Metafory transformacji: analiza dyskursu transformacji energetycznej w regionie Turowa i Wielkopolski Wschodniej

Abstrakt

W artykule przedstawiam język, w jakim mówi się o transformacji i dekarbonizacji w dwóch zagłębiach węgla brunatnego w Polsce: Koninie i Bogatyni. Ramy czasowe mojej analizy to mniej więcej ostatnie dziesięć lat, a przede wszystkim ostatnie pięć lat. Analiza ma charakter głównie jakościowy. Metodologicznie w pracy korzystam z językoznawstwa kognitywnego rozwijanego przez George Lakoffa i Marka Johnsona oraz innych badaczy zainteresowanych tworzeniem znaczeń w kontekście doświadczenia zmysłowego, kultury a nawet geopolityki. Metafory traktuję jako narzędzie poznawcze, które pozwala oswajać rzeczywistość nieznaną i niepewną. Stawiam tezę, że obecność metafor w dyskursie może świadczyć o tym, że opisywany proces przebiega w sposób niejasny, ponieważ wciąż brakuje pewników i konkretów. Dodatkowo pokazuję, że metafory mogą zwrotnie wpływać na gotowość społeczności do kreatywnego myślenia i wyobrażania sobie rzeczywistości. Pokazuję przykłady, jak za pomocą metafor formułowanych przez istotnych aktorów transformacji można manipulować komunikacją i wpłynąć na gotowość do współuczestniczenia społeczeństwa w procesie transformacji. Wnioskuję, że używane metafory służą nie tylko opisowi rzeczywistości, ale też motywują do działania.