Abstract
Many years of excavation works in the gord in Międzyrzecz have resulted in discovering the remains of three small glass workshops from the second half of the 10th century, the second half of the 11th century and the 13th century. The scarce and typically scattered sources have made it possible to identify the workshops’ nature and, to a very limited extent, the products manufactured there. The discovery included pieces of large and small crucibles, waste from the preliminary stage of glass melting. Most probably, low-alkaline potassium glass was produced thereReferences
Anonim Gall, Kronika, 1965, wyd. K. Maleczyński, Monumenta Poloniae Historia.
Auch M. 2008, Produkcja średniowiecznej ceramiki szkliwionej w osadzie garncarskiej w Przemyślu na Zasaniu, Archeologia Polski, t. 52, s. 131-173.
Banaszak D. 2000, Pozostałości domniemanej wczesnośredniowiecznej pracowni złotniczej ze stanowiska
w Rybitwach, Studia Lednickie 6, s. 45-67, ryc. III-IV.
Bayley J. 2008, Lincoln. Evidence for Glass-working on Flaxengate and Rother sites in the city. Technology Report, Research Departament Report Series 68, English Heritage Research Department, s. 6-7.
Benea D. 1997, Die Glasperlenwerkstatt von Tibiscum und die Handelsbeziehungen mit dem Barbaricum, w: Perlen. Archäeologie, Techniken, Analysen, hrsg. U. von Freeden, A. Wieczorek, Bonn, s. 284-285.
Bergmann R., Wedepohl K.H., Kronz A. 2008, Die Glashütte des 12 Jahrhunders am Dübelsnacken bei Altenbeken Kreis Paderborn, w: R. Bergmann, Studien zur Glasproduktion seit dem 12. Jahrhundert im östlichen Westfalen, s. 67-96.
Besborodov M.A. 1975, Chemie und Technologie der antiken und mittelalterlichen Gläser, Mainz.
Brill R.H. 1999, Chemical Analyses of Early Glasses, vol. 2, Corning Museum of Glass, New York.
Brinker B., Schüssler U. 2003, Spätmittelalterliche Glasproduktion im Schönbuch bei Tübingen, Glashütten im Gespräch, Lübeck, s. 39-45.
Callmer J. 1987, Pragmatic notes on the Early Mediewal beadmaterial in Scandinavia and the Balic Region ca. A.D. 600-1000, w: Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej,nt. 1, red. G. Labuda, S. Tabaczyński, s. 218-226.
Černa E. 2009, Nové objevy v Krušných horach – zaniklé středovĕké sklárny na k.ú. Vyslunì, okr. Chomutov, Archeologia Historica, 34/09, s. 503-521.
Dekówna M. 1975, Wyroby szklane z grodziska w Styrmen (Bułgaria), Slavia Antiqua, t. 22, s. 177-277.
Dekówna M. 1980, Szkło w Europie wczesnośredniowiecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Dekówna M. 1988, Uwagi na temat klasyfikacji i interpretacji pozostałości starożytnej i wczesnośredniowiecznej produkcji szklarskiej, w: Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 5-21.
Dekówna M. 1996, Szkło okienne z fortu rzymskiego w Galligaer w południowej Galii, AUNC, seria Archeologia 26, Archeologia szkła 7, s. 27.
Dekówna M. 2005, Rozwój metod badania znalezisk szkła w Polsce, AUNC, seria Archeologia 29, Archeologia szkła 9, s. 3-40.
Dekówna M., Purowski T. 2012, Znaleziska związane ze szklarstwem oraz okazy z kwarcu ze stanowiska Janów Pomorski, w: Janów Pomorski stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, t. 1:3 Analizy, s. 66-260, Elbląg.
Dzieduszycki W. 1995, Kruszce w systemach wartości i wymiany społeczeństwa Polski wczesnośredniowiecznej, Poznań.
Frommen S., Kottmann A. 2003, Eine spätmittelalterliche Glashütte im Schönbuch – Schmelzhofen und Schmeltzprozess, w: Glashütten im Gespräch, Lübeck, s. 27-38.
Foy D. 2000, Technologie, géographie, économie. Les atelier de verriers primaires et secondaires en occident esquisse d’une évolution de l’antiquité Au Moyen Âge, w: La route du verre. Atelier primaires et secondaires du secondo millénaire av.J.-C. au Moyen Âge, s. 147-170, Lyon.
Galibin W.A. 2001, Sostav stiekła kak archieołogičeskij istočnik. Ars vitraria experimentalis, Sankt- -Peterburg.
Henderson J. 2013, Ancient Glass an Interdisciplinary Exploration, Cambridge.
Hołowińska Z. 1959, Wczesnośredniowieczne rzemiosło złotnicze w Gdańsku, w: Gdańsk wczesnośredniowieczny, t. 1, Gdańsk, s. 53.
Jope M. 1956, Ceramics Medieval, in: A History of Technology, vol. 2, The Mediterranean Civilations and the Middle Ages, c.700BC to A.D. 1500, ed. Ch. Singer, E.J. Holmyard, A.R. Hall, T.I. Williams, Oxford, s. 284-308.
