Słowa kluczowe
bariery dostępu do wody
alokacja sposoby regulacji w gospodarce
zasady i warunki zarządzania zasobami wodnymi
dylematy przedsiębiorstw wodociągowych funkcjonujących w Polsce
Jak cytować
Abstrakt
Inspirację do podjęcia problematyki zarządzania zasobami wodnymi w nakreślonym niżej kształcie stanowiło przeświadczenie autorów o potrzebie zintensyfikowania debaty dotyczącej rozstrzygania problemów związanych z zasadami i sposobami alokacji tych zasobów do różnych zastosowań, w warunkach rosnącego ryzyka ich nadmiernej eksploatacji lub całkowitego zużycia, a w konsekwencji do usprawnienia systemu dostarczania i wykorzystywania wody. Celem opracowania jest identyfikacja i ocena dylematów związanych z rozwiązaniami proponowanymi na gruncie nauk ekonomicznych, zredukowanych do dwóch dyscyplin zajmujących się alokacją zasobów, ekonomii oraz nauk o zarządzaniu, w obrębie których nie wszystkie problemy zostały jednoznacznie ujęte i rozwiązane. Artykuł zawiera rozważania prowadzone na różnych poziomach analizy – od problemów o charakterze globalnym, poprzez kwestie makroekonomiczne w skali kraju, aż do poziomu przedsiębiorstw działających w sferze zaopatrzenia w wodę. Stanowi więc próbę połączenia kwestii poznawczych, osadzonych w znanych koncepcjach teoretycznych, z zagadnieniami o charakterze bardziej praktycznym. Na tle nakreślonych we wstępie przesłanek i założeń, zaprezentowane zostały bariery dostępu do zasobów wodnych. W kolejnej części, będącej swego rodzaju pomostem między warstwą teoretyczną a aspektami praktycznymi, znalazły się rozważania dotyczące ogólnych rozwiązań regulacyjnych obowiązujących w gospodarce. Następnie przedstawione zostały warunki i zasady skutecznego zarządzania zasobami wodnymi oraz wybrane dylematy związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstw wodociągowych w Polsce. W zakończeniu znalazły się wnioski i postulaty wypływające z przeprowadzonych analiz, odnoszące się zarówno do sfery poznawczej, jak i praktycznej.
Bibliografia
Aluchna, M., Cygler J., Marciszewska, E., Witek-Hajduk, M.K., Materna, G. (2013), Kooperencja przedsiębiorstw w dobie globalizacji. Wyzwania strategiczne, uwarunkowania prawne, Wolters Kluwer, Warszawa.
Bałtowski, M. (red.) (2016), Ekonomia przyszłości. Wokół nowego pragmatyzmu Grzegorza W. Kołodko, PWN, Warszawa.
Bałtowski, M. (2015), Ewolucja ekonomii a nowy pragmatyzm Grzegorza W. Kołodki, Ekonomista 5: 575–593.
Bieć, A.B. (1988), Organizacja i sprawność systemu gospodarczego. Elementy teorii, PWN, Warszawa.
Biejat, M., Dobro wspólne a tragedia wspólnego pastwiska wg G. Hardina i teorii działania zbiorowego wg E. Ostrom, http://lokalnepartnerstwa.org.pl [dostęp: 12.10. 2016].
Biernacki, M., Ejsmont, W., Łyko, J. i Maciuk, A. (2013), Propozycje syntetycznego miernika oceniającego działalność instytucji użyteczności publicznej, Zarządzanie Publiczne 22(2): 161–174.
Blusz, K., Inderberg, H.T.J., Zerka, P. (red.), Obywatele zasobni w zasoby. Biała Księga zarządzania zasobami naturalnymi w Polsce, demosEUROPA, Centrum Strategii Europejskiej.
Bollier, D. (2014), The Commons. Dobro wspólne dla każdego, Spółdzielnia Socjalna Faktoria, Zielonka.
Boulding, K.E. (1970), Economics as a Science, McGraw-Hill, New York.
