Słowa kluczowe
pokrycie terenu i użytkowanie ziemi
zagospodarowanie przestrzenne
zmiany
Jak cytować
Abstrakt
Procesy zagospodarowania przestrzennego są jednym z głównych czynników przekształceń ekosystemów na obszarach wiejskich. W niniejszej pracy dokonujemy prognozy zmian w strukturze głównych typów ekosystemów związanych z ekspansją terenów zabudowy mieszkaniowej. Opieramy się na studium przypadku obejmującym gminę wiejską Łubowo. Wyniki badań wskazały, że w przypadku pełnej realizacji założeń polityki przestrzennej gminy powierzchnia terenów zabudowy mieszkaniowej wzrośnie 5,5-krotnie w stosunku do 2022 r. Pod zabudowę tę będą przeznaczane głównie ekosystemy rolnicze; w efekcie ich powierzchnia zmniejszy się o około 20%. Spodziewane przekształcenia wymagają wrażliwości w zarządzaniu kapitałem przyrodniczym. W artykule rekomendujemy kierunki działań służących zachowaniu zdolności ekosystemów do dostarczania szerokiego zestawu korzyści ekologicznych, społecznych i ekonomicznych na obszarach wiejskich podlegających presji urbanizacyjnej.
Finansowanie
Badania zrealizowano w ramach projektu Usługi świadczone przez główne typy ekosystemów w Polsce – podejście stosowane.
Bibliografia
Aktualizacja SUIKZP. 2010. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwała nr XXXIV/401/2010 z dnia 29 kwietnia 2010 r. Rady Gminy Łubowo.
Aktualizacja SUIKZP. 2015. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwała nr IV/20/2015 z dnia 12 lutego 2015 r. Rady Gminy Łubowo.
Aktualizacja SUIKZP. 2018. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwała nr XXXVI/305/2018 z dnia 26 lutego 2018 r. Rady Gminy Łubowo.
Aktualizacja SUIKZP. 2019. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwała nr X/86/2019 z dnia 28 sierpnia 2019 r. Rady Gminy Łubowo.
Aktualizacja SUIKZP. 2022. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwała nr XXVIII/239/2021 z dnia 16 lipca 2021 r. Rady Gminy Łubowo.
Amdam J. 2005. Spatial planning in rural areas. Experience from the Norwegian Regional Development Research Programme 1998-2004. Paper to the AESOP 2005 Congress, Vienna University of Technology, Austria, 13-17 June, 2005, Notat 9/2005, Volda University College.
BDOT (Baza Danych Obiektów Topograficznych). 2022. https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/WMTS/guest/wmts/BDOT10k
Beim M., Tölle A. 2008. Motywacje migracji rezydencjalnych w obszarze aglomeracji poznańskiej. [W:] T. Kaczmarek, A. Mizgajski (red.), Jakość przestrzeni i jakość życia. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 121-138.
Bijker R.A., Haartsen T., Strijker D. 2012. Migration to less-popular rural areas in the Netherlands: Exploring the motivations. Journal of Rural Studies, 28: 490-498. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2012.07.003
Brańka P. 2014. Metodyczne aspekty identyfikacji procesów semiurbanizacji na obszarach wiejskich. Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 12(936): 5-16. DOI: https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2014.0936.1201
Degórska B. 2017. Ekologiczno-krajobrazowy wymiar urbanizacji terenów wiejskich Obszaru Metropolitalnego Warszawy. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
GUS. 2022. https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/temat (dostęp: 3.07.2023)
Heffner K. 2015. Przestrzeń jako uwarunkowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 2: 83-103.
Heffner K. 2016. Proces suburbanizacji a polityka miejska w Polsce. [W:] T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łodź, s. 75-110. DOI: https://doi.org/10.18778/8088-005-4.05
http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ (dostęp: 3.07.2023)
https://rozklad-pkp.pl/ (dostęp: 3.07.2023).
