Słowa kluczowe
detention
instrumentalization
right to defence
abuse of law
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 105
Liczba pobrań: 116
Abstrakt
This comparative study deals with the various forms of arrest in the Polish criminal law system. The authors used the dogmatic-legal and comparative methods, and applied the empirical method in several case studies. The background of the considerations is the proposal of a typology of procedural arrests, based on the Code of Criminal Procedure and non-procedural arrests, based on special laws. The main subject of consideration is the risk of instrumentalization of arrest, which can be considered at several levels: structural, concerning the abuse of the grounds for arrest, and peri-arrest activities (such as informing and questioning the detained person). Within these are three risks of instrumentalization: abuse of the law sensu stricto, sensu largo, and violation of law. Hindsight bias helps to understand the risk of the instrumental application of the law. If the law poses a severe risk of instrumentalization, it must be changed. The authors conclude that the Polish legislator ignores these risks until the law is misapplied. Instead, a proper diagnosis of risks should lead to legislative amendments. The authors propose that mandatory recordings of actions should be introduced. To further strengthen the right to defence, the authors propose changes to the sequence of actions (peri-arrest activities), especially regarding the hearing of the arrested person. Moreover, there is doubt about the standards for applying non-procedural arrests, where the general rules of the Code of Criminal Procedure should apply. Still, the diverse status of the bodies authorized to carry out such actions is a factor that increases the risk of instrumentalization.
Bibliografia
Atiyah, P. S., & Summers, R. S. (1987). Form and substance in Anglo-American law: A comparative study of legal reasoning, legal theory, and legal institutions. Clarendon Press.
Belavusau, U. (2010). Instrumentalisation of freedom of expression in postmodern legal discourses. European Journal of Legal Studies, 3(1), 147–170. https://hdl.handle.net/1814/15159
Cora, Ł. (2008). O pojęciu pozaprocesowego zatrzymania osoby [Remarks on a concept of ‘detention unconnected with criminal proceedings’]. Państwo i Prawo, 63(3), 72–83.
Cora, Ł. (2015). Zatrzymanie osoby w polskim procesie karnym. Analiza dogmatyczno-prawna [Detention of a person in the Polish criminal procedure: Dogmatic and legal analysis]. C. H. Beck.
Cyuńczyk, F. (2019). Instrumentalization of law in the context of memory policies in Central and Eastern Europe after 1989. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 3(21), 40–50. DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.3.40
Czepita, S. (2006). Formalizacja a konwencjonalizacja działań w prawie [Formalization vs. conventionalization of legal actions]. In S. Czepita (Ed.), Konwencjonalne i formalne aspekty prawa (pp. 9–28). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Damaška, M. R. (1973). Evidentiary barriers to conviction and two models of criminal procedure: A comparative study. University of Pennsylvania Law Review, 121, 506–589. https://scholarship.law.upenn.edu/penn_law_review/vol121/iss3/10/ DOI: https://doi.org/10.2307/3311301
Dudek, M. (2013). Instrumentalization of the law and neutralization of values in law: Some reflections after reading the draft amendments of the special part of Polish Penal Code of the Sixth Term of Office of the Polish Sejm (2007–2011). In K. Pałecki (Ed.), Neutralization of values in law (pp. 189–237). Wolters Kluwer Polska.
Eser, A. (2008). The “adversarial” procedure: A model superior to other trial systems in international criminal justice? Reflexions of a judge. In T. Kruessmann (Ed.), ICTY: Towards a fair trial? (pp. 206–227, 395–414). Neuer Wissenschaftlichter Verlag.
Feeley, M. M. (1973). Two models of the criminal justice system: An organisational perspective. Law & Society Review, 7(3), 407–425. DOI: https://doi.org/10.2307/3052922
Gillaerts, P. (2019). Instrumentalisation of tort law: Widespread yet fundamentally limited. Utrecht Law Review, 15(3), 27–43. DOI: https://doi.org/10.36633/ulr.540
Goldstein, A. S. (1974). Reflections on two models: Inquisitorial themes in American criminal procedure. Stanford Law Review, 26(5), 1009–1025. DOI: https://doi.org/10.2307/1227689
Grajewski, J., Paprzycki, L. K., & Steinborn, S. (2013). Kodeks postępowania karnego: Tom 1. Komentarz do art. 1–424 k.p.k. [Code of Criminal Procedure: Volume 1. Commentary to Articles 1–424 c.c.p.] (3rd ed.). Wolters Kluwer Polska.
Gribnau, J. L. M. (2013). Legislative instrumentalism vs. legal principles in tax. Coventry Law Journal, 16, 89–109. https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/legislative-instrumentalism-vs-legal-principles-in-tax
Gromski, W. (2018). Akty instrumentalizacji prawa i ich granice [Acts of instrumentalisation of law and their limits]. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji, 114, 95–106. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.114.5
Grzegorczyk, T. (2005). Kodeks postępowania karnego, komentarz wraz z komentarzem do ustawy o świadku koronnym [Code of Criminal Procedure, Commentary together with Commentary on the Law on Crown Witnesses] (2nd ed. enlarged and supplemented). Zakamycze.
