Słowa kluczowe
nazwisko
kobieta
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 147
Liczba pobrań: 387
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę socjologicznej analizy społecznego fenomenu podejmowania decyzji o zmianie nazwiska noszonego po ślubie przez kobiety w Polsce na podstawie danych z 234 urzędów stanu cywilnego z województw podkarpackiego i wielkopolskiego. Zebrane informacje dotyczą lat 2000–2020 i obrazują ponad 343 000 wyborów kobiet. Zrealizowane badania miały na celu ustalenie zależności rodzaju decyzji o nazwisku po ślubie od miejscowości, w jakiej małżeństwo zostało zawarte (liczba mieszkańców gminy, województwo), oraz wpływu wzrostu aktywności zawodowej i społecznej kobiet w ostatnich dekadach na różnicowanie się tych decyzji. Analiza statystyczna danych urzędowych pozwala na wniosek, że mimo wciąż wysoko utrzymującej się tendencji do przyjmowania nazwiska męża, można zaobserwować rozpoczynający się proces polegający na aprobacie przyjmowania przez kobiety nazwisk dwuczłonowych lub pozostawania przy rodowym. Prezentowane opracowanie stanowi pierwszy etap realizowanych i zaplanowanych badań nad negocjowaniem i podejmowaniem przez kobiety i mężczyzn decyzji o nazwisku noszonym po ślubie i rozwodzie.
Bibliografia
Atlas statystyczny Polski. (2018). Zakład Wydawnictw Statystycznych.
Baker, M., Elizabeth, V. (2014). Marriage in an age of cohabitation: How and when people tie the knot in the twenty-first century. Oxford University Press.
Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze ku nowoczesności (S. Cieśla, tłum.). Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Boruta, M. (2008). Nazwisko. Tożsamość i więzi rodzinne. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Boxer, D., i Gritsenko, E. (2005). Women and surnames across cultures: Reconstituting identity in marriage. Women and Language, 28(2), 1–11.
Castrén, A. (2018). Becoming “us”: Maritial name, gendre, and agentic work in transition to marriage. Journal of Marriage and Family, 81(1), 248–263. DOI: https://doi.org/10.1111/jomf.12519
Cierpiał-Wolan, M. (2020). Przestrzenne zróżnicowanie procesów depopulacji w województwie podkarpackim. W: J. Hrynkiewicz, i G. Ślusarz (red.), Depopulacja. Uwarunkowania i konsekwencje (s. 139–161). Zakład Wydawnictw Statystycznych.
Clarke, V., Burns M., i Burgoyne, C. (2008). Who would take whose name? Accounts of naming practices in same-sex relationships. Journal of Community & Applied Social Psychology, 18(5), 420–439. DOI: https://doi.org/10.1002/casp.936
Duncan, S., Ellingsæter, A. L., i Carter, J. (2020). Understanding tradition: Marital name change in Britain and Norway. Sociological Research Online, 25(3), 438–455. DOI: https://doi.org/10.1177/1360780419892637
Dziewulak, D. (2012). Zmiana nazwiska w państwach Unii Europejskiej. Analizy BAS 14(81). https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/8ACF032BBDA6492CC1257A4D00441A50/$file/Analiza_BAS_2012_81.pdf
Ebeling, M. (2005). Women’s marital surname choice and the rhetorical act. Open Access Master’s Thesis, Article 1783. https://digitalcommons.uri.edu/theses/1783
Emens, E. (2007). Changing name changing: Framing rules and the future of marital names. University of Chicago Law Review, 74(3), 761–863. https:/hicagounbound.uchicago.edu/uclrev/vol74/iss3/1
Etaugh, C., Bridges, J., Cummings-Hill, M., i Cohen, J. (1999). Names can never hurt me? The effects of surname use on perceptions of married women. Psychology of Woman Quarterly, 23(4), 819–823. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1999.tb00400.x
Forbes, G., Adams-Curtis, L., White, K., i Hamm, N. (2002). Perceptions of married women and married men with hyphenated surnames. Sex Roles, 46(5–6), 167–175. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1019613819247
Fowler, R., Fuehrer, A. (1997). Women’s marital names: An interpretive study of name retainers’ concept of marriage. Feminism and Psychology, 7(3), 315–320. DOI: https://doi.org/10.1177/0959353597073003
Frąckiewicz, M. (2020). Walory poznawcze nazw własnych w systemowym i okazjonalnym nauczaniu języka polskiego. W: S. Štěpáník, i E. Awramiuk (red.), Język ojczysty w edukacji szkolnej w Polsce, Czechach i na Słowacji (s. 182–214). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Giddens, A. (2006). Nowoczesność i tożsamość. “Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (A. Szulżycka, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gooding, G., i Kreider, R. (2010). Women’s marital naming choices in a nationally representative sample. Journal of Family Issues, 31(5), 681–701. DOI: https://doi.org/10.1177/0192513X09344688
Gulczyński, M. (2021). Przemilczane nierówności. O problemach mężczyzn w Polsce. Pobrane 4 marca 2023, z: https://klubjagiellonski.pl/wp-content/uploads/2021/09/rzemilczane-nierownosci-1.pdf
Hamilton, L., Geist, C., i Powell, B. (2011). Marital name change as a window into gender attitudes. Gender and Society, 25(2), 145–175. DOI: https://doi.org/10.1177/0891243211398653
Hoffnung, M. (2006). What’s in a name? Marital name choice revisited. Sex Roles, 55(11–12), 817–825. DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-006-9133-9
Johnson, D., i Scheuble, L. (1995). Women’s marital naming in two generations: A national study. Journal of Marriage and the Family, 57(3), 724–732. DOI: https://doi.org/10.2307/353926
Kaufmann, J. (2004). Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu (K. Wakar, tłum.). Oficyna Naukowa.
