Słowa kluczowe
monografie naukowe
czasopisma naukowe
drapieżne czasopisma (predatory journals)
ewaluacja
peer review
nieuczciwości w nauce (scientific misconduct)
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 619
Liczba pobrań: 343
Abstrakt
Badacze zajmują się: (1) prowadzeniem badań naukowych oraz (2) upowszechnianiem ich wyników. Badacze zatrudnieni na uniwersytetach podejmują jeszcze dodatkową aktywność – (3) przekazują intersubiektywną wiedzę naukową (sprawdzone teorie i metody pozyskiwania tej wiedzy) swoim studentom i młodym badaczom, przygotowującym pod ich kierunkiem dysertacje doktorskie. Głównym kanałem przekazywania naukowych treści (wypełnianie przez badaczy obowiązku poddawania społecznej kontroli wytworów ich umysłów) są czasopisma naukowe. Tak jest w matematyce, fizyce, chemii, biologii, naukach medycznych czy w naukach inżynierskich. Tak też – w interesujących autora naukach społecznych – jest w psychologii. Z kolei w naukach humanistycznych (filozofia, historia, literaturoznawstwo itp.) duże znaczenie przypisuje się monografiom naukowym.
Autor rozpatruje problem publikowania osiągnięć naukowych badaczy z obszaru nauk społecznych (ale jego rozważania mają też znaczenie dla klasycznych nauk humanistycznych) w czasopismach i w monografiach na tle dokonanych w Polsce – jego zdaniem - nieudolnie i bez należytego poszanowania tradycji, reform w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego (tzw. ustawa Jarosława Gowina, ministra ds. nauki szkolnictwa wyższego, autoryzującego krytykowaną ustawę).
Autor krytycznie odnosi się do negatywnych konsekwencji społecznych – zwłaszcza dla rozwoju nauki i studiów wyższych w Polsce. Autor krytycznie odnosi się do: (1) uznaniowego (bez racjonalnego uzasadnienia!) wyróżnienia listy wydawców książek naukowych, (2) stworzenia, bez należytej wnikliwości, listy czasopism. Te dwa wykazy stanowią podstawę do przeprowadzanych ewaluacji dorobku naukowego instytucji naukowych i pojedynczych badaczy. To nie mogą być rzetelne oceny.
Zdaniem autora przeliczanie publikacji na punkty prowadzi do zjawiska depersonalizacji ocen osiągnięć naukowych (w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym). Prowadzi też do udziału, zwłaszcza młodych badaczy, w „wyścigu szczurów” (formuła: Publish or Perish) oraz rodzi zjawiska patologiczne w nauce: ghostwriting, guest authorship, plagiarism, self-plagiarism, falsification of data, fabrication of data, publikowanie w predatory journals, publication bias. Środkiem zaradczym może być tylko odejście od „punktowania” publikacji i dokonywanie ocen metodą peer review.
Bibliografia
Ajdukiewicz, K. (1949/2003). Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka. Warszawa: Czytelnik.
Alberts, B. (2013). Editorial: Impact factor distortions. Science, 17 May 2013: 340(6134). <https://science.sciencemag.org/content/340/6134/787.full> [dostęp: 7.01.2021].
Bruns, S.B., Ioannidis, J.P.A. (2016). p-curve and p-hacking in observational research. PLoS One 11(2): e0149144. doi:10.1371/journal.pone.0149144
Brzeziński, J.M. (2014). O tym, co ważne, gdy myślimy o psychologii w Polsce. Roczniki Psychologiczne/Annals of Psychology 17(3): 475–494 (= On what is important when we think of psychology in Poland. Roczniki Psychologiczne/Annals of Psychology 17(3): 495–515.
Brzeziński, J.M. (2015a). „Trzej przyjaciele z boiska…”. Jak cudownie powiększyć dorobek publikacyjny jednostki naukowej. Forum Akademickie 7/8: 38–39.
Brzeziński, J.M. (2015b). Jeżeli oceniać (jednostki naukowe i badaczy), to JAK oceniać? Przeciwko IF, a za peer review. Nowotwory. Journal of Oncology 65(6): 476–480. doi:10.5603/NJO.2015.0093
Brzeziński, J. (2016a). Sprawa profesora Leszka Nowaka (lata: 1981–1985). Niedokończona kadencja. Życie Uniwersyteckie 2: 12–14.
Brzeziński, J. (2016b). Przeciwko depersonalizacji i nadmiernej standaryzacji procesu ewaluacji w nauce. Zagadnienia Naukoznawstwa 1(207): 123–133.