Grzegorczyk, T. (2015). Kodeks postępowania karnego. Komentarz [Code of Criminal Procedure. Commentary] (Vol. 1). Wolters Kluwer.
Hofmański, P. (1998). Zatrzymanie policyjne w świetle nowego kodeksu postępowania karnego [Police custody in light of the new Code of Criminal Procedure]. Nowa kodyfikacja karna. Kodeks postępowania karnego, Krótkie komentarze, 14, 187–206.
Hofmański, P., & Zabłocki, S. (2011). Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych [Elements of the judge’s work methodology in criminal cases] (3rd ed.). Wolters Kluwer Polska.
Hofmański, P., Sadzik, E., & Zgryzek, K. (2011). Kodeks postępowania karnego: Tom 1. Komentarz do art. 1-296 k.p.k. [Code of Criminal Procedure: Volume 1. Commentary to Articles 1–296 C.C.P.] (4th ed.). C. H. Beck.
Janusz-Pohl, B. (2017). Formalizacja i konwencjonalizacja jako instrumenty analizy czynności karnoprocesowych w prawie polskim [Formalization and conventionalization as instruments of an analysis of procedural acts in criminal proceedings in Polish law]. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Janusz-Pohl, B. (2022). The model of the Polish criminal procedure: An analysis from the perspective of its structure and the form of process functions and procedural guarantees. In B. Janusz-Pohl, Ł. Pohl & W. Achrem (Eds.), Forensic identification based on biological testing in cross-border criminal proceedings: Legal, methodological and praxeological aspects (Vol. 1, pp. 31–47). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. https://zachodniopomorska. policja.gov.pl/download/132/129495/ENmonografia.pdf
Janusz-Pohl, B., & Mazur, P. (2010). Wpływ czynności w niezbędnym zakresie na wszechstronne zabezpieczenie i utrwalenie materiału dowodowego [Influence of activities undertaken within the necessary scope]. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 72(1), 81–91. http://hdl.handle.net/10593/854
Kardas, P. (2014a). Etyczne i proceduralne determinanty pełnienia funkcji sędziego, obrońcy i oskarżyciela w procesie karnym [Ethical and procedural determinants of holding the position of a judge, defense counsel and of a prosecutor in an adversarial criminal trial]. Palestra, 59(3–4), 40–53. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/3-4-2014
Kardas, P. (2014b). Kilka uwag o funkcji i znaczeniu etycznych i deontologicznych standardów wykonywania zawodów prawniczych [A couple of remarks on the function and significance of ethical and deontological standards of performing legal professions]. Palestra, 59(1–2), 42–54. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/1-2-2014/artykul/kilka-uwag-o-funkcji-i-znaczeniuetycznych-i-deontologicznych-standardow-wykonywania-zawodow-prawniczych
Kartasiński, P. T. (2020). Problematyka zadań sądu opiekuńczego w kontekście orzekania o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu na podstawie art. 40 ust. 2 i art. 46 ust. 2c ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego [Guardianship court’s tasks in the context of ruling on detention and compulsory appearance under Article 40(2) and Art. 46(2c) of the Act of 19 August 1994 on protection of mental health]. Prokuratura i Prawo, 4–5, 182–223. https://www.gov.pl/attachment/9689c5f4-64c6-49a4-b486-112c2bfe650b
Klepczyński, A., Kładoczny, P., & Wiśniewska, K. (2019). Tymczasowe aresztowanie – (nie)tymczasowy problem. Analiza aktualnej praktyki stosowania tymczasowego aresztowania [Temporary detention in Poland. Report of the research]. Helsinki Foundation for Human Rights (Poland). https://archiwum.hfhr.pl/wp-content/uploads/2019/07/HFPC-Tymczasowe-aresztowanie-nietymczasowy-problem-web_01.pdf
Kobus, I., & Dziugieł, I. (2006). Zatrzymanie, ujęcie, doprowadzenie, sprowadzenie osoby [Stopping, capturing, summoning, bringing in a person]. Wydawnictwo Dorix.
Ludwiczek, A. (1998). Problematyka kontroli zatrzymania w nowym k.p.k. [Problems related to control of detention under the new Code of Criminal Procedure]. Prokuratura i Prawo, 11–12, 31–46. https://www.gov.pl/attachment/e5a109d9-b983-4744-b34c-7ee15a28824d
Luna, E. G. (1999). The models of criminal procedure. Buffalo Criminal Law Review, 2(2), 389–535. https://doi.org/10.1525/nclr.1999.2.2.389 DOI: https://doi.org/10.1525/nclr.1999.2.2.389
Minister of Justice. (2021, 25 October). Stanowisko Ministra Sprawiedliwości. DLPK-I.053.8.2021 [Enforcement notice]. https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2021-10/Odpowiedz_MS_25.10.2021.pdf
Packer, H. (1964). Two models of the criminal process. University of Pennsylvania Law Review, 113(1), 1–68. https://scholarship.law.upenn.edu/penn_law_review/vol113/iss1/1 DOI: https://doi.org/10.2307/3310562
Paprzycki, L. K. (2000). Dział VI. Środki przymusu [Division VI. Use of force]. In J. Grajewski & L. K. Paprzycki, Kodeks postępowania karnego z komentarzem. Lex.
