Wypowiedź jako czynność sprawcza – na przykładzie znieważenia przedmiotu czci religijnej
PDF

Słowa kluczowe

prawo karne
wypowiedź
znieważenie
obraza uczuć religijnych
komunikacja

Jak cytować

Demenko, A. (2016). Wypowiedź jako czynność sprawcza – na przykładzie znieważenia przedmiotu czci religijnej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 78(4), 137–149. https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.4.11

Liczba wyświetleń: 872


Liczba pobrań: 228

Abstrakt

Przedmiotem opracowania jest analiza czynności sprawczej znieważenia przedmiotu czci religijnej w rozumieniu art. 196 k.k., w szerszym kontekście tzw. przestępstw z wypowiedzi, tj. takich, których istotą czynności sprawczej jest wypowiedź rozumiana jako pewien intencjonalny przekaz, uzewnętrznienie przez sprawcę wobec określonych bądź nieokreślonych odbiorców pewnych informacji/treści. W przypadku tego typu przestępstw ‒ przy dokonywaniu oceny danego zachowania pod kątem wypełnienia przedmiotowych znamion czynu zabronionego ‒ konieczne jest ustalenie sensu i treści czynności postrzeganej nie tylko jako akt psychofizyczny. Uregulowane w art. 196 k.k. przestępstwo obrazy uczuć religijnych stanowi podstawę do rozważań na temat zasad, według jakich należałoby ustalać owo „znaczenie” danej czynności. Przyjmując, że każda wypowiedź stanowi czynności symboliczną, konieczne jest odwołanie się do konwencji przyjętych w kręgu obiorców danej wypowiedzi i do kulturowo determinowanych znaczeń. Zakres kryminalizacji przestępstwa obrazy uczuć religijnych jako przestępstwa z wypowiedzi wyznaczają więc nie tylko obowiązujące przepisy prawa karnego, lecz przede wszystkim wyjątkowo zmienne, płynne i różnorodne konwencje kulturowe i założenia. Sformułowanie w obecnych warunkach społecznych zasad dokonywania wyboru tych konwencji wymaga ponownej analizy i odejścia od modelu powszechnie przyjętej, przeciętnej wrażliwości społecznej.

https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.4.11
PDF

Bibliografia

Austin, J.L. (1993), Mówienie i poznawanie: rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa.

Barthes, R. (2009), Podstawy semiologii, Kraków.

Bieczyński, M.M.( 2012) Wolność twórczości artystycznej a granice wolności sumienia i wyznania, w: J. Kondratiewa-Bryzik, R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski (red.), Prawne granice wolności sumienia i wyznania, Warszawa: 259-270

Dąbrowski, J., Demenko, A. (2014), Cenzura w sztuce polskiej po 1989 r. Aspekty prawne, Warszawa.

Dobek-Ostrowska, B. (2004), Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław.

Fish, S. (2007), Interpretacja, retoryka, polityka, Kraków.

Fiske, J. (1999), Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław.

Fuhr, Th. ( 2001), Die Äußerung im Strafgesetzbuch, Berlin.

Gardocki, L. (2008), Prawo karne, Warszawa.

Hajduk-Nijakowska, J. (2012), Kulturowy kontekst komunikowania, w: Kulczycki, E., Wendland, M. (red.), Komunikologia. Teoria i praktyka komunikacji, Poznań: 149-159.

Janyga, W. (2010), Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznania, Warszawa.

Janyga, W. (2013), [w:] Królikowski, M., Zawłocki, R. (red.), Kodeks karny. Część szczególna,, t. 1: Komentarz do artykułów 117–221, Warszawa: 590-596.

Kern, E. (1919), Die Äußerungsdelikte, Tübingen.

Kłączyńska, N. (2014), [w:] Giezek, J. (red.), Kodeks Karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa.

Konieczniak, P. (2002), Czyn jako podstawa odpowiedzialności karnej, Zakamycze.

Kulczycki, E. (2012), Teoretyzowanie komunikacji, Poznań.

Lisowska-Magdziarz, M. (2016), Dyskurs – semiotyka – wspólnota interpretacyjna. W stronę modelu zintegrowanego instrumentarium badań nad zawartością mediów, „Global Media Journal – Wydanie Polskie” 1.

Makarska M. (2005), Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania w Kodeksie karnym z 1997 r., Lublin.

Marek, A. (2010), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa.

Mącior, M. (1990), Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym, Warszawa.

Nęcki, Z. (2000), Komunikacja międzyludzka, Kraków.

Paprzycki, R. (2002), Prawnokarna analiza satanizmu w Polsce, Kraków.

Patryas, W. ( 1988), Interpretacja karnistyczna, Poznań.

Pohl, Ł, Czepita, S. (2012), Strona podmiotowa przestępstwa obrazy uczuć religijnych i jego formalny charakter, Prokuratura i Prawo 12: 72-82.

Raglewski, J. (2013), [w:] Zoll, A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. 2: Komentarz do art. 117-277 k.k., Warszawa: 938-968.

Sarkowicz, R. (1989), Wyrażanie przyczynowości w tekście prawnym (na przykładzie kodeksu karnego z 1969 r.), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 37.

Stewart, J.(2005), Mosty zamiast murów, Warszawa.

Wolter, W. (1973), Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r., Warszawa.