Jankowska i I. Gil (red.), Postępowanie upadłościowe. Współczesne problemy stosowania (s. 175–194). Wolters Kluwer.
Frey, R. i Kocańska, K. (2010). Upadłość konsumencka. Rozprawy z Zakresu Nauk Prawnych, 1, 55–63.
Gajdzińska-Sudomir, M. (2020). Nowelizacja postępowania upadłościowego – zagadnienia wybrane. Monitor Prawa Handlowego, 2, 17–26.
Geromin, M. (2016). Upadłość konsumencka w świetle zmian wprowadzonych ustawą – Prawo restrukturyzacyjne. Monitor Prawniczy, 4, 177–187.
Gil, E. (2023). Funkcja oddłużenia w upadłości konsumenckiej. W: K. Flaga-Gieruszyńska, I. Gil, A. Góra-Błaszczykowska i A. Hrycaj (red.), Zadłużenie i niewypłacalność. Retrospekcja, stan obecny, przyszłość (s. 269–279). Currenda.
Góra-Błaszczykowska, A. (2008). Zasada równości stron w procesie cywilnym. C. H. Beck.
Górna-Zawadzka, M. (2018). Cele i funkcje postępowania upadłościowego. W: I. Gil, A. Góra Błaszczykowska i K. Flaga-Gieruszyńska (red.), Zadłużenie i niewypłacalność dłużnika. Wybrane aspekty postępowania zabezpieczającego, egzekucyjnego, restrukturyzacyjnego i upadłościowego w polskim systemie prawnym (s. 125–140). Currenda.
Gurgul, S. (2009a). Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, cz. I. Monitor Prawniczy, 10, 527–537.
Gurgul, S. (2009b). Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, cz. II. Monitor Prawniczy, 11, 592–601.
Gurgul, S. (2010). Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz. C. H. Beck.
Gurgul, S. (2016). Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. C. H. Beck.
Harla, A. G. (2011). Prawo upadłościowe i naprawcze. Zarys wykładu. Liber.
Hrycaj, A. (2018). Aksjologiczne podstawy umorzenia zobowiązań upadłego, będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. W: I. Gil, A. Góra-Błaszczykowska i K. Flaga-Gieruszyńska (red.), Zadłużenie i niewypłacalność dłużnika. Wybrane aspekty postępowania zabezpieczającego, egzekucyjnego, restrukturyzacyjnego i upadłościowego w polskim systemie prawnym (s. 275–292). Currenda.
Hrycaj, A. (2020). Prawo i postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Wolters Kluwer.
Hrycaj, A., i Kosmal, A. (2021). Ewaluacja zmian w zakresie umorzenia zobowiązań osób fizycznych w ramach postępowania upadłościowego (art. 369 ust. 1a Prawa upadłościowego). Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2021/11/IWS_Hrycaj-A.-Kosmal-A._Ewaluacja-zmian-w-zakresie-umorzenia-zobowiazan-osob-fiz.-w-ramach-postepowania-upadlosciowego.pdf
Jakimowicz, W. (2002). Publiczne prawa podmiotowe. Zakamycze.
Jakubecki, A. (2015). Główne kierunki zmian w tzw. upadłości konsumenckiej w świetle nowelizacji Prawa upadłościowego i naprawczego z dnia 24 sierpnia 2014 r. W: J. Mojak i A. Żywicka, Ochrona praw konsumenta. Stan obecny i perspektywy (s. 7–13). Innovatio Press.
Jakubecki, A., i Zedler, F. (2003). Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz. Zakamycze.
Jakubecki, A., i Zedler, F. (2010). Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz. Wolters Kluwer Polska.
Jaślikowski, M. (2011). Podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej w praktyce sądów powszechnych. Prawo w Działaniu, 10, 43–99.
Kabza, E. (2009). Wybrane problemy upadłości konsumenckiej w świetle nowej regulacji. Studia Iuridica Toruniensia, 5, 121–139. DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2009.007
Kalfas, R. W. (2018). Upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej oraz prowadzącej działalność gospodarczą w ujęciu komparatystycznym. Radca Prawny. Zeszyty Naukowe, 3(16), 127–144.