Polish Ombudsman. (2017, 18 April). Wystąpienie generalne – obrońca od początku zatrzymania. KMP.570.3.2017.RK [Enforcement notice]. https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Wystapienie%20generalne%20-%20obronca%20od%20poczatku%20zatrzymania.pdf
Pracki, H. (1996). Zatrzymanie osoby i jej legitymowanie [Detention of a person and their identification]. Prokuratura i Prawo, 7–8, 107–111. https://www.gov.pl/attachment/69b-28857-0307-40b2-9a55-b9dcadf55f00
Przylepa-Lewak, A. (2021). Socjologiczno-prawne badania prestiżu prawa [Legal-sociologicalresearch of the prestige of law]. Studia Iuridica Lublinensia, 30, 219–235. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2021.30.1.219-235
Skorupka, J. (2007). Zatrzymanie procesowe osoby podejrzanej [Procedural detention of a suspect]. Prokuratura i Prawo, 11, 16–32. https://www.gov.pl/attachment/18355260-9a9e-4843-9b0e-bcb73864a087
Skorupka, J. (2015). Dział VI: Środki przymusu: [objaśnienia do art. 243–265] [Part VI: Coercive measures: [Explanation of Articles 243–265]. In J. Skorupka (Ed.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz (pp. 564–618). C. H. Beck.
Skorupka, J. (2021). Tymczasowe aresztowanie w praktyce stosowania prawa [Pre-trial detention in the practice of applying the law]. Palestra, 1–2, 7–27. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/1-2-2021/artykul/tymczasowe-aresztowanie-w-praktyce-stosowania-prawa
Skrzydło-Niżnik, I., & Zalas, G. (2002). Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komentarz, doktryna, orzecznictwo [Act on upbringing in sobriety and counteracting alcoholism: Commentary, doctrine, jurisprudence]. Zakamycze.
Sobolewski, Z. (1982). Samooskarżenie w świetle prawa karnego (nemo se ipso accusare tenetur) [Self-incrimination under criminal law (nemo se ipso accusare tenetur)]. Wydawnictwo Prawnicze.
Stefański, R. A. (1997). Zatrzymanie według nowego kodeksu postępowania karnego [Detention under the new Code of Criminal Procedure]. Prokuratura i Prawo, 10, 32–61. https://www.gov.pl/attachment/f1478c50-97a5-4740-90ae-86a1bd9bc1d6
Steinborn, S., & Wąsek-Wiaderek, M. (2015). Moment uzyskania statusu biernej strony postępowania karnego z perspektywy konstytucyjnej i międzynarodowej [The moment of becoming a passive party to criminal proceedings from a constitutional and international perspective]. In M. Rogacka-Rzewnicka, H. Grajewska-Kraczkowska & B. T. Bieńkowska (Eds.). Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego (pp. 429–455). Wolters Kluwer.
Summers, R. S. (1982). Instrumentalism and American legal theory. Cornell University Press.
Tylman, J. (2005). Polskie postępowanie karne [Polish criminal procedure] (5th ed.). LexisNexis.
Wagner, A., & Matulewska, A. (2020). Instrumentalization of law as a socially constituted signsystem. International Journal of Legal Discourse, 5(2), pp. 127–130. DOI: https://doi.org/10.1515/ijld-2020-2041
Waltoś, S. (2005). Proces karny. Zarys systemu [The Criminal Procedure. Overview of the system] (8th ed.). LexisNexis.
Wawrzyńczak, M. A. (2021). Kilka uwag o instytucji warunkowego tymczasowego aresztowania w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z 19.07.2019 r. [Reflections on conditional pre-trial detention in the light of the amendments to the Code of Criminal Procedure of 19 July 2019]. Prawo w Działaniu, 47, 152–167. DOI: https://doi.org/10.32041/PWD.4709
Wawrzyńczak, M. A. (2022). O intencjonalności czynności karnoprocesowych w świetle najnowszych badań nad koncepcją czynności konwencjonalnych w prawie [On the intentionality of procedural acts in criminal proceedings in the light of the latest research on the concept of conventional act in law]. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 84(4), 55–72. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2022.84.4.04
Woźniewski, K. (2005). Prawo karne procesowe. Zarys instytucji [Criminal procedural law: Outline of institutions]. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Woźniewski, K. (2010). Prawidłowość czynności procesowych w polskim procesie karnym [Correctness of procedural actions in the Polish criminal procedure]. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Wronkowska, S. (2017). Kilka tez o instrumentalizacji prawa i ochronie przed nią [Some theses concerning the instrumentalisation of law and protection against it]. Przegląd Prawa i Administracji, 110, 107–112. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.110.8
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.