O logicznych podstawach relacji specjalności w prawie karnym: uwagi krytyczne do koncepcji Władysława Woltera

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest krytyka koncepcji Władysława Woltera, zgodnie z którą w prawie karnym relacja specjalności (lex specialis) opiera się na logicznym stosunku rozłączności, a nie – jak to się zwykle przyjmuje – podrzędności. Koncepcja ta do dzisiaj istotnie wpływa zarówno na teorię, jak i praktyczne stosowanie prawa karnego w Polsce. W krytykowanym tutaj ujęciu rozpoznanie takiego stosunku rozłączności poprzedza przeprowadzenie interpretacyjnego zabiegu uzupełnienia opisu typu czynu podstawowego o zaprzeczenie znamion specjalizujących z typu szczególnego. Przeprowadzona przez autora krytyka ma głównie charakter wewnętrzny: zmierza do konfrontacji argumentów Woltera przede wszystkim z przyjmowanymi przezeń założeniami metodologicznymi, a także ogólnometodologicznymi kryteriami spójności i prawidłowości rozumowania. W tym kontekście podjęto próbę wykazania sprzeczności, a co najmniej niepożądanych konsekwencji, narosłych na prezentowanych przez Woltera twierdzeniach. Takie sprzeczności czy niechciane konsekwencje ujawniają się szczególnie na dwóch obszarach: przy próbie ustalenia wzajemnych relacji pomiędzy dwoma typami szczególnymi oraz w kontekście tego, co nazywa się jednorodnym zbiegiem jednoczynowym. Pozostawienie takich dysfunkcjonalności samym sobie świadczy o poważnych wadach koncepcji Woltera. Z kolei próba naprawienia koncepcji w tym zakresie wymaga skorzystania z rozumowań teleologicznych, co podważa pierwotną tezę Woltera o jej stricte logicznych podstawach.