Kocowski, T. (2009). Reglamentacja działalności gospodarczej w polskim administracyjnym prawie gospodarczym. Kolonia Limited.
Kozub, G. (2016). Zakres podmiotowy odrębnego postępowania upadłościowego względem osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Monitor Prawniczy, 14, 745–753.
Kruczalak-Jankowska, J. (2023). Ochrona wierzycieli przedsiębiorców a system wczesnego ostrzegania w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 dotyczącej ram prawnych restrukturyzacji zapobiegawczej, drugiej szansy i środków zwiększających skuteczność postępowań restrukturyzacyjnych, upadłościowych i w zakresie umorzenia oraz zmieniająca dyrektywę 2012/30/UE (dyrektywa o restrukturyzacji i upadłości). W: K. Flaga-Gieruszyńska, I. Gil, A. Góra-Błaszczykowska i A. Hrycaj (red.), Zadłużenie i niewypłacalność dłużnika. Retrospekcja, stan obecny, przyszłość (s. 299–310). Currenda.
Kuglarz, P. (2015). Podstawowe standardy upadłości konsumenckiej na tle wybranych regulacji europejskich. Doradca Restrukturyzacyjny, 1, 33–43.
Kuglarz, P. (2017). Transgraniczna upadłość konsumencka – wyzwanie dla syndyka i dłużnika. Doradca Restrukturyzacyjny, 1, 101–114.
Kuźnik, M. (2016). Zmiana planu spłaty wierzycieli w upadłości konsumenckiej. W: B. Gnela i K. Michałowska (red.), Współczesne wyzwania prawa konsumenckiego (s. 253–260). C. H. Beck.
Lachner, J. (2016). Umarzanie zobowiązań w postępowaniu upadłościowym wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W: B. Gnela i K. Michałowska (red.), Współczesne wyzwania prawa konsumenckiego (s. 279–288). C. H. Beck.
Lipowicz, Ł. (2015). Art. 2 ust. 2, komentarz. W: P. Filipiak, A. Hrycaj i Ł. Lipowicz, Upadłość konsumencka po dużej nowelizacji. Komentarz (s. 61–66). Spartian.
Ludwiczyńska, A., i Machowska, A. (2022). Upadłość konsumencka. Wolters Kluwer.
Ludwiczyńska, A., Machowska, A., i Skibiński, P. (2023). Upadłość przedsiębiorców z uwzględnieniem praktyki notarialnej. Wzory dokumentów. Wolters Kluwer.
Łazarska, A. (2012). Rzetelny proces cywilny. Wolters Kluwer Polska.
Machowska, A. (2020a). Zmiany w prawie upadłościowym wprowadzone ustawą z 30.8.2019 r. – cz. I. Monitor Prawniczy, 5, 238–247.
Machowska, A. (2020b). Zmiany w prawie upadłościowym wprowadzone ustawą z 30.8.2019 r. – cz. II. Monitor Prawniczy, 6, 299–307.
Marcinkiewicz, A. (2015). Realizacja prawa do sądu a zwolnienie od kosztów sądowych. Uwagi na marginesie aktualnego orzecznictwa sądowego. W: Ł. Błaszczak (red.), Konstytucjonalizacja postępowania cywilnego (s. 283–296). Presscom.
Michalak, K. (2009). Ogłoszenie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Transformacje Prawa Prywatnego, 3–4, 67–88.
Michalak-Abram, K. (2018). Zagadnienie europeizacji postępowania oddłużeniowego osób fizycznych. C. H. Beck.
Mrówczyński, M. (2009). Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Przegląd Prawa Egzekucyjnego, 9, 69–92.
Mrówczyński, M. (2019). Uczestnicy postępowania upadłościowego. Wolters Kluwer.
