Słowa kluczowe
interpretacja
więź
bliskość
miedzygatunkowe relacje
antrozoologia
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 799
Liczba pobrań: 1869
Abstrakt
Relacje człowieka z innymi zwierzętami są nierozerwalne. Najczęściej są one zdeterminowane przez głęboko zakorzeniony antropocentryzm, zwierzęta bowiem służą rozmaitym celom człowieka – od emocjonalnych po ekonomiczne. W artykule podjęto próbę interdyscyplinarnego wejrzenia w filozoficzne, socjologiczne oraz prawne podstawy stosunku człowiek–inne zwierzęta. W jakim zakresie jest to relacja dwóch autonomicznych bytów, a w jakim jednostronna eksploatacja zwierząt przez człowieka? Zwierzęta są obecne w człowieczej rzeczywistości, stąd konieczne jest dookreślenie ich statusu w relacji do człowieka. Ustawa o ochronie zwierząt, choćby ucieleśniała najwznioślejsze humanistyczne (lub posthumanistyczne) wartości, będzie poddawana krytyce dopóty, dopóki nie zapewni tym wartościom realnego znaczenia w życiu społecznym. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ustawodawstwo i orzecznictwo odzwierciedlają społeczną percepcję bliskich relacji ludzi i innych zwierząt. Z tej perspektywy istotne jest również pytanie o to, jakie zmiany społeczne muszą zajść, aby deklaracje te miały realny wymiar przekładający się na poprawę faktycznego, a nie symbolicznego statusu zwierząt. Możliwe, że ustawodawca wyczerpał już zasób obietnic wobec zwierząt i rola ucieleśniania tych deklaracji spoczywa na społeczeństwie i orzecznictwie. Akceptacja zwierząt i poprawa ich statusu zależy od ich „uczłowieczenia” bądź od uwolnienia z antropocentrycznych schematów, które uczynią z nich autonomiczne byty.
Finansowanie
Narodowe Centrum Nauki na podstawie decyzji numer UMO-2018/29/N/HS5/00905
Bibliografia
Amiot, C.E., Bastian, B. (2014). Toward a psychology of human-animal relations. Psychological Bulletin. Advance online publication. <http://dx.doi.org/10.1037/a003814> [dostęp: 20.07.2019]
Aronson, E. (2006). Człowiek – istota społeczna. Tłum. J. Radzicki. Warszawa: PWN.
Arystoteles (2001). Polityka. Tłum. L. Piotrowicz, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie. Tom 6. Warszawa: PWN:
Bakke, M. (2007). Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami. Teksty Drugie 1/2: 222–234.
Bastian, B.S., Loughnan, N., Haslam, Radke, H.R. (2012). Don’t mind meat? The denial of mind to animals used for human consumption. Personality and Social Psychology Bulletin 38(2): 247–256.
Bekoff, M. (2000). Animal emotions: exploring passionate natures. BioScience 50(10): 861–870.
Bekoff, M. (2007). The Emotional Lives of Animals: A Leading Scientist Explores Animal Joy, Sorrow, and Empathy ― and Why They Matter. New World Library.
Białocerkiewicz, J. (2005). Status prawny zwierząt. Prawa zwierząt czy prawna ochrona zwierząt. Toruń: Wydawnictwo TNOiK Dom Organizatora.
Bielska-Brodziak, A., Tobor, Z. (2016). Dysonans interpretacyjny podatnika. Przegląd Podatkowy 6: 9–15.
Błońska, B. (2015). O relacjach pomiędzy przemocą wobec zwierząt i przemocą wobec ludzi, i skutkach psychicznych stosowania przemocy wobec zwierząt. Konferencja „Sprawiedliwość dla Zwierząt”. <https://www.youtube.com/watch?v=YRJ_3DxZeBs> [dostęp: 20.07.2019]
Empel, W. (2009). O nierównym traktowaniu zwierząt. Życie Weterynaryjne 84(11): 889–891.
Francione, G.L. (2014). Animal welfare and the moral value of nonhuman animals, [w:] E. Andersson Cederhol, A. Björck, K. Jennbert, A.-S. Lönngren (eds.), Exploring Animal Turn: Human-Animal Relations in Science, Society and Culture (The Pufendorf Institute for Advanced Studies). The Pufendorf Institute of Advanced Studies. Lund University: 57–72.
