Słowa kluczowe
unikane opodatkowania
spółki Skarbu Państwa
nadzór korporacyjny
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 85
Liczba pobrań: 27
Abstrakt
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy udział Skarbu Państwa w akcjonariacie spółek ma wpływ na kształtowanie się bieżącego, efektywnego obciążenia podatkiem dochodowym od osób prawnych. W pracy weryfikowana jest hipoteza, że efektywna stawka podatku dochodowego (ETR) dla spółek Skarbu Państwa jest wyższa niż w innych przedsiębiorstwach. Badanie zależności pomiędzy efektywną stawką podatku dochodowego a udziałem Skarbu Państwa w akcjonariacie jest przeprowadzane za pomocą regresji liniowej, a parametry modeli ekonometrycznych są estymowane przy użyciu klasycznej metody najmniejszych kwadratów. Analiza dotyczy 151 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, reprezentujących 9 sektorów gospodarki, w latach 2004–2021. Analiza danych w ujęciu przekrojowym dla kolejnych lat wskazuje, że ETR tylko w niektórych okresach jest istotnie statystycznie zależny od udziału Skarbu Państwa w akcjonariacie, przy czym zależności te są zarówno dodatnie, jak i ujemne. Korelacja dodatnia pojawia się w latach 2007, 2013 oraz 2017, natomiast ujemna w latach 2008 i 2020. W tych dwóch latach wymienionych jako ostatnie wskaźnik koniunktury gospodarczej spadał najszybciej, w pierwszym wypadku z powodu kryzysu zaufania do instytucji finansowych, w drugim – z powodu pandemii COVID-19. W pozostałych wskazanych latach, gdy koniunktura gospodarcza była dobra, podmioty ze znaczącym udziałem państwa w akcjonariacie wykazywały wyższą efektywną stawkę podatku dochodowego, co było w interesie ich głównego właściciela. Poczynione obserwacje skłaniają do refleksji na temat zakresu władztwa państwa w sferze dominium i respektowania praw akcjonariuszy mniejszościowych.
Bibliografia
Adamczyk, M. (2012). Współczesny kryzys finansowy – przyczyny i konsekwencje dla gospodarki światowej. Prace i Materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego, 31(1), 13–29.
Bałtowski, M., i Gołębiowska, M. (2019). Udział i charakterystyka największych przedsiębiorstw państwowych w gospodarkach wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 17(1), 197–215. DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2019.1.9
Belz, T., von Hagen, D., i Steffens, C. (2017). R&D intensity and the effective tax rate: A metaregression analysis. Journal of Economic Surveys, 31(4), 988–1010. DOI: https://doi.org/10.1111/joes.12181
Białek-Jaworska, A. (2016). Book-tax conformity in Polish private companies. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 90(146), 65–86. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-bb5136a8-0cef-4c08-b252-c8e26162031a
Biernacki, K., Brodzka, A., i Chodorek, M. (2016). Efektywne stawki podatku dochodowego w Polsce – na przykładzie spółek indeksu WIG20. Nauki o Finansach, 1(26), 9–23. DOI: https://doi.org/10.15611/nof.2016.1.01
Boubakri, N., Guedhami, O., Kwok, C. C., i Saffar, W. (2016). National culture and privatization: The relationship between collectivism and residual state ownership. Journal of International DOI: https://doi.org/10.1057/jibs.2015.38
Business Studies, 47, 170–190.
