Realizacja idei społecznej gospodarki rynkowej w polskim ustroju pracy
PDF

Słowa kluczowe

prawo pracy
zatrudnienie
rynek pracy
społeczny ustrój pracy
źródła prawa pracy

Jak cytować

Skąpski, M. (2014). Realizacja idei społecznej gospodarki rynkowej w polskim ustroju pracy. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 76(2), 109–124. https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.2.9

Liczba wyświetleń: 453


Liczba pobrań: 698

Abstrakt

Społeczna gospodarka rynkowa od początku zainicjowanych w 1989 r. w Polsce przemian politycznych i gospodarczych była modelem gospodarczym stanowiącym cel podjętej transformacji. W 1997 r. ten typ gospodarki stał się normatywną podstawą ustroju, na podstawie treści art. 20 nowej Konstytytucji.

Upływ ćwierćwiecza przemian upoważnia do analizy efektów transformacji i porównania obowiązującej treści regulacji prawnej w dziedzinie zatrudnienia oraz praktyki rynku pracy do modelowych założeń ustroju społecznej gospodarki rynkowej.

Stosunki społeczne regulowane przez zbiorowe prawo pracy, a więc aktywność związków zawodowych i organizacji pracodawców, negocjacje zbiorowe i tworzenie źródeł autonomicznego prawa pracy są w Polsce dziedzinami najbardziej odległymi od założeń społecznej gospodarki rynkowej. Zakładają one powstawanie partnerstwa społecznego, upodmiotowienie i włączenie załóg zakładów w dialog z pracodawcami dotyczący sytuacji zakładu, rozwiązywanie problemów w drodze negocjacji zbiorowych, których efektem będzie uchwalanie aktów autonomicznego prawa pracy. Te pozytywne zjawiska mają w Polsce nadal marginalne znaczenie.

W artykule wskazano także problemy z realizacją idei społecznej gospodarki rynkowej w normach o praktyce indywidualnego prawa pracy. Tendencje legislacyjne ostatnich lat eksponują raczej dążenie do ekonomicznej efektywności przedsiębiorstw, także kosztem statusu pracowników, a nie typowe dla omawianego modelu gospodarki zrównoważone uwzględnianie potrzeb wszystkich podmiotów zaangażowanych działanie zakładu pracy.

Mimo szacunku dla osiągnięć transformacji, która dokonała się w Polsce po 1989 r., trzeba wskazać na konieczność dążenia do pełnej realizacji założeń ustrojowych ustanowionych w art. 20 Konstytucji.

 

https://doi.org/10.14746/rpeis.2014.76.2.9
PDF

Bibliografia

Centrum Badania Opinii Społecznej, Związki zawodowe i prawa pracownicze, komunikat z badań, Warszawa 2012, s. 1, http://www.cbos.pl/SPI SKOM.POL/2012/K_052_12.PDF [dostęp: 20.02.2014].

Departament Dialogu i Partnerstwa Społecznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej: http://www.dialog.gov.pl/dialog-krajowy/uklady-zbiorowe-pracy/ [dostęp: 20.02.2014].

Florek L., Kodyfikacyjne problemy prawa pracy oraz W. Sanetra, Niektóre sporne zagadnienia kodyfikacji prawa pracy, [w:] Problemy kodyfikacji prawa pracy. Wybrane zagadnienia zabezpieczenia społecznego, Gdańsk 2007.

Florek L., Znaczenie układów zbiorowych pracy, [w:] Z. Góral (red.), Układy zbiorowe pracy. W stulecie urodzin profesora Wacława Szuberta, Warszawa 2013.

Florek L., Zieliński T., Prawo pracy, Warszawa 2004.

Gardawski J. et al., Rozpad bastionu? Związki zawodowe w gospodarce prywatyzowanej, Warszawa 1999.

Gardawski J., Związki zawodowe na rozdrożu, Warszawa 2001.

Główny Urząd Statystyczny, Kwartalna informacja o aktywności ekonomicznej ludności (I kwartał 2012), http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/pw_kwart_inf_aktywn_ekonom_ludnosci_1kw_2012.pdf.

Główny Urząd Statystyczny, Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I półroczu 2012, Warszawa 2012.

Grimm K., Socjalna gospodarka rynkowa w RFN. Koncepcja – rozwój – problematyka, Warszawa 1992.

Hajn Z., Status prawny organizacji pracodawców, Warszawa 1999.

http://www.mpips.gov.pl/prawo-pracy/projekty-kodeksow-pracy/.

Rączka K., Rokowania układowe, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1995, nr 4.

Skąpski M., Ochronna funkcja prawa pracy w gospodarce rynkowej, Kraków 2006.

Stalina J., Zbiorowa reprezentacja pracowników w Polsce – stan obecny i perspektywy, [w:] Problemy kodyfikacji prawa pracy. Wybrane zagadnienia zabezpieczenia społecznego, Gdańsk 2007.

Strzyczkowski K., Konstytucyjna zasada społecznej gospodarki rynkowej jako podstawa tworzenia i stosowania prawa, [w:] C. Kosikowski (red.), Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, Warszawa 2005.

Zieliński T., Problem rekodyfikacji prawa pracy, Państwo i Prawo 1999, z. 7.

Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1993.