Fundacja Czarna Owca Pana Kota, Stowarzyszenie Ochrony Zwierząt Ekostraż (2016). Jak Polacy znęcają się nad zwierzętami. Raport z monitoringu sądów, prokuratur i policji [wersja rozszerzona]. Kraków–Wrocław.
Gałkowska-Jakubik, M. (2006). Tendencje konstruktywne i destruktywne w ujęciu Ericha Fromma, [w:] P. Francuz, W. Otrębski (red.), Studia z psychologii w KUL. Tom 13. Lublin: Wydawnictwo KUL: 11–33.
Gardocka, T. (2012). Zagadnienie społecznej szkodliwości przestępstw, których bezpośrednim przedmiotem wykonawczym jest zwierzę, [w:] T. Gardocka, A. Gruszczyńska (red.), Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek: 151–164.
Grabowska, B. (2014). Zmiany relacji człowiek–zwierzę, czyli cena postępu. Kultura i Wartości 2: 105–120.
Habuda, A., Radecki, W. (2008). Przepisy karne w ustawach o ochronie zwierząt oraz o doświadczeniach na zwierzętach. Prokuratura i Prawo 5: 21–35.
Helios J., Jedlecka, W. (2017). Okrucieństwo wobec zwierząt z punktu widzenia psychologii i filozofii – zarys problemu. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 108: 31–44.
Helios, J., Jedlecka, W. (2017). Współczesne oblicza przemocy. Zagadnienia wybrane. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. <http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/80015/Wspolczesne_oblicza_przemocy.pdf> [dostęp: 15.04.2019].
Herzog, H. (2010). We Love, Some We Hate, Some We Eat: Why It’s So Hard to Think Straight About Animals. New York–London: HarperCollins.
Kaleta, T. (2015). Antrozoologia, albo przewartościowanie relacji ze zwierzętami. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 94(2): 51–63.
King, B.J. (2018). Jak zwierzęta przeżywają żałobę. Purana [b.m.].
Łapiński, J. (2002). Etyczne podstawy prawnej ochrony zwierząt. Studia z Prawa Wyznaniowego 4: 141–162.
Leder, A. (2004). Ludzkie, arcyludzkie, [w:] Czy człowiek musi być okrutny? Forum 24–26 września 2004 r. Diametros 1: 232–239.
Łętowska, E. (1997). Dwa cywilnoprawne aspekty praw zwierząt: dereifikacja i personifikacja, [w:] A. Szpunar (red.), Studia z prawa prywatnego. Księga pamiątkową ku czci Profesor Biruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 71–92.
Łuków, P. (2006). Kantowskie obowiązki względem przyrody – człowiek a pozostałe zwierzęta. Diametros 9: 51–73.
Mamzer, H. (2015). Posthumanizm we współczesnych modelach rodzin: zwierzęta jako członkowie rodziny? [w:] S. Grotowska, I. Taranowicz (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum: 151–174.
Mueller, K.M. (2014). The relationship between types of human-animal interaction and attitudes about animals: an exploratory study. Anthrozoös. 27(2): 295–308.
Pietrzykowski, T. (2007). Spór o prawa zwierząt. Katowice: Sonia Draga.
Probucka, D. (2015). Prawa zwierząt. Kraków: Universitas.
Rehn, T. (2013). Best of Friends? Investigating the Dog-Human Relationship. Doctoral Thesis. Swedish University of Agricultural Sciences. Uppsala. <https://pub.epsilon.slu.se/10793/1/rehn_t_130913.pdf> [dostęp: 20.05.2020].
Serpell, J. (1999). W towarzystwie zwierząt. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Serpell, J. (2015). The human-animal bond, [w:] L. Kalof (ed.), The Oxford Handbook of Animal Studies. Oxford: Oxford University Press.
Wohlleben, P. (2017). Duchowe życie zwierząt. Kraków: Wydawnictwo Otwarte. Woleński, J. (2012). Podmiotowość zwierząt w aspekcie filozoficznym, [w:] T. Gardocka, A. Gruszczyńska (red.), Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek: 13–25.
Zacharek, N. (2017). Zwierzę domowe jako członek w XIX i XXI w. Tematy z Szewskiej 2(19): 96–112.
Zimbardo, P.G., Gerrig, R.J. (2012). Psychologia i życie. Tłum. J. Radzicki. Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.