D’Souza, J., i Megginson, W. L. (1999). The financial and operating performance of privatized firms during the 1990s. The Journal of Finance, 54(4), 1397–1438. DOI: https://doi.org/10.1111/0022-1082.00150
De Alessi, L. (1983). Property rights, transaction costs, and X-efficiency: An essay in economic theory. The American Economic Review, 73(1), 64–81. https://www.jstor.org/stable/1803927
De Grauwe, P., i Ji, Y. (2020). A tale of three depressions. https://cepr.org/voxeu/columns/talethree-depressions
Derashid, C., i Zhang, H. (2003). Effective tax rates and the “industrial policy” hypothesis: Evidence from Malaysia. Journal of International Accounting, Auditing & Taxation, 12(1), 45–62. DOI: https://doi.org/10.1016/S1061-9518(03)00003-X
Devereux, M. P., i Griffith, R. (2003). Evaluating tax policy for location decisions. International Tax and Public Finance, 10, 107–126. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1023364421914
Dyhdalewicz, A., i Gałecka, E. Z. (2020). Zakres ujawnianych różnic przejściowych w odroczonym podatku dochodowym na przykładzie spółek giełdowych. Akademia Zarządzania 2020, 4(3), 140–165. https://open.icm.edu.pl/items/825efefe-bfcf-4897-9654-acd8399515a3
Dyreng, S. D., Hanlon, M., i Maydew, E. L. (2008). Long-run corporate tax avoidance. The Accounting Review, 83(1), 61–82. https://www.jstor.org/stable/30243511 DOI: https://doi.org/10.2308/accr.2008.83.1.61
Fernández-Rodríguez, E., García-Fernández, R., i Martínez-Arias, A. (2019). Influence of ownership structure on the determinants of effective tax rates of Spanish companies. Sustainability, 11(5), 1441. DOI: https://doi.org/10.3390/su11051441
Frączyk, J. (2021). Dywidenda Orlenu rekordowa, choć zysku nie było. Państwo dostanie ponad 600 mln zł. Business Insider. https://businessinsider.com.pl/gielda/wiadomosci/rekordowa--dywidenda-pkn-orlen-mimo-strat-poltora-miliarda-zlotych-do-podzialu/7qrjmpk
Fullerton, D. (1984). Which effective tax rate? National Tax Journal, 37(1), 23–41. DOI: https://doi.org/10.1086/NTJ41791931
Garcia-Bernardo, J., Janský, P., i Tørsløv, T. (2021). Multinational corporations and tax havens: Evidence from country-by-country reporting. International Tax and Public Finance, 28, 1519–1561. DOI: https://doi.org/10.1007/s10797-020-09639-w
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (b.d.). Lista spółek. Pobrane 28 października 2022, z: https://www.gpw.pl/spolki
Gillis, P., Luo, W., Wang, Y., i Wu, L. (2012). State ownership, tax status and size effect of effective tax rate in China. Accounting and Business Research, 42(2), 97–114. DOI: https://doi.org/10.1080/00014788.2012.628208
Główny Urząd Statystyczny. (2014). Sytuacja makroekonomiczna w Polsce w 2013 roku na tle procesów w gospodarce światowej. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/6339/3/3/1/sytuacja_makroekonomiczna_w_polsce_w_2013_r._na_tle_procesow.pdf
Główny Urząd Statystyczny. (2023a). Koniunktura w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie, handlu i usługach 2000–2023 (kwiecień 2023). https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/koniunktura/koniunktura/koniunktura-w-przetworstwie-przemyslowym-budownictwie-handlu-i-uslugach-2000-2023-kwiecien-2023,4,72.html
Główny Urząd Statystyczny. (2023b). Wskaźniki makroekonomiczne. https://stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/
Grabiński, K. (2016). Wpływ kryzysu gospodarczego na aktywne kształtowanie wyniku finansowego w europejskich spółkach giełdowych. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 87(143), 29–42. DOI: https://doi.org/10.5604/16414381.1207431
Gupta, S., i Newberry, K. (1997). Determinants of the variability in corporate effective tax rates: Evidence from longitudinal data. Journal of Accounting and Public Policy, 16(1), 1–34. DOI: https://doi.org/10.1016/S0278-4254(96)00055-5
Heltzer, W. (2009). Conservatism and book-tax differences. Journal of Accounting, Auditing & Finance, 24(3), 469–504. DOI: https://doi.org/10.1177/0148558X0902400307
Hilling, A., Lundtofte, F., Sandell, N., Sonnerfeldt, A., i Vilhelmsson, A. (2021). Tax avoidance and state ownership – The case of Sweden. Economics Letters, 208, 110063. DOI: https://doi.org/10.1016/j.econlet.2021.110063
Iswari, P., Sudaryono, E. A., i Widarjo, W. (2019). Political connection and tax aggressiveness: A study on the state-owned enterprises registered in Indonesia stock exchange. Journal of International Studies, 12(1), 79–92. DOI: https://doi.org/10.14254/2071-8330.2019/12-1/5
Kagan, J. (2021). Effective tax rate: How it’s calculated and how it works. https://www.investopedia.com/terms/e/effectivetaxrate.asp
Kałdoński, M. (2015). Unikanie opodatkowania w firmach rodzinnych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Gospodarka Narodowa, 276(2), 79–111. DOI: https://doi.org/10.33119/GN/100828
Kałdoński, M. (2016). Unikanie opodatkowania z perspektywy nadzoru korporacyjnego. Badania nad odrębnością zjawiska w firmach rodzinnych. Wydawnictwo UEP.
