Słowa kluczowe
krytyczna praca socjalna
badania partycypacyjne
metodologia badań społecznych
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 0
Liczba pobrań: 4
Abstrakt
Helena Radlińska, twórczyni polskiej pedagogiki społecznej, podkreślała znaczenie społeczności jako kluczowego elementu edukacji i rozwoju społecznego. Wieś, według Radlińskiej, charakteryzuje się silnymi i unikalnymi więziami wspólnotowymi, które mimo marginalizacji posiadają potencjał transformacyjny. Metoda badań-działań kierowanych przez społeczność (CLRA) może być ważnym narzędziem wzmacniającym siły społeczne i polityczne defaworyzowanych środowisk wiejskich. W artykule przedstawiono rozwój metod badań partycypacyjnych z perspektywy ich potencjału przekształcania lokalnych społeczności również w zakresie uznania społecznego. Metody te kładą nacisk na oddolne współtworzenie wiedzy i działań, uwzględniające lokalne konteksty i zróżnicowania, które nie są odzwierciedlane w dominujących dyskursach. Ponieważ taka działalność (przekształcanie środowiska jego własnymi siłami) jest fundamentem pracy społecznej w ujęciu Radlińskiej, można zasadnie metodologię partycypacyjną traktować jako element łączący pracę socjalną (praktykę) z działalnością badawczą (teorią). Przykładem praktycznego zastosowania CLRA jest projekt YOUROPE, ukierunkowany na angażowanie młodzieży z defaworyzowanych społeczności w tworzenie polityk społecznych w Europie. Projekt, wykorzystując oryginalną metodologię, promuje inkluzywność, demokratyzację procesu tworzenia wiedzy i wzmacnianie politycznego uznania społeczności lokalnych.
Bibliografia
Arnstein, S. (1969). A ladder of community participation. Journal of the American Institute of Planners, 35, 216–224. DOI: https://doi.org/10.1080/01944366908977225
Bański, J. (2014). Perspektywy rozwoju polskiej wsi – wybrane zagadnienia. Wieś i Rolnictwo, 4, 13–25. DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2014.4.165/01
Barad, K. (2007). Meeting the universe halfway: Quantum physics and the entanglement of matter and meaning. Duke University Press. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv12101zq
Beresford, P. (2014). Upełnomocniająca wiedza na rzecz upełnomocniającej pracy socjalnej. W: A. Gulczyńska i M. Granosik (red.), Empowerment w pracy socjalnej: praktyka i badania partycypacyjne (s. 27–40). Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Beresford, P., i Croft, S. (2012). User controlled research: Scoping review. NHS National Institute for Health Research (NIHR) School for Social Care Research; London School of Economics.
Bernstein, B. (1980). Socjolingwistyczne ujęcie procesu socjalizacji: uwagi dotyczące podatności na oddziaływania szkoły. W: G. W. Shugar i M. Smoczyńska (red.), Badania nad rozwojem języka dziecka (s. 557–596). Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Bohnsack, R. (2004). Metoda dokumentarna – od koniunktywnego zrozumienia do socjogenetycznej interpretacji (S. Krzychała, tłum.). W: S. Krzychała (red.), Społeczne przestrzenie doświadczenia. Metoda interpretacji dokumentarnej (s. 17−35). Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Brodowska, H. (1979). Wstęp. W: H. Radlińska, Oświata i kultura wsi polskiej (s. 5–46). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Czyżewski, M. (2019). Pitfalls of participatory approaches. W: M. Granosik, A. Gulczyńska, M. Kostrzyńska i B. Littlechild (red.), Participatory social work: Research, practice, education (s. 359–368). University of Lodz Press; Jagiellonian University Press.
Fedyszak-Radziejowska, B. (2012). Społeczność wiejska: tożsamość, kapitał społeczny, wspólnotowe identyfikacje. W: A. Rosner (red.), Społeczne i kulturowe zagadnienia przemian na wsi polskiej (s. 95–118). Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Foucault, M. (1998). Nadzorować i karać: narodziny więzienia (T. Komendant, tłum.). Aletheia.
Foucault, M. (2006). Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych (T. Komendant, tłum.). Słowo/Obraz Terytoria.
