Własnościowy model prawa autorskiego – analiza koncepcji przyjętej w prawie polskim
PDF

Słowa kluczowe

prawo własności intelektualnej
model prawa autorskiego
własnościowa koncepcja prawa autorskiego

Jak cytować

Giesen, B. (2015). Własnościowy model prawa autorskiego – analiza koncepcji przyjętej w prawie polskim. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 77(2), 61–74. https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.2.5

Liczba wyświetleń: 826


Liczba pobrań: 282

Abstrakt

Wyjaśniając istotę prawa autorskiego, wielu naukowców odwołuje się do modelu prawa własności. Czy jednak oparcie prawa autorskiego na konstrukcji prawa własności jest rzeczywiście trafne? Koncepcja oparcia prawa autorskiego na modelu prawa własności wywodzi się z XVIII w. Własność ujmowano wówczas szeroko. Odnoszona była ona bowiem do wszelkich składników majątkowych, takich jak np. wierzytelność, a nawet, do własnej osoby. Badania nad strukturą prawa autorskiego doprowadziły pod koniec XIX w. do wyodrębnienia nowej kategorii praw podmiotowych, a mianowicie praw na dobrach niematerialnych. Wniosek ten jest w pełni zasadny i zachowuje swą aktualność po dziś dzień. Prawo autorskiej, w przeciwieństwie do prawa własności, nie jest prawem rzeczowym, a jedynie „prawem quasi-rzeczowym”. Odmienności prawa autorskiego względem prawa własności ujawnia również ekonomiczna analiza. Wyłączność prawa autorskiego nie jest „oczywistością”, ponieważ ograniczenia w dostępie do utworu nie płyną z jego natury. Podobnie rywalizacja o utwór nie powstaje sama z siebie, skoro reprodukcja utworu umożliwia korzystanie z niego jednocześnie przez niezliczoną liczbę osób. Wszystko to prowadzi do wniosku, że bezrefleksyjne przejęcie modelu prawa własności na obszar prawa autorskiego jest współcześnie nieuprawnione i w efekcie może prowadzić do niepożądanych konsekwencji.

https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.2.5
PDF

Bibliografia

Auer, M. (2014), Der privatrechtliche Diskurs der Moderne, Tübingen.

Barta, J., Markiewicz, R. (2010), Prawo autorskie, Warszawa.

Canaris, C.-W. (1978), Die Verdinglichung obligatorischer Rechte, w: Festschrift für Werner Flume zum 70. Geburtstag, H.H. Jakobs (Hrsg.), Köln: 370-408.

Czajkowska-Dąbrowska, M. (1981), Rozpowszechnianie utworów przez radio, Warszawa.

Czajkowska-Dąbrowska, M. (2007), Własność czy własności (intelektualne), w: Kidyba A., R. Skubisz (red.), Współczesne problemy prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marii Poźniak-Niedzielskiej, Kraków: 45-63.

Czajkowska-Dąbrowska, M. (2013), Pola eksploatacji utworów, czyli dezintegracji pojęcia, w: Matlak, A., Stanisławska-Kloc, S. (red), Spory o własność intelektualną, Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, Warszawa: 165-185.

Ferenc-Szydełko, E. (2000), Prawo autorskie na ziemiach polskich do 1926 roku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony własności Intelektualnej 75, Kraków.

Giesen, B. (2013), Umowa licencyjna w prawie autorskim. Struktura i charakter prawny, Warszawa.

Ignatowicz, J., Stefaniuk, K. (2006), Prawo rzeczowe, Warszawa.

Kaser, M., Knütel, R. (2003), Römisches Privatrecht, München.

Kohler, J. (1907), Urheberrecht an Schriftwerken und Verlagsrecht, Stuttgart.

Leistner, M. (2011), „Immaterialgut” als Flucht aus dem Sachbegriff?, w: Leible, S., Lehmann, M., Zech, H. (red.), Unkörperliche Güter im Zivilrecht, Tübingen: 201-230.

Markiewicza, R. (2013), „Mona Lisa” w świetle prawa autorskiego, Kwartalnik Prawa Patentowego, 5(18): 69-76.

Mazurkiewicz, J. (2013), Kapitalizm tak! Wypaczenia nie! – czyli o rzekomo niewątpliwej ratio legis wygasania autorskich praw majątkowych, w: Oblicza Praw Cywilnego, Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Błeszyńskiemu, Warszawa: 277-308.

Oertmann, P. (1892), Der Dinglichkeitsbegriff, Jehrings Jahrbücher 19: 370-408.

Pyziak-Szafnicka, M. (2007), Prawo podmiotowe, w: System praw prywatnego, t. 1, red. M. Safjan, Warszawa: 671-829.

Rothbard, M.N. (2013), Die Ethik der Freiheit, Sankt Augustin.

Ślęzak, P. (2006), Pola eksploatacji utworów, Bydgoszcz-Katowice.

Targosz, T., Włodarska-Dziurzyńska, K. (2010), Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa.

Traple, E. (2013), Autorskie prawa majątkowe, w: System prawa prywatnego, t.13, red. J. Barta, Warszawa: 129-271.

Willoweit, D. (1974), Dominium und Proprietas: Zur Entwicklung des Eigentumsbegriffs in der mittelalterlichen und neuzeitlichen Rechtswissenschaft, Historisches Jahrbuch 94: 131-156.

Wojnicka, E. (2003), Autorskie prawa osobiste, w: System prawa prywatnego, t. 13, red. J. Barta, Warszawa: 203-293.

Zoll, F. (1926), Polska ustawa o prawie autorskim i Konwencja Berneńska, Warszawa-Kraków-Lwów-Poznań.