Struktura terenów zieleni i wód przed i po transformacji ustrojowej. Poznań jako studium przypadku

Abstrakt

Struktura terenów zieleni i wód w postaci klinów wcinających się w miasto jest charakterystycznym i unikalnym elementem krajobrazu miejskiego Poznania. Już przed II wojną światową stała się ona matrycą wyznaczającą ramy dla przestrzennych i przyrodniczych powiązań w obrębie miasta i wokół niego. Tereny te pierwotnie były wyraźnie wydzielone i tworzyły organiczną sieć powiązań, która przenikała obszary zabudowane. To właśnie ta lokalna sieć powiązań miała mieć największy wpływ na jakość zamieszkiwania w mieście, poprawę klimatu, bioróżnorodność i strukturę funkcjonalno-przestrzenną miasta.

W idei miasta socjalistycznego zapewnienie dostępu do terenów zieleni dla mas stanowiło jeden z istotnych elementów ówczesnej polityki. Jednak z biegiem czasu, w poszczególnych modelach miasta proponowanych przez kolejnych planistów te wzajemne powiązania zaczęły zanikać, a poszczególne pasma zostały zawężone, niekiedy zaś całkowicie przerwane.

Celem opracowania jest weryfikacja modeli urbanistycznych miasta Poznania wobec pierwotnej idei klinowo-pierścieniowego układu zieleni i terenów wodnych przed transformacją ustrojową w 1989 r. i po oraz pokazanie, jak ta pierwotna struktura funkcjonuje obecnie oraz w jaki sposób zmiany społeczno-gospodarcze, które nastąpiły po upadku komunizmu, wpłynęły na rozwiązania w zakresie terenów zieleni i wód zaproponowane w nowym modelu miasta.

Analiza porównawcza zmian dotyczących terenów zieleni i wód w poszczególnych modelach przestrzennych miasta Poznania przed transformacją ustrojową i po pozwala zaobserwować tempo oraz kierunki tych zmian. Analiza ta została sporządzona w oparciu o ustalenia ówczesnych planów ogólnych i o studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które są wyrazem prowadzonej polityki przestrzennej miasta. Może ona posłużyć do weryfikacji przyjętych założeń czy wręcz do zmiany obecnego modelu miasta.