Kelley, K. (2023). The effect of marital name choices on heterosexual women’s and men’s perceived quality as romantic partners. Socius: Sociological Research for a Dynamic World, 9. DOI: https://doi.org/10.1177/23780231221148153
Kim, S. (2010). Marital naming, naming marriage: Language and status in family law. Indiana Law Journal, 85(3), 894–950. https://www.repository.law.indiana.edu/ilj/vol85/iss3/4
Kotowska, I. (2018). Zmiany zachowań dotyczących rodziny w Polsce po 1989 roku – zakładanie rodziny i rodzicielstwo. W: J. Hrynkiewicz, J. Witkowski i A. Potrykowska (red.), Fazy rozwoju rodziny a polityka społeczna (s. 90–102). Rządowa Rada Ludnościowa.
Leszczyński, Z. (1994). Z domu Jendykowiczówna, czyli o nazewniczych sposobach uściślania tożsamości kobiet zamężnych. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, 168, Prace Językoznawcze, 8, 125–131. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/7817?show=full&locale-attribute=en
Marody, M. (1991). Jednostka w systemie realnego socjalizmu. W: M. Marody (red.), Co nam zostało z tych lat… Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej (s. 220–252). Aneks.
Marody, M. (2014). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Noack, T., i Wiik, K. (2008). Women’s choice of surname upon marriage in Norway. Journal of Marriage and Family, 70(2), 507–518. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2008.00497.x
Paradysz, J. (2017). Perspektywy rozwoju województwa wielkopolskiego – wybrane konsekwencje ekonomiczne i społeczne. W: J. Hrynkiewicz i A. Potrykowska (red.), Sytuacja demograficzna Wielkopolski jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej (s. 170–211). Rządowa Rada Ludnościowa.
Pilcher, J. (2017). Names and “doing gender”: How forenames and surnames contribute to gender identities, difference, and inequalities. Sex Roles, 77(11–12), 812–822. DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-017-0805-4
Robnett, R., Underwood, C., Nelson, P., i Anderson, K. (2016). “She might be afraid of commitment”: Perceptions of women who retain their surname after marriage. Sex Roles, 75, 500–513. DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-016-0634-x
Rojas, P., i Verónica, I. (2020). El Derecho de Igualdad de la mujer a la libre elección del orden de los apellidos de los hijos. https://hdl.handle.net/20.500.12692/50502
Segalen, M. (2009). Obrzędy i rytuały współczesne (J. J. Pawlik, tłum.). Verbinum. Wydawnictwo Księży Werbistów.
Skudrzyk, A. (1996). Nazwiska żeńskie z przyrostkiem -owa we współczesnej polszczyźnie ogólnej. Język Polski, 76, 17–23.
Slany, K. (2020). Różnorodność typów rodzin, różnorodność praktyk w rodzinach. W: M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, i E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak (s. 19–29). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323543572.pp.19-30
Sułek, A. (2002). Ogród metodologii socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szukalski, P. (2013). Małżeństwo. Początek i koniec. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-031-2
Twenge, J. (1997). Mrs. His Name. Women’s preferences for married names. Psychology of Women Quarterly, 21(3), 417–429. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1997.tb00122.x
Valetas, M. (2001). The surname of married women in the European Union. Population & Societes, 367, 1–4. https://www.ined.fr/en/publications/editions/population-and-societies/the-surname-of-married-women-in-the-european-union-en/
Zarębski, R. (2014). Rola czynników ideologicznych i językowo-kulturowych w procesie zmian nazwisk. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 60, 313–326. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-e61705c4-6240-42af-bf07-49bdffee2ff7?q=bwmeta1.element.desklight-1b97588f-cba1-45e0-9658-4ba3415a5619;18&qt=CHILDREN-STATELESS
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.