Mrówczyński, M. (2020). Zasadnicze cechy nowego modelu postępowań dotyczących niewypłacalności dłużnika będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Studia Iuridica Toruniensia, 16, 293–317. DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2020.014
Mrówczyński, M. (2023). Upadłość byłego przedsiębiorcy. W: A. Kubanek i M. Mrówczyński (red.), Aktualne problemy prawne działalności gospodarczej (s. 137–152). Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Pannert, M. (2020). Redukcja zobowiązań niewypłacalnego dłużnika będącego osobą fizyczną – możliwość czy cel postępowania upadłościowego. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, 12, 36–39. DOI: https://doi.org/10.33226/0137-5490.2020.12.7
Porzycki, M. (2006). Umorzenie długów w postępowaniu upadłościowym. Transformacje Prawa Prywatnego, 1, 69–93.
Rak, J. (2023). Aksjologiczne uzasadnienie funkcji windykacyjnej i oddłużeniowej prawa upadłościowego w świetle moralności finansowej Polaków i uwarunkowań społeczno-ekonomicznych. W: K. Flaga-Gieruszyńska, I. Gil, A. Góra-Błaszczykowska i A. Hrycaj (red.), Zadłużenie i niewypłacalność dłużnika. Retrospekcja, stan obecny, przyszłość (s. 47–76). Currenda.
Sawiłow, J. (2015). Sądowa dyrektywa prowadzenia postępowania upadłościowego w celu umożliwienia oddłużenia dłużnika a konstytucyjna ochrona wierzytelności. W: Ł. Błaszczak (red.), Konstytucjonalizacja postępowania cywilnego (s. 297–314). Presscom.
Skorupa, B. P. (2023). Aksjologiczne uzasadnienie dysonansu w celu postępowania upadłościowego wobec osoby prowadzącej i nieprowadzącej działalności gospodarczej. W: K. Flaga-Gieruszyńska, I. Gil, A. Góra-Błaszczykowska i A. Hrycaj (red.), Zadłużenie i niewypłacalność dłużnika. Retrospekcja, stan obecny, przyszłość (s. 35–45). Currenda.
Solarz, M. (2008). Upadłość konsumencka w wybranych krajach. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 16, 311–322.
Strus-Wołos, M. (2022). Skutki społeczne nadmiernej ochrony dłużnika w egzekucji sądowej i postępowaniu upadłościowym. W: S. Cieślak (red.), Aksjologia egzekucji sądowej. W poszukiwaniu optymalnego poziomu ochrony praw wierzyciela i dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym (s. 141–170). Currenda.
Szczepanik, E. (2021). Umorzenie długów. W: R. Adamus, M. Geromin, B. Groele i Z. Miczek (red.), Dyrektywa o restrukturyzacji i upadłości. Perspektywa międzynarodowa Polska (s. 197–222). C. H. Beck.
Szczepkowska, B., i Medyński, M. (2016). Upadłość konsumencka byłego przedsiębiorcy lub menedżera. Monitor Prawa Bankowego, 11, 95–108.
Szerszeń, S. (2021). Nowelizacja prawa upadłościowego z 2019 r. w zakresie upadłości konsumenckiej na tle rozwiązań prawnych o niewypłacalnych dłużnikach z Anglii i Walii. Przegląd Prawa Egzekucyjnego, 2, s. 69–88.
Szpringer, W. (2006). Upadłość konsumencka. Inspiracje z rozwiązań światowych oraz rekomendacje dla Polski. CeDeWu.
Szymańska, A. (2013). Upadłość konsumencka w wybranych krajach Unii Europejskiej a kryzys gospodarczy. Problemy Zarządzania, 11(1), 54–67. DOI: https://doi.org/10.7172/1644-9584.40.4
Świąder, M. (2013). Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości – glosa – P 11/10. Monitor Prawniczy, 13, 716–724.
Tarno, J. P. (2014). Zasady ogólne postępowania sądowoadministracyjnego. W: R. Hauser, Z. Niewiadomski i A. Wróbel (red.), System prawa administracyjnego: Tom 10. Sądowa kontrola administracji publicznej (s. 205–229). C. H. Beck.
Tereszkiewicz, P. (2000a). Postępowanie upadłościowe i oddłużeniowe dla konsumentów w Stanach Zjednoczonych i niektórych krajach europejskich, cz. I. Transformacje Prawa Prywatnego, 1–2, 99–122.