Brzeziński, J.M. (2017). O poprawianiu (ale też i o psuciu) systemu przeprowadzania awansów naukowych w Polsce w latach: 1990–2017. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2(50): 131–156.
Brzeziński, J.M. (2019). Metodologia badań psychologicznych. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzeziński, J.M. (2020a). O miejsce przy stole… Państwo wobec nauk humanistycznych i społecznych. Człowiek i Społeczeństwo [numer monograficzny: M. Obrębska, G. Dziamski (red.), Humanistyka jutra] 49: 175–196.
Brzeziński, J.M. (2020b). Jakiego chcemy uniwersytetu? Teksty Drugie 1: 397–407.
Grzyb, T. (2017). Eksperyment terenowy w psychologii społecznej. Metodologia, etyka, praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Humboldt von, W. (1903/1989). Wniosek o powołanie uniwersytetu w Berlinie, [w:] B. Andrzejewski (red.), Wilhelm von Humboldt: 233–239. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Jaspers, K. (1945/2017). Idea uniwersytetu. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Jedlicki, J. (2010). Kołakowski: historia i odpowiedzialność. Gazeta Wyborcza z 17–18 lipca 2010.
Krafczyk, F. (2020). Geopolityka drapieżnych czasopism: pozorne centra w globalnym systemie produkcji wiedzy. Nauka 1: 133–149. doi:10.24425/nauka.2020.132626
Kubiak, J. (2019). Walka o punkty zabija naukę. PAUza Akademicka 460: 3.
Leszczyński, A. (2019). Lista czasopism naukowych: polityczne wpisy, kurioza, pomyłki i błędy. <https://oko.press/lista-czasopism-naukowych-polityczne-wpisy-kurioza-pomylki-i-bledy/> [dostęp: 27.12.2020].
Leszczyński, A. (2020). Nowe kościelne i prawicowe wydawnictwa na liście wydawnictw naukowych. Wśród nich Ordo Iuris. <https://oko.press/nowe-koscielne-i-prawicowe-wydawnictwa--na-liscie-wydawnictw-naukowych-wsrod-nich-ordo-iuris/> [dostęp: grudzień 2020].
Muller, J.Z. (2018). The Tyranny of Metrics. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Nowak, L. (1998). O ukrytej jedności nauk społecznych i przyrodniczych. Nauka 1: 11–42.
Nowak, L. (2019). Podmiot i system kulturowy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Ossowski, S. (1956/2016). Taktyka i kultura, [w:] A. Sułek (red.), Stanisław Ossowski w pełnym blasku. Suplement do Dzieł: 181–. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Popper, K. (1959/1977). Logika odkrycia naukowego. Tłum. U. Niklas. Warszawa: PWN.
Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia, determinanty, zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Sułek, A. (red.). (2016). Stanisław Ossowski w pełnym blasku. Suplement do Dzieł. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Szacki, J. (2002). Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szaniawski, K. (1982/1994). Plus ratio quam vis, [w:] K. Szaniawski, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Pisma wybrane: 523–530. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szucs, D. (2016). A tutorial on hunting statistical significance by chasing. N. Frontiers in Psychology. Quantitative Psychology and Measurement 7: Article 1144. doi:10.3389/fpsyg.2016.01444
Towpik, E. (2015). IF-mania: Journal Impact Factor nie jest właściwym wskaźnikiem oceniania wyników badań naukowych, indywidualnych uczonych ani ośrodków badawczych. Nowotwory. Journal of Oncology 65: 465–475. doi:10.5603/NJO.2015.0092.
Towpik, E. (2013). Deklaracja z San Francisco nt. Oceny Badań Naukowych (DORA): czy to początek końca dotychczasowej metody oceny parametrycznej? Nowotwory. Journal of Oncology 63(6): 501–504; tłumaczenie na język polski: <https://journals.viamedica.pl/nowotwory_journal_of_oncology/article/view/NJO.2013.0056/26287> [dostęp: 7.01.2021].
Twardowski, K. (1933). O dostojeństwie uniwersytetu. Poznań: Uniwersytet Poznański.
Wielka Karta Uniwersytetów Europejskich (1988). <http://www.magna-charta.org/resources/files/the-magna-charta/polish> [dostęp: 12.12.2020].
Żylicz, M. (2015). Towpik E. IF-mania: Journal Impact Factor nie jest właściwym wskaźnikiem oceniania wyników badań naukowych, indywidualnych uczonych ani ośrodków badawczych. Głos w dyskusji. Nowotwory Journal of Oncology 65(6): 465–475. doi:10.5603/NJO.2015.0104
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.