Słowa kluczowe
dyskurs
liberalizm
autorytaryzm
polityczność prawa
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 186
Liczba pobrań: 111
Abstrakt
Artykuł podejmuje zagadnienie tzw. błędu jońskiego, zidentyfikowanego pierwotnie przez Isaiaha Berlina, który w opinii tego autora, ma być błędem o charakterze filozoficznym, rzutującym na treść całej zachodniej filozofii, a zgodnie z założeniem autorów niniejszego artykułu, szczególnie zauważalnym w myśli liberalnej. Błąd ten, w największej ogólności, polegać ma założeniu, że istnieje powiązanie pomiędzy prawdą, prawem i dobrem, które stanowią odbicie tego samego logosu. Autorzy próbują odpowiedzieć na pytanie, na czym ten błąd polega, jakie są jego historyczne źródła i przejawy, oraz jak wpływać może na aktualnie zauważaną w świecie błędu jońskiego, jego wpływu na polityczną praktykę (a w konsekwencji na mainstreamowe dyskursy prawnicze i prawoznawcze) oraz problem (nie)polityczności prawa, który funduje wiele sprzeczności w łonie dominującej na szeroko pojętym Zachodzie demoliberalnej formacji ideologiczno-dyskursywnej. Autorzy konkludują, że błąd joński sprzyja epistemicznemu zamknięciu dyskursu liberalnego na poglądy nieortodoksyjne, a populizm – kreując się na ruch przeciwny paradygmatowi liberalnemu – w istocie powiela ten sam schemat myślenia, zawierający w sobie błąd joński.
Bibliografia
Antoszewski, A. (2018). Demokracja nieliberalna jako projekt polityczny. W: K. A. Wojtaszczyk, P. Stawarz i J. Wiśniewska-Grzelak (red.), Zmierzch demokracji liberalnej? (s. 51–67). Aspra.
Bastid, P. (1970). Sieyès et sa pensée. Slatkine.
Berlin, I. (1991). Dwie koncepcje wolności (D. Grinberg, tłum.). http://hamlet.edu.pl/berlin-wolnosc
Berlin, I. (1997). The proper study of mankind. Pimlico.
Berlin, I. (1999). Equality. W: Hardy, H. (red.), Concepts and categories: Philosophical Essays (s. 105–134). Princeton University Press.
Berlin, I. (2004a). Giambattista Vico i historia kultury. W: H. Hardy (red.), Pokrzywione drzewo człowieczeństwa (M. Pietrzak-Merta, tłum., s. 43–61). Prószyński i S-ka.
Berlin, I. (2004b). O dążeniu do ideału. W: H. Hardy (red.), Pokrzywione drzewo człowieczeństwa (M. Tański, tłum., s. 1–18). Prószyński i S-ka.
Berlin, I. (2006c). Political ideas in the romantic age: Their rise and influence on modern thought. Princeton University Press.
de Benoist, A. (2008). A brief history of the idea of progress. https://archive.org/details/ost-history-history_of_the_idea_of_progress/page/n9/mode/2up
Drozdowicz, Z. (2006). Filozofia oświecenia. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Foucault, M. (1981). Questions of method: An interview with Michel Foucault. https://grattoncourses.wordpress.com/wp-content/uploads/2014/08/questions-of-method-from-michel-foucault-essential-works-of-foucault-19541984-volume-3-power-1.pdf
Gray, J. (2001). Po liberalizmie. Eseje wybrane (P. Maciejko i P. Rymarczyk, tłum.). Aletheia.
Gray, J. (2013). Isaiah Berlin and interpretation of his thought. Princeton University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780691213385
Halmai, G. (2005). Illiberalism in East-Central Europe. European University Institute Working Papers. Law, 05, 1–28.
Heller, M. (2004). Filozofia przyrody: zarys historyczny. Znak.
Israel, J. (2006) Enlightenment contested: Philosophy, modernity, and the emancipation of man 1670–1752. Oxford University Press.
Johnson, B. S. (2010). „Just like Hitler”: Comparisons to Nazism in American culture [rozprawa doktorska, University of Massachusetts Amherst]. Open Access Dissertations. https://scholarworks.umass.edu/entities/publication/32391da8-3ad0-49fe-9928-
Kubas, S. (2019). Warta na obrzeżach konstytucji. Dekonstrukcja mitu założycielskiego amerykańskiej sądowej kontroli konstytucyjności prawa. Księgarnia Akademicka. DOI: https://doi.org/10.12797/9788981380638
Leszczyński, R. (2003). Starożytna koncepcja Logosu i jej wpływ na myśl wczesnego chrześcijaństwa. Semper.
Mouffe, C. (2005). Paradoks demokracji (W. Jach, M. Kamińska i A. Orzechowski, tłum.). Biblioteka Współczesnej Myśli Społecznej.
Pokol, B. (2017). The juristocratic state: Its victory and the possibility of taming. Dialóg Campus Kiadó.
Rabault, H. (1997). Granice wykładni sędziowskiej (B. Janicka, tłum.). Scholar.
Reale, G. (1999). Historia filozofii starożytnej. Tom 3: Systemy epoki hellenistycznej (E. I. Zieliński, tłum.). Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Rolland, P. (2008). Comment préserver les institutions politiques. La théorie du pouvoir neutre chez B. Constant. Révue Française d’Histoire des Idées Politiques, 1(27), 43–73. DOI: https://doi.org/10.3917/rfhip.027.0043
Sobolewski, M. (1969). Zasady demokracji burżuazyjnej i ich zastosowanie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tatarkiewicz, W. (1997). Historia filozofii. Tom 1: Filozofia starożytna i średniowieczna. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tismaneanu, V. (2007). Is East-Central Europe backsliding? Leninist legacies, pluralist dilemmas. Journal of Democracy, 18(4), 34–39. DOI: https://doi.org/10.1353/jod.2007.a223244
Wigura, K. (2011). Muskuły, perswazja i plotki o liberalnej hegemonii. Rozmowa z Agatą Bielik-Robson. Kultura Liberalna. https://kulturaliberalna.pl/2011/10/04/muskuly-perswazja-i-plotki-o-liberalnej-hegemonii-rozmowa-z-agata-bielik-robson
Wilkinson, M. (2019). Authoritarian liberalism in Europe: A common critique of neoliberalism and ordoliberalism. Critical Sociology, 45(7–8), 1023–1034. DOI: https://doi.org/10.1177/0896920519837325
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.