Bromley, D.W. (2000), Property Regimes and Pricing Regimes in Water Resources Management.
Cipiur, J., Paradoks wartości czystej wody, https://www.obserwatorfinansowy.pl [dostęp: 8.09. 2016].
Collinson, D. (2014), Dichotomies, dialectics and dilemmas: New direction for critical leadership studies, Leadership 10(1): 36–55.
Cygler, J. 2009, Kooperencja przedsiębiorstw. Czynniki sektorowe i korporacyjne, Wyd. SGH, Warszawa.
Decko, M., Bielecka, P. (2015), Dynamika systemów jako narzędzie przeciwdziałania tragedii dóbr wspólnych, Ekonomia i Środowisko 53(2): 10–22.
Dinar, W.A. (2000), The Political Economy of Water Pricing Reform, Oxford University Press, Inc. New York.
Domene, E., Sauri, D. (2006), Urbanisation and water consumption: Influencing factors in the metropolitan region of Barcelona, Urban Studies 43: 1605–1623.
Eisenstadt, S.N. (1967), Social Change, Differentiation and Evolution, [w:] Demerath, N.J., Peterson, R.E. (eds.), System, Change and Conflict. A Reader in Contemporary Sociological Theory and the Debate over Functionalism, Free Press, New York.
Felber, Ch. (2014), Gospodarka dobra wspólnego. Model ekonomii przyszłości, Wydawnictwo Biały Wiatr, Rzeszów.
Fiedor, B. (red.), (2002), Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
Gandziarowska-Ziołecka, J., Średnicka, J. (2011), Kapitał społeczny w ujęciu Elinor Ostrom: triumf interdyscyplinarności, Polityka Społeczna 5–6: 7–12.
Germanos, A., Woda w publicznych rękach, http://zielonewiadomosci.pl [dostęp: 20.09.2016].
Gorynia, M. (1995), Teoria i polityka regulacji mezosystemów gospodarczych a transformacja post-socjalistycznej gospodarki polskiej, Wydawnictwo AE, Poznań.
Gorynia, M., Jankowska, B. (2007), Koncepcja klasterów jako sposób regulacji zachowań podmiotów gospodarczych, Ekonomista 3: 311–340.
Gorynia, M., Jankowska, B., Owczarzak, R. (2005), Zarządzanie strategiczne jako próba syntezy teorii przedsiębiorstwa, Ekonomista 5: 595–619.
Griffin, R.W. (1999), Management, Houghton Mifflin Company, New York.
Gruszczyński, P. (2007), Etyczne dylematy gospodarki wodno-ściekowej w Polsce, Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym 1: 369–375.
Grzybowska, K. (2011), Koopetycja – współczesna forma współpracy w łańcuchu dostaw, Logistyka 6: 32–34.
Hardin, G. (1992), Tragedia dóbr wspólnych, Środowisko – Społeczeństwo – Gospodarka (Wybór przekładów z literatury anglosaskiej), Kraków.
Hardin, G. (1998), Extensions of “The Tragedy of the Commons”, Science 280(5364): 82–683.
Hockuba, Z. (1993), Gospodarka chaosu. Transformacja a regulacja ekonomiczna, Ekonomista 4: 407–422.
Jakubczyk, Z. (2002), Teoretyczne podstawy gospodarowania zasobami naturalnymi, [w:] Fiedor, B. (red.), Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa: 120–169.
Jaśtal, J. (2004), Dylematy moralne. Przyczynek do debatyz Plutarchem w tle, Diametros 2: 18–38.
Kishimoto, S. (2016), Globalne zagrożenie dla zasobów wodnych, http://zielonewiadomosci.pl/ [dostęp: 26.09.2016].
Kobyłka, A., Malejące zasoby wody: globalny problem przyszłości, http://www.psz.pl/169-raporty [dostęp: 14.09.2016].
Kołodko, G.W. (2014), Nowy Pragmatyzm, czyli ekonomia i polityka dla przyszłości, Ekonomista 2: 161–180.
