Domniemanie prawdziwości deklaracji podatkowej i jego znaczenie dowodowe

Abstrakt

Domniemanie jest konstrukcją prawną, znaną w wielu gałęziach prawa – zarówno tych zaliczanych do prawa prywatnego, jak i w prawie publicznym. Jednym z przejawów jej funkcjonowania w prawie podatkowym jest domniemanie prawdziwości deklaracji podatkowej. Zostało ono ukształtowane nie tylko w przepisach ogólnego prawa podatkowego (Ordynacji podatkowej), ale i szczególnym prawie podatkowym (m.in. w ustawie o podatku od towarów i usług). W sytuacjach gdy zobowiązanie podatkowe powstaje przez doręczenie konstytutywnej decyzji podatkowej, ta postać domniemania znajduje swój przejaw w prawnie ukształtowanym założeniu, że prawdziwe są informacje zawarte w deklaracji podatkowej. Jeśli natomiast do konkretyzacji powinności podatkowej dochodzi z mocy samego prawa, ustawodawca nakazuje przyjmować, że we wspomnianym dokumencie prawidłowo wykazano kwotę zobowiązania podatkowego czy wielkość nadwyżki naliczonego podatku od towarów i usług nad podatkiem należnym. Autor artykułu rozważa istotę domniemania jako konstrukcji prawnej, przyczyny jej stosowania w prawie podatkowym oraz prezentuje jej konsekwencje. Stawia on przy tym tezę, że skutkiem domniemania prawdziwości deklaracji podatkowej co do zasady jest obciążenie powinnością dowodzenia organu podatkowego, podającego w wątpliwość rzetelność deklaracji podatkowej. Ponadto autor polemizuje z koncepcją swoistego dzielenia ciężaru dowodzenia w prawie podatkowym. Jej przejawem jest oczekiwanie na to, że urzeczywistnienie elementów konstrukcji podatku, skutkujących złagodzeniem obciążenia podatkowego jest domeną podatnika, który powinien wykazać tę okoliczność.