Wpływ opinii publicznej na orzecznictwo amerykańskiego Sądu Najwyższego

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest problematyka wpływu opinii publicznej na orzecznictwo Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (SN USA), która to kwestia dotychczas w małym stopniu była przedmiotem badań polskiej nauki prawa. Chociaż pojęcie „opinia publiczna” jest niejednoznaczne i wywołuje spory wśród badaczy, to jest używane powszechnie i jest jednym z najważniejszych elementów współczesnego dyskursu publicznego, w istotny sposób wpływającym na jego kształt. W systemie demokratycznym to właśnie opinia publiczna (oraz wola ludu wyrażona w wyborach) ma decydujący wpływ na kształt decyzji politycznych, niemniej spod jej oddziaływania wyłączonych jest kilka sfer życia społecznego. Za jedną z tych sfer uznawane jest sądownictwo, które ma pełnić przypisaną w systemie demokracji liberalnej rolę gwaranta praw i wolności jednostek oraz mniejszości przed „tyranią większości”. Taka wizja relacji opinii publicznej w stosunku do orzecznictwa SN USA dominuje w amerykańskim dyskursie konstytucyjnym. Na podstawie analizy piśmiennictwa przedstawicieli amerykańskiego dyskursu prawniczego, socjologicznego i politologicznego przedstawione zostały dwie teorię wyjaśniające istotę tych relacji. Pierwsza teoria – zmiany postaw – zakłada, że zmiany obserwowane w nastrojach społecznych i zmiany w orzecznictwie nie są ze sobą bezpośrednio związane i zachodzą obok siebie pod wpływem tych samych trendów i zmian społecznych. Druga teoria – zachowań strategicznych sędziów SN USA – wskazuje na bezpośredni wpływ przesunięć nastrojów społecznych na ich decyzje, którzy długofalowo dostosowują orzecznictwo do trendów społecznych, aby utrzymać wysoki poziom legitymizacji instytucjonalnej Sądu. Nie oznacza to, że Sąd nie może orzekać wbrew nastojom społecznym (bardzo często tak robi), ale skutkuje to obniżeniem poziomu jego legitymizacji, a tym samym osłabieniem pozycji ustrojowej.