Kornai, J. (1973), Anti-Equilibrium. Teoria systemów gospodarczych. Kierunki badań, PWN, Warszawa.
Kosiek, T. (2015), Zrównoważony rozwój – rozwiązanie czy ideologia, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie 85: 233–244.
Kowalczak, P. (2007), Konflity o wodę, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań.
Kowalczak, P. (2011), Wodne dylematy urbanizacji, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań.
Kształtowanie cen usług za dostarczanie wody i odbiór ścieków (2016), Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa.
Madani, K., Dinar, A. (2013), Exogenous regulatory institutions for sustainable common pool resource management: Application to groundwater, Water Resources and Economics 74(9): 1–16.
Malinowski, A.A. (1973), Problemy ogólnej teorii systemów i ich znaczenie w biologii, [w:] May, S. (red.), Problemy metodologii badań systemowych, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa.
Mulawa, K.T. (2011), Elinor Ostrom. O korzyściach z przestrzegania reguł, Znak 672.
Ostrom, E. (ed.) (1990), Governing the Commons, Cambridge University Press, Cambridge.
Ostrom, E. (2012), Instytucje i środowisko, Zarządzanie Publiczne 2(20): 83–99.
Ostrom, E. (2013), Dysponowanie wspólnymi zasobami, tłum. Z. Wiankowska-Ładyka, Wolters Kluwer, Warszawa.
Owen, D. (2012), The Sound of Thirst. Why Urban Water for all Is Essential, Achievable and Affordable, Cardigan, Parthian.
Pach, J., Kowalska, K, Szyja, P. (red.) (2016) Ekonomia umiaru. Realna perspektywa? Nowy pragmatyzm Grzegorza W. Kołodko, PWN, Warszawa.
Prawo do wody. W perspektywie politycznej, gospodarczej i społecznej, tytuł oryginalny: The Right to Water. Politics, Governance and Social Struggles, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa.
Prigogine, I., Stengert, I. (1990), Z chaosu ku porządkowi, PWN, Warszawa.
Robbins, L. (ed.) (1933), The Common Sense of Political Economy, and Selected Papers on Economic Theory, by Philip Wicksteed, G. Routledge and Sons, Ltd., London.
Słodowa-Hełpa, M. (2015) Interdyscyplinarna natura paradygmatu rozwoju – uwarunkowania i propozycje usprawnienia dialogu, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy (41)1: 67–92.
Słodowa-Hełpa, M. (2013), Rozwój zintegrowany – warunki, wymiary, wyzwania, Wyd. CeDeWu, Warszawa.
Słodowa-Hełpa, M. (2015), Odkrywanie na nowo dobra wspólnego, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy 43(3): 8–20.
Sowada, C. (2016), Składka zdrowotna jako procent dochodu a solidaryzm: założenia i doświadczenia. Ekonomista 4: 567–582.
Strzelecka, R. (2012), Perspektywa konkurencji, współpracy i koopetycji w sektorze firm deweloperskich w Polsce, Zarządzanie i Finanse 1/3:176–185.
Thier, A. (2015), Korupcja w gospodarce wodnej, Aura. Ochrona Środowiska 3: 3–4.
Thier, A. (2016), Woda jako zasób naturalny oraz surowiec w ujęciu teorii ekonomii, Aura. Ochrona Środowiska 7–8: 3–5.
Wąsowicz, M. (2000), Podstawy ekonomiki gospodarki wodnej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
Woda – wspólne dobro, Debata w Podkomisji Praw Człowieka (2016), Parlament Europejski, 21 czerwca, [dostęp:14.09.2016].
Woda – zagrożone dobro wspólne, Wywiad z Satoko Kishimoto, koordynatorką projektu dotyczącego sprawiedliwości w dostępie do wody w Transnational Institute (TNI), https://kampanierzy.pl/ [dostęp: 12.09.2016].
Wodociagi znów dabrowskie (2016), https://www.dabrowa-gornicza.pl [dostęp: 2.09.2016].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.