Knežević, G., i Pavlović, V. (2023). Accounting and non-accounting concepts of effective tax rates and their effects on tax planning in state-owned companies. Lex Localis – Journal of Local Self-Government, 21(2). DOI: https://doi.org/10.4335/21.2.323-341(2023)
Kowalski, M. (2017). Miary efektywności podatkowej przedsiębiorstw. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 472, 167–176. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.472.16
Kraft, A. (2014). What really affects German firms’ effective tax rate? International Journal of Financial Research, 5(3), 1–19. DOI: https://doi.org/10.5430/ijfr.v5n3p1
Kwiatkowski, G. (2013). Własność państwowa a rola państwa we współczesnej gospodarce. Studia Ekonomiczne, 139, 228–237. https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/22_G.Kwiatkowski_Wlasnosc_panstwowa....pdf
Leszczyłowska, A. (2015). Deductibility of provisions under the CCCTB proposal and its effects on companies: The case of Poland. European Financial and Accounting Journal, 10(4), 19–31. DOI: https://doi.org/10.18267/j.efaj.147
Leszczyłowska, A. (2017). Dochód księgowy a dochód podatkowy – analiza empiryczna wyników spółek akcyjnych. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 94(150), 63–80. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-aa9224bd-6072-40b3-b554-006eba6b5022 DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4995
Levy, B. (1987). A theory of public enterprise behavior. Journal of Economic Behavior & Organization, 8(1), 75–96. DOI: https://doi.org/10.1016/0167-2681(87)90022-9
Megginson, W. L. (2017). Privatization, state capitalism, and state ownership of business in the 21st century. Foundations and Trends in Finance, 11(1–2), 1–153. DOI: https://doi.org/10.1561/0500000053
Mills, R. W. (2005). Dynamika wartości przedsiębiorstwa dla udziałowców (A. Pawelska, tłum.). Wydawnictwo ODDK.
Panda, A. K., i Nanda, S. (2020). Receptiveness of effective tax rate to firm characteristics: An empirical analysis on Indian listed firms. Journal of Asia Business Studies, 15(1), 198–214. DOI: https://doi.org/10.1108/JABS-11-2018-0304
Rosik, P. (2016). Państwowe kontra prywatne. Obserwator Finansowy.pl. https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/rynki-finansowe/bankowosc/panstwowe-kontra-prywatne/
Skoczny, T. (2015). Pojęcie podmiotów zależnych i grupy kapitałowej w świetle ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, z uwzględnieniem treści art. 99 ust. 3 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne. https://cars.wz.uw.edu.pl/images/badania/51/Opinia_dla_OIA.pdf
Sobel, R. S., i Holcombe, R. G. (1996). Measuring the growth and variability of tax bases over the business cycle. National Tax Journal, 49(4), 535–552. DOI: https://doi.org/10.1086/NTJ41789225
Szarzec, K. (2022). Państwo jako właściciel przedsiębiorstw. Polityka, gospodarka, dziedzictwo historyczne. Wydawnictwo UEP. DOI: https://doi.org/10.18559/978-83-8211-135-4
Szarzec, K., i Nowara, W. (2017). The economic performance of state-owned enterprises in Central and Eastern Europe. Post-Communist Economies, 29(3), 375–391. DOI: https://doi.org/10.1080/14631377.2017.1316546
Sztuba, W. (2016). Efektywne opodatkowanie przedsiębiorstw. Wolters Kluwer.
Wang, Y., Campbell, M., i Johnson, D. (2014). Determinants of effective tax rate of China publicly listed companies. International Management Review, 10(1), 10–20.
Wencel, A. (2012). Podatek dochodowy odroczony w systemie rachunkowości – krytyczna analiza zasad ujawniania w sprawozdaniu finansowym. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zimmerman, J. L. (1983). Taxes and firm size. Journal of Accounting and Economics, 5, 119–149. DOI: https://doi.org/10.1016/0165-4101(83)90008-3
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.