Tereszkiewicz, P. (2000b). Postępowanie upadłościowe i oddłużeniowe dla konsumentów w Stanach Zjednoczonych i niektórych krajach europejskich, cz. II. Transformacje Prawa Prywatnego, 3, 27–57.
Tereszkiewicz, P. (2008). Zwolnienie z długów w prawie upadłościowym i tzw. upadłość konsumencka. Rozważania teoretyczne i prawnoporównawcze z perspektywy polskiego porządku prawnego. HUK – Czasopismo Kwartalne Całego Prawa Handlowego, Upadłościowego oraz Rynku Kapitałowego, 2, 217–300.
Tereszkiewicz, P. (2009). Upadłość konsumencka w wybranych systemach prawnych. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/upad%C5%82o%C5%9Bc-konsumencka-IWS-P-Tereszkiewicz.pdf
Terret, S. (2011). Angielskie prawo upadłościowe. W: S. Morawska (red.), Modele postępowań upadłościowych w Polsce i w wybranych krajach UE (s. 311–348). Oficyna Prawa Polskiego.
Torbus, A. (2016). Podstawa faktyczna postanowienia sądu upadłościowego w sprawie o ustalenie planu spłaty wierzycieli dłużnika prowadzącego działalność gospodarczą. W: T. Ereciński, P. Grzegorczyk i K. Weitz (red.), Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu (s. 614–624). Wolters Kluwer.
Torbus, A. (2020). Zakończenie postępowania upadłościowego. W: S. A. Hrycaj, A. Jakubecki i A. Witosz (red.), System prawa handlowego: Tom 6. Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe (s. 1238–1292). C. H. Beck.
Werengowski, J. (2015). Postępowanie upadłościowe bez udziału wierzycieli. Doradca Restrukturyzacyjny, 1, 44–50.
Witosz, A. (2009). Uwagi do art. 1. Art. 4911 u.p.u.n. W: R. Adamus, A. J. Witosz i A. Witosz, Upadłość konsumencka. Komentarz praktyczny (s. 25–35). LexisNexis Polska.
Witosz, A. (2016). Plan spłaty wierzycieli w upadłości konsumenckiej – rola i charakter prawny. W: B. Gnela i K. Michałowska (red.), Współczesne wyzwania prawa konsumenckiego (s. 245–252). C. H. Beck.
Witosz, A. J. (2010). Plan spłaty wierzycieli w upadłości konsumenckiej. Monitor Prawniczy, 10, 584–592.
Witosz, A. J. (2020). Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W: A. Hrycaj, A Jaubecki i A. Witosz (red.), System prawa handlowego: Tom 6. Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe (s. 1390–1430). C. H. Beck.
Witosz, A. J., i Witosz, A. (2020). Pojęcia ogólne i zasady prawa upadłościowego. W: A. Hrycaj, A. Jakubecki i A. Witosz (red.), System prawa handlowego: Tom 6. Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe (s. 658–685). C. H. Beck.
Wołowski, P. (2014). Upadłość konsumencka na podstawie nowelizacji ustawy prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 29 sierpnia 2014 r. Transformacje Prawa Prywatnego, 4, 53–68.
Wołowski, P. (2016). Cel oddłużeniowy jako jeden z naczelnych celów postępowania upadłościowego. Przegląd Prawa Egzekucyjnego, 12, 8–27.
Zedler, F. (2015). Zmiany w regulacji postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Polski Proces Cywilny, 1, 7–25.
Zedler, F. (2017). Wybrane problemy aksjologii prawa o niewypłacalności. W: M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk i M. Szpunar (red.), Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi (s. 613–631). Wolters Kluwer.
Zienkiewicz, D. (2003). Wstęp. Ogólna charakterystyka prawa upadłościowego i naprawczego. W: D. Zienkiewicz (red.), Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz (s. 3–17). C. H. Beck.
Zimmerman, P. (2012). Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz. C. H. Beck.
Zimmerman, P. (2022). Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Legalis.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.