https://www.google.pl/maps (dostęp: 3.07.2023)
https://zpkww.pl/parki/lednicki-park-krajobrazowy/ (dostęp: 3.07.2023)
https://zpkww.pl/parki/park-krajobrazowy-promno/informacje-ogolne/ (dostęp: 3.07.2023)
Izakovicová Z., Petrovic F., Pauditšová E. 2022. The Impacts of Urbanisation on Landscape and Environment: The Case of Slovakia. Sustainability, 14: 60. DOI: https://doi.org/10.3390/su14010060
Jurkowski W. 2019. Integracja zabudowy mieszkaniowej z infrastrukturą kolejową w strefach podmiejskich Krakowa, Łodzi, Poznania i Wrocławia. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 43. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Kaczmarek T., Kołodziejczak A., Mikuła Ł. 2022. Transformation of the Urban and Rural System. [W:] P. Churski, T. Kaczmarek (red.), Three Decades of Polish Socio-Economic Transformations: Geographical Perspectives Economic Geography. Springer, Cham, s. 279-304. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-06108-0_12
Kamiński W. 1995. Warianty wielofunkcyjnego rozwoju wsi – uwarunkowania przestrzenne. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Sesja Naukowa, 43: 19-25.
Kołodziejczak A. 2017. Koncepcja zintegrowanego rozwoju rolnictwa i wsi a wiejskie obszary funkcjonalne. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 37: 41-49.
Kowalik M. 2017. Przekształcenia gruntów użytkowanych rolniczo w Polsce po 2010 roku – przyczyny, tendencje, zagrożenia. Polish Journal of Agronomy, 31: 45-5.
Kuemmerle T., Levers Ch., Erb K., Estel S., Jepsen M.R., Müller D., Plutzar Ch., Stürck J., Verkerk P.J., Verburg P.H., Reenberg A. 2016. Hotspots of land use change in Europe. Environmental Research Letters, 11: 064020. DOI: https://doi.org/10.1088/1748-9326/11/6/064020
Maes J. i in. 2013. Mapping and Assessment of Ecosystems and their Services – An analytical framework for ecosystem assessments under Action 5 of the EU Biodiversity Strategy to 2020. Technical Report No 2013-067. European Commission, Brussels.
Maes J. i in. 2020. Mapping and Assessment of Ecosystems and their Services: An EU ecosystem assessment. EUR 30161 EN. Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Mizgajski A., Stępniewska M. 2022. Environmental Change and Management. [W:] P. Churski, T. Kaczmarek (red.), Three Decades of Polish Socio-Economic Transformations: Geographical Perspectives Economic Geography. Springer, Cham, s. 359-380. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-06108-0_15
Pieczka D., Stępniewska M. 2022. Przekształcenia struktury ekosystemów na obszarach wiejskich na przykładzie gminy Łubowo (województwo wielkopolskie). Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 61: 57-70. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.61.06
Raport o stanie gminy Łubowo za rok 2022. Załącznik do Zarządzenia nr 42 Wójta Gminy Łubowo z dnia 31 maja 2023 r. Łubowo 2023.
Roszkowska-Mądra B. 2020. Analiza zmian użytkowania gruntów rolnych w Polsce po 1990 roku. [W:] R. Przygodzka, E. Gruszewska (red.), Instytucjonalne i strukturalne aspekty rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Księga poświęcona pamięci dr. hab. Adama Sadowskiego, Profesora Uniwersytetu w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 183-199. DOI: https://doi.org/10.15290/isarrow.2020.09
Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych.
Staszewska S. 2012. Przekształcenia urbanistyczne osiedli wiejskich strefy podmiejskiej dużego miasta. Barometr Regionalny, 4(302): 53-68. DOI: https://doi.org/10.56583/br.1169
Staszewska S., Łowicki D., Szczepańska M. 2022. Landscape and Spatial Management: Changes, Principles and Directions of Measures. [W:] P. Churski, T. Kaczmarek (red.), Three Decades of Polish Socio-Economic Transformations: Geographical Perspectives. Economic Geography. Springer, Cham, s. 381-404. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-06108-0_16
Stępniewska M., Zwierzchowska I., Mizgajski A. 2018. Capability of the Polish legal system to introduce the ecosystem services approach into environmental management. Ecosystem Services, 29: 271-281. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.02.025
SUIKZP. 2007. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwała nr X/101/2007 z dnia 19 października 2007 r. Rady Gminy Łubowo.
Uchwała nr XXVI/205/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 26 maja 1988 r. w sprawie utworzenia parku krajobrazowego wokół Jeziora Lednickiego pn. Lednicki Park Krajobrazowy.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; Dz.U. 2023 r., poz. 977.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; Dz.U. 2021 r., poz. 1098.
Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. 2023, poz. 1688.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Stępniewska, Daria Pieczka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.