Słowa kluczowe
tzw. przesłanka społeczna
Trybunał Konstytucyjny
wykładnia konstytucji
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 436
Liczba pobrań: 286
Abstrakt
W 1997 r. Trybunał Konstytucyjny (TK) orzekł, że tzw. społeczna przesłanka dopuszczalności przerwania ciąży jest niekonstytucyjna. Ponieważ orzeczenie zostało wydane, zanim Konstytucja z 1997 r. weszła w życie, można mieć wątpliwości dotyczące prawnego znaczenia tego orzeczenia. Kluczowe pytanie brzmi: Jakie są dzisiaj skutki pierwszego orzeczenia aborcyjnego? Czy Konstytucja z 1997 r. wyklucza wprowadzenie przesłanki społecznej? Tekst odpowiada na te ogólne pytania. Wkład artykułu do doktrynalnej dyskusji jest dwojaki. Po pierwsze, artykuł dostarcza nowej interpretacji skutków pierwszego orzeczenia aborcyjnego i niektórych przepisów Konstytucji z 1997 r. Po drugie, kwestionuje pogląd, że to orzeczenie i/lub Konstytucja wykluczają wprowadzenie przesłanki społecznej. Tekst stawia tezę, że pierwsze orzeczenie aborcyjne ma mniejsze znaczenie dla prawodawcy, niż sugerują doktryna prawa konstytucyjnego i TK. Biorąc pod uwagę ustalenia, jakie TK poczynił w tym orzeczeniu, prawodawca nie powinien uchwalać przesłanki społecznej w brzmieniu z 1996 r. Ocenę konstytucyjności przesłanki społecznej jako takiej powinniśmy traktować jako sprawę nierozstrzygniętą.
Bibliografia
Banaszak, B. (2012). Komentarz do art. 190. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Legalis.
Bień-Kacała, A. (2022). Nieliberalny sąd konstytucyjny w Polsce na przykładzie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcyjnej, sygn. akt K 1/20. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 5(69), 15–27. DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2022.05.01
Bucholc, M. (2022). Abortion law and human rights in Poland: The closing of the jurisprudential horizon. Hague Journal on the Rule of Law, 14(1), 73–99. DOI: https://doi.org/10.1007/s40803-022-00167-9
Daroszewski, P. (2023). Reakcje sądów na pominięcie prawodawcze. Perspektywa Trybunału Konstytucyjnego. W: P. Jabłońska (red.), Pominięcia prawodawcze w procesie sądowego stosowania prawa (s. 22–39). Księgarnia Akademicka.
Florczak-Wątor, M. (2022). The constitutional review in a state pretending to be ruled by law. W: M. Belov (red.), Rule of law in crisis (s. 237–255). Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003349501-16
Florczak-Wątor, M. (2023a). Komentarz do art. 2. W: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (s. 29–35). Wolters Kluwer.
Florczak-Wątor, M. (2023b). Komentarz do art. 38. W: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (s. 139–144). Wolters Kluwer.
Gliszczyńska-Grabias, A., i Sadurski, W. (2021). The Judgment that wasn’t (but which nearly brought Poland to a standstill): ‘Judgment’ of the Polish Constitutional Tribunal of 22 October 2020, K 1/20. European Constitutional Law Review, 17(1), 130–153. DOI: https://doi.org/10.1017/S1574019621000067
Grabowska-Moroz, B., i Łakomiec, K. (2021). (Nie)dopuszczalność aborcji. Glosa do wyroku TK z 22.10.2020 r., K 1/20. Państwo i Prawo, 76(8), 251–259.
Grabowski, R. (2006). Prawo do ochrony życia w polskim prawie konstytucyjnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kondratiewa-Bryzik, J. (2009). Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych. Wolters Kluwer Polska.
Kozub-Ciembroniewicz, K., i Szumiło-Kulczycka, D. (2022). Czy aborcja naprawdę jest sprawą Konstytucji? Palestra, 10, 33–52. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/10-2022/artykul/czy-aborcja-naprawde-jest-sprawa-konstytucji
Mączyński, A., i Podkowik, J. (2016). Komentarz do art. 190. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja RP: Tom 2. Komentarz do art. 87–243. Legalis.
Młynarska-Sobaczewska, A. (2021). Unconstitutionality of access to abortion for embryo-pathological reasons. International Human Rights Law Review, 10(1), 168–179. DOI: https://doi.org/10.1163/22131035-01001005
Morawska, E. H. (2016). Zasada proporcjonalności. Komentarz. W: M. Derlatka, L. Garlicki i M. Wiącek (red.), Na straży państwa prawa. Trzydzieści lat orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (s. 154–171). Wolters Kluwer.
Naleziński, B. (2023). Komentarz do art. 190. W: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (s. 616–621). Wolters Kluwer.
Piotrowski, R. (2016). Zakaz przerywania ciąży. Komentarz. W: M. Derlatka, L. Garlicki i M. Wiącek (red.), Na straży państwa prawa. Trzydzieści lat orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (s. 212–231). Wolters Kluwer.
Rakowska-Trela, A. (2021). Wyrok czy „niewyrok”. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22.10.2020 r., K 1/20, dotyczącego możliwości przerywania ciąży. Przegląd Sądowy, 6, 106–118.
Roszkiewicz, J. (2017). Prawo nasciturusa do życia w prawie konstytucyjnym i prawie międzynarodowym. Forum Prawnicze, 4(42), 97–124. https://forumprawnicze.eu/wszystkie-numery/2017/60-numer-4-42/232-janusz-roszkiewicz-prawo-nasciturusa-do-zycia-w-prawie-konstytucyjnym-i-prawie-miedzynarodowym
Sarnecki, P. (2016). Komentarz do art. 38. W: L. Garlicki i M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (tom 2). Lex/el.
Sroka, T. (2016). Komentarz do art. 38. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja RP: Tom 2. Komentarz do art. 1–86. Legalis.
Sunstein, C. R. (2015). There is nothing that interpretation just is. Constitutional Commentary, 30(2), 193–212. https://scholarship.law.umn.edu/concomm/120/
Szumiło-Kulczycka D., i Kozub-Ciembroniewicz, K. (2021). Konsekwencje uchybień w obsadzie TK (uwagi na tle orzeczenia w sprawie K 1/20). Państwo i Prawo, 76(8), 81–100.
Zubik, M. (2007). Ochrona prawna początku życia człowieka w rozwiązaniach międzynarodowych i konstytucyjnych w Europie. Przegląd Sejmowy, 3(80), 21–44.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.