Keywords
axiology of law
values legally binding
rational legislator
universally binding law
internal law
How to Cite
Number of views: 1229
Number of downloads: 817
Abstract
The expression ‘sources of law’ (fontes iuris oriundi) denotes a social fact which due to the constitution and legal doctrine is qualified as a law-making fact. A complete theory of the sources of law ought to be such that based on its elements it should be possible to state unequivocally whether a given norm of conduct does or does not belong to the norms of the legal system that is binding and applicable. This, in turn, may be decided base on a so-called extended normative conception of the sources of law.
The necessary components of this conception are: (i) the political justification of the foundations of a legal system; (ii) the law-making competences of the organs of public authority; (iii) the law-making role of the custom and precedent; (iv) the law-interpreting rules permitted in a given system; (v) the interference rules permitted in a given system, and (vi) the rules governing the conflict of laws in a given system.
The system of the sources of law created in this way is on the one hand legitimised by certain values while on the other hand it implements many of them in practice. The basic part of the axiology of the legislator in the sphere of the sources of law is made up by the legally binding values, i.e. the values which the legislator himself introduced to the legal system. They include first and foremost the rule of law, the certainty of law and the citizens’ confidence in the state and the laws made by the state as well as the dignity of a human being and the rights and freedoms of an individual. Apart from the legal values there are values of universal character upon which political doctrines are built. These too influence the shape of the sources of law.
References
Alexy, R. (2010), Teoria praw podstawowych, tłum. B. Kwiatkowska, J. Zajadło, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Działocha, K. (1999), Komentarz do art. 87, w: Garlicki, L. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, cz. III, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Działocha, K. (1999), Komentarz do art. 90 Konstytucji RP, w: Garlicki, L. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, cz. III, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Garlicki, L. (2011), Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 15, Liber, Warszawa.
Hart, H.L.A. (1994), The Concept of Law, 2nd ed., Clarendon Press, Oxford.
Kordela, M. (2012), Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, WN UAM, Poznań.
Krzywoń, A. (2015), Podstawowe założenia systemu źródeł prawa PRL a postępowanie wywłaszczeniowe, Przegląd Legislacyjny 4.
Lang, W. (1972), Teoria prawa, Wydawnictwo UMK, Toruń.
Lang, W. (2008), System prawny i porządek prawny, w: Bogucki, O., Czepita, S. (red.), System prawny a porządek prawny, WN US, Szczecin.
Leszczyński, L. (2001), Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Zakamycze, Kraków.
Małajny, R.M. (2015), Legitymacja sądownictwa konstytucyjnego, Państwo i Prawo 10.
Nowak, L. (1973), Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, PWN, Warszawa.
Płeszka, K. (1988), Hierarchia w systemie prawa, Wyd. UJ, Kraków.
Preisner, A. (1997), Zakres i formy prawotwórczej działalności organów wykonawczych, w: E. Zwierzchowski (red.), Prawo i kontrola jego zgodności z Konstytucją, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Pułło A. (1995), Idee ogólne a zasady prawa konstytucyjnego, Państwo i Prawo 8.
Pułło, A. (2003), Sprawiedliwość społeczna w systemie zasad naczelnych Konstytucji RP, Państwo i Prawo 7.
Romul, J. (2001), Wstęp do teorii państwa i prawa. Zarys wykładów, WN UAM, Poznań.
Safjan, M. (2016), Polityka a Trybunał Konstytucyjny. Konstytucja – ostatni środek obrony przed polityką, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 78(1): s. 40-42.
Sarnecki, P. (2007), Konstytucyjny system źródeł prawa o charakterze powszechnym, [w:] Gdulewicz, E., Zięba-Załucka, H. (red.), Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. UR, Rzeszów.
Winczorek, P. (2000), Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Liber, Warszawa.
Wronkowska, S. (1972), Sposoby pojmowania „zasad prawa” (Dyskusja w Komitecie Nauk Prawnych PAN), Państwo i Prawo 10.
Wronkowska, S. (1996), Źródła prawa w projekcie konstytucji Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, Przegląd Legislacyjny 4.
Wronkowska, S. (2003), Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, wyd. 2, Ars boni et aequi, Poznań.
Wronkowska, S. (2005), O źródłach prawa i aktach normatywnych raz jeszcze, w: Nowicka, A. (red.), Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, Poznań.
Wróblewski, J. (1959), Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Wróblewski, J. (1965), Prawo obowiązujące a „ogólne zasady prawa”, Zeszyty Naukowe Uniwersytety Łódzkiego, Nauki Humanistyczno-Społeczne, Seria I, z. 42, Łódź.
Wróblewski, J. (1988), System źródeł prawa w Konstytucji PRL, w: Patrzałka, A. (red.), Problemy prawodawstwa w nowej konstytucji PRL, Wyd. UWr, Wrocław.
Zieliński, M. (1997), Konstytucyjne zasady prawa, w: Trzciński, J. (red.), Charakter i struktura norm konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Zieliński, M. (2010), Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, wyd. 5, LexisNexis, Warszawa.
Zieliński, T. (1988), Klauzule generalne w prawie pracy, PWN, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1978), Teoria prawa, wyd. 4, PWN, Warszawa-Poznań.
Ziembiński, Z. (1980), Problemy podstawowe prawoznawstwa, PWN, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1990), Wstęp do aksjologii dla prawników, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Konstytucja Hiszpanii, tłum. T. Mołdawa, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2008.
Orzeczenie TK z 4 października 1995 r., K. 8/95, OTK 1995, cz. II, poz. 28, s. 33.
Wyrok TK z 4 listopada 2015 r., K 1/14, OTK ZU 2015, seria A, poz. 163, s. 2151.
License
Copyright (c) 2016 WPiA UAM
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.