Foucault, M. (2010). Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w Collège de France 1977–1978 (M. Herer, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Foucault, M. (2014). Rządzenie żywymi (M. Herer, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fricker, M. (2007). Epistemic injustice: Power and the ethics of knowing. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198237907.001.0001
Granosik, M. (2018). Participatory action research in social work: Towards critical reframing. Pensée plurielle. Parole, pratiques et réflexions du social, 48, 77–90. DOI: https://doi.org/10.3917/pp.048.0077
Granosik, M. (2019a). Metoda biograficzna a emancypacyjna praktyka. Perspektywa społeczno-pedagogiczna. Przegląd Socjologii Jakościowej, 15(2), 118–130. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.2.07
Granosik, M. (2019b). Polityczne aspekty metodologii jakościowej w perspektywie krytycznej. W stronę partycypacyjnych badań-działań. W: J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając i S. Pasikowski, (red.), Krytyka metodologiczna w praktyce tworzenia wiedzy (s. 143–156). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-715-9.09
Granosik, M. (2020). Praca socjalna wobec pedagogizacji życia społecznego – ujęcie krytyczne. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 33(1), 11–26. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2020.33.1.11-26
Granosik, M., Gulczyńska, A., Kostrzyńska, M., i Littlechild, B. (2019). Here we are: Our journey to participatory research. W: M. Granosik, A. Gulczyńska, M. Kostrzyńska i B. Littlechild (red.), Participatory social work: Research, practice, education (s. 7–14). University of Lodz Press; Jagiellonian University Press. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-348-9.01
Hetherington, S. (2011). How to know: A practicalist conception of knowledge. Wiley-Blackwell. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118083178
Hurlbert, M., i Gupta, J. (2015). The split ladder of participation: A diagnostic, strategic, and evaluation tool to assess when participation is necessary. Environmental Science & Policy, 50, 100–113. DOI: https://doi.org/10.1016/j.envsci.2015.01.011
Jarkiewicz, A. (2020). Using participatory action learning to Empower the active citizenship of young people. Action Learning: Research and Practice, 17, 72–83. DOI: https://doi.org/10.1080/14767333.2020.1712846
Kołodziejczyk, D. (2003). Kapitał społeczny w rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. W: B. Górza i C. Guzik (red.), Współczesne przekształcenia i przyszłość polskiej wsi (s. 57–66). Polskie Towarzystwo Geograficzne PAN.
Komisja Europejska. (2020). Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024. https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/e9112a36-6e95-11ea-b-735-01aa75ed71a1/language-pl
Krogstrup, H. K. (1997). Service user participation in quality assessment: A dialogue and learning-oriented evaluation method. Evaluation, 3(2), 205–224. DOI: https://doi.org/10.1177/135638909700300206
Krogstrup, H. K., i Brix, J. (2019). Co-produktion i den offentlige sektor – Brugerinvolvering i Kvalitetsudvikling. Hans Reitzels Forlag.
Mendel, M. (red.). (2005). Animacja współpracy środowiskowej na wsi. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Mouffe, Ch. (2005). Paradoks demokracji. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Olubiński, A. (2020). „Świat życia” i „Mała ojczyzna” jako obszar procesów edukacyjnych. Przegląd Pedagogiczny, 2, 9–29.
Radlińska, H. (1910). Uniwersytety Ludowe w Polsce. Przewodnik Oświatowy, 12, 437–443.
Radlińska, H. (1924). Uniwersytet Chłopski. Wyzwolenie, 19, 1–2.
Radlińska, H. (1927). Wieś i miasto. W: W. Sosiński (red.), Dom Ludowy: Cz. 1. Doświadczenia i wskazówki organizacyjne. Centralny Związek Kółek Rolniczych.
Radlińska, H. (1933). Książka na wsi. Przewodnik Gospodarski, 48, 645–646.
Radlińska, H. (1936). Dom Społeczny. Przewodnik Gospodarski, 25, 387–388.
Radlińska, H. (1946). W służbie kultury wsi. Oświata Rolnicza, 4, 185–193.
Radlińska, H. (1948). Od Wydawców. W: K. Zawistowicz-Adamska, Żywe tradycje współdziałania na wsi (s. 3–5). Polski Instytut Służby Społecznej.
Radlińska, H. (1961). Egzamin z pedagogiki społecznej. W: H. Radlińska, Pedagogika społeczna (s. 359–395). Ossolineum.
Reynolds, B. (1939). Re-thinking social case work. Social Work Today.
Rose, N. (1998). Inventing our selves: Psychology, power, and personhood. Cambridge University Press.
Rose, N. (1999). Powers of freedom: Reframing political thought. Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511488856
Sibley, D. (2003). Geographies of exclusion: Society and difference in the West. Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203430545
Szafraniec, K. (2012). Procesy demograficzne i generacje młodych. W: A. Rosner (red.), Społeczne i kulturowe zagadnienia przemian na wsi polskiej (s. 13–36). Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Theiss, W. (red.). (2001). Mała ojczyzna. Kultura, edukacja, rozwój lokalny. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Torfing, J., Peters, B. G., Pierre, J., i Sørensen, E. (2012). Interactive governance: Advancing the paradigm. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199596751.001.0001
Urbaniak-Zając, D., i Kos, E. (2014). Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wieruszowska-Adamczyk, M. (2018). Wieś polska w perspektywie stulecia. Refleksje rocznicowe 1918–2018. Zeszyty Wiejskie, 24, 9–18. DOI: https://doi.org/10.18778/1506-6541.24.01
Woensdregt, L., Kibui, E., i Stapele, van N. (2022). Reflections on using a community-led research and action (CLRA) methodology to explore alternatives in international development. W: M. van Wessel, T. Kontinen i J. N. Bawole (red.), Reimagining civil society collaborations in development: Starting from the South (Chapter 3). Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003241003-4
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.