Słowa kluczowe
stowarzyszenia
rozwój społeczno-gospodarczy
województwo wielkopolskie
Jak cytować
Abstrakt
Aktywność obywatelska zależna jest zarówno od cech społeczno-demograficznych, jak i sytuacji gospodarczej obszaru, w jakim jest realizowana. Celem niniejszego opracowania jest próba przedstawienia zależności pomiędzy poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego (określonego na podstawie wybranych wskaźników) a stopniem aktywności społecznej mieszkańców (określonej liczbą stowarzyszeń działających na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego) w gminach województwa wielkopolskiego. Do osiągnięcia tego celu wykorzystano metody matematyczno-statystyczne (m.in. algorytm k-średnich). Badania wykazały, że w województwie wielkopolskim występuje polaryzacja gmin pod względem społeczno-gospodarczym. Szczegółowe analizy potwierdziły istnienie zależności pomiędzy aktywnością mieszkańców mierzoną współczynnikiem aktywności lokalnej (Wal) a wybranymi cechami gospodarczymi. W przypadku cech o charakterze społecznym zależność nie występowała. Wartości wskaźnika były również w pewnym stopniu zależne od poziomu zurbanizowania gminy. Wykazano, że mieszkańcy gmin wiejskich byli bardziej aktywni w zakresie działań na rzecz rozwoju lokalnego. Biorąc pod uwagę aktywność na rzecz rozwoju lokalnego oraz sytuację społeczno-gospodarczą, dzięki zastosowaniu metody k-średnich uchwycono podobieństwa gmin i przedstawiono to zjawisko w ujęciu przestrzennym. Rezultaty badań wskazały istnienie grupy gmin podobnych do siebie w strefie oddziaływania aglomeracji poznańskiej. Podobieństwem wyróżniały się także gminy zlokalizowane w północnej oraz wschodniej części badanego obszaru (głównie gminy wiejskie).
Bibliografia
Aktywność społeczna w organizacjach obywatelskich. 2012. Komunikat z badań BS/18/2012. Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej (https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_018_12. PDF).
Analiza sytuacji społeczno-ekonomicznej województwa wielkopolskiego w obszarach oddziaływania Europejskiego Funduszu Społecznego. 2018. Wielkopolskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne, Departament Polityki Regionalnej, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego (https://wrot.umww.pl/wp-content/uploads/2018/12/Analiza-EFS-2018.pdf).
Atrakcyjność inwestycyjna regionów, województwo wielkopolskie. 2017. Raport przygotowany na zlecenie Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu S.A. w Instytucie Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa.
Bagdziński S.L. 1994. Lokalna polityka gospodarcza (w okresie transformacji systemowej). Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń.
Bajerski A. 2008. Problemy wydzielania peryferii społeczno-gospodarczych. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 70(2): 159–167.
Błaszczyk M. 2007. O więzi sąsiedzkiej w środowisku wielkomiejskim. [W:] I. Borowik, K. Sztalt (red.), Współczesna socjologia miasta. Wielość oglądów i kierunków badawczych dyscypliny. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Czapiński J., Panek T. (red.) 2012. Diagnoza społeczna warunki i jakość życia Polaków, 2011. Raport. Pro-Print, Żabia Wola.
Czyszkiewicz R. 2003. Wskaźnik rozwoju wspólnot terytorialnych – koncepcja o praktycznym zastosowaniu. Studia Regionalne i Lokalne, 2(12): 77–91.
Działalność stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych, fundacji, społecznych podmiotów wyznaniowych oraz samorządu gospodarczego i zawodowego w 2016 r. 2017. Notatka informacyjna. Główny Urząd Statystyczny.
Filipiak K. 2006. Metody statystyczne stosowane do oceny regionalnego zróżnicowania rolnictwa, Raporty PIB, 3: 53–60.
Gorzelak G. 2001. Zewnętrzna interwencja jako czynniki rozwoju społeczności lokalnej – na przykładzie programu inicjatyw lokalnych. [W:] M. Warowicki, Z. Woźniak (red.), Aktywność obywatelska w rozwoju społeczności lokalnej. Od komunikacji do współpracy. Municipium, Warszawa.
Gorzelak G. 2007. Gospodarcza i społeczna mobilizacja w gminach, 96’, 97’. Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Warszawa.
Hipsz N., Wądołowska K. 2011. Aktywność społeczna Polaków – poziom zaangażowania i motywacje. Komunikat z badań. Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa.
Informacja o stanie gospodarki województwa wielkopolskiego 2018/2019. 2019 (https://www. umww.pl/attachments/article/23372/GOSPODARKA%20WLKP%202018-2019%20pdf.pdf).
Jażdżewska I. 2006. Związek między podziałem administracyjnym a miejską siecią osadniczą Polski. Zastosowanie metody k-średnich do badań miejskiej sieci osadniczej. Przegląd Geograficzny, 78, 2: 247–259.
Karmowska G. 2015. Zastosowanie metod taksonomicznych do oceny zróżnicowania poziomu życia w krajach postsocjalistycznych Europy. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 401: 176–180.
Kozera A., Wysocki F. 2015. Typ funkcjonalny a samodzielność finansowa gmin wiejskich województwa wielkopolskiego. Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu Województwa Wielkopolskiego, Roczniki Naukowe, 17, 6: 133–139.
Lewenstein B. 2004. Zasoby lokalne. Zarys koncepcji. [W:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński (red.), Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie. Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Nowak E. 2013. Wybrane statystyczne metody oceny nierówności regionalnych w Polsce. [W:] K. Jarzyna (red.), Zastosowania metod statystycznych w geografii. Instytut Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce, s. 78–94.
Olech A., Kotnarowski M. 2012. Gotowość mieszkańców do partycypacji. [W:] A. Olech (red.), Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce. T. I. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Parysek J.J. 1995. Rola lokalnego samorządu terytorialnego w rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym gmin. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3: 27–46.
Peisert A., Kotnarowski M. 2012. Tradycje obywatelskie polskich regionów, a partycypacja obywatelska. [W:] A. Olech (red.), Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce. T. I. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 250–273.
Przegląd sytuacji społeczno-gospodarczej województwa wielkopolskiego. 2014. Wielkopolskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne, Departament Polityki Regionalnej, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego (http://www.wrot.umww.pl/wp-content/uploads/2014/07/ Przegl%C4%85d-sytuacji-spo%C5%82eczno-gospodarczej-wojew%C3%B3dztwa-wielkopolskie go-2014.pdf).
Putnam R. 1996. Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Sobiesiak-Penszko P., Kotnarowski M. 2012. Partycypacja publiczna w Polsce. Uwarunkowania indywidualne i kontekstowe. [W:] A. Olech (red.), Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce. T. I. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 53–77.
Szczepańska M. 2018. Lokalna aktywność obywatelska – czynniki, pułapki, zróżnicowanie. O wzorach zaangażowania charakterystycznych dla wspólnot mieszkaniowych. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 64: 105–119 (http://dx.doi.org/10.18778/0208-600X.64.07).
Warczak M. 2015. Endogeniczne i egzogeniczne czynniki rozwoju gospodarczego z perspektywy finansów gminy, Contemporary Economy, 6, 4: 111–122 (www.wspolczesnagospodarka.pl).
Wojtyra B. 2019. Lokalne strefy aktywności gospodarczej w procesie rozwoju obszarów wiejskich województwa wielkopolskiego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.