Kaźmierczyk J. 1968, Z badań wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Niemczy Śląskiej w latach 1964-65, Sprawozdania Archeologiczne, t. 19, s. 238-247.
Kaźmierczyk J. 1970, Wrocław Lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu, cz. 2, Wrocław–Warszawa.
Kaźmierczyk J., Kramarek J., Lasota Cz. 1976, Badania na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1974 roku, Silesia Antiqua t. 18, s. 177-225.
Kociszewski L. 1966, Metody laboratoryjne badania przedmiotów zabytkowych ze szkła, Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu, t. 6, s. 49-75.
Kóčka-Krenz H. 2006, Pracownia złotnicza na poznańskim grodzie, w: Świat Słowian wczesnego średniowiecza, red. M. Dworaczyk i in., Szczecin–Wrocław, 257-272.
Kóčka-Krenz H. 2015, Złotnictwo w państwie pierwszych Piastów, w: Dawna wytwórczość na ziemiach polskich, Katalog wystawy w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Gniezno, s. 60-64.
Kunicki-Goldfinger J. 2005, Konserwacja i badania dwóch szklanych naczyń z rzymskiego Novae, AUNC, seria Archeologia 29, Archeologia szkła 9, s. 269-278.
Kurnatowski S. 2015, Charakterystyka badanego obiektu i prowadzonych tam badań, w: Międzyrzecz, seria Origines Polonorum, red. S. Kurnatowski, Warszawa, s. 19-60.
Kurnatowski S., Nalepa J. 1961, Z przeszłości Międzyrzecza, Poznań.
Leciejewicz L., Tabaczyńska E., Tabaczyński S. 1977, Torcello. Scavi 1961-62, Roma.
Łaszkiewicz T. 2009, Międzyrzecz – od dziejów najdawniejszych po czasy nowożytne, w: Międzyrzecz. Dzieje miasta, red. W. Strzyżewski, M. Tureczek, Międzyrzecz s. 223-271.
Mucha M. 2000, Badania nad technologią wytopu szkła w hutach Wielkopolski wschodniej od XVII do połowy XIX wieku, Archeologia Historica Polona, t. 8, s. 247-280.
Mucha M. (w druku) Późnośredniowieczna huta szkła w Wielkopolsce. Sokołowo Budzyńskie, gm. Budzyń, stan. 28. Modern Methods for Analysing Archeological and Historical Glass, ed. Koen Janssens, Antwerp 2013.
Olczak J. 1957, Warsztat szklarski z XIII-XIV wieku odkryty przez archeologów w Międzyrzeczu Wielkopolskim, Szkło i Ceramika, R. 8, nr 9, s. 229-231.
Olczak J. 1960, Zagadnienie produkcji szklarskiej w Międzyrzeczu Wielkopolskim w świetle dotychczasowych badań archeologicznych, Archeologia Polski t. 5, s. 125-134.
Olczak J. 1968, Wytwórczość szklarska na terenie Polski we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno-technologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Olczak J. 1995, Nowe materiały do dziejów użytkowania szkła na ziemiach polskich, cz. 2, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia szkła 6, s. 9-31.
Olczak J. 1998, Produkcja szkła w rzymskim i wczesnobizantyjskim Nova.
Olczak J. 2003, Technologia szkieł wytapianych w późno antycznej pracowni/hucie w Oescus na terenie Mezji, RES et Fontes, Księga Jubileuszowa dr Eugeniusza Cnotliwego, Szczecin s. 133-141.
Olczak J. 2000, Średniowieczne szklane pierścionki – obrączki – kółka. Kilka uwag o technice formowania i funkcji, Archeologia et Historia, Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Romanie Barycz-Gupieńcowej, Łódź, s. 311-321.
Olczak J. 2007, Weryfikacja technologiczna niektórych odkryć archeologicznych (huta żelaza? huta szkła?), w: Opuscula Archaeologica. Opera dedicata in profesorem Thaddeum Malinowski, Zielona Góra.
Olczak J., Jasiewiczowa E. 1963, Szklarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina, Szczecin.
Piaskowski J. 1953, Technologia metali w X-XII wieku w świetle książki mnicha Teofila „O sztukach rozmaitych ksiąg troje”, Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, t. 3, s.151-152.
Principes… 2002, Principes de description des verres ancien depuis les temps les plus reculés jusq’au XIIIe siécle de n.é., red. M. Dekówna, J. Olczak, Warszawa–Toruń.
Purowski T. 2008, Problemy badań wyrobów szklanych znanych ze stanowisk kultury łużyckiej na przykładzie pracy J.T. Matysiaka i T. Prokopa (2005), Archeologia Polski, t. 53, z. 2, s. 339-348.
Purowski T. 2012, Wyroby szklane w kulturze łużyckiej w międzyrzeczu Noteci i środkowej Obry. Studium archeologiczno-technologiczne, Warszawa.
Sablerolles Y., Henderson J., Dijkman W. 1997, Early medieval glass bead making in Maastricht (Jodenstraat 30), The Netherlands. An archaeological and scientific investigation, w: Perlen. Archäeologie, Techniken, Analysen, hrsg U. von Freeden, A. Wieczorek, Bonn, s. 93-313.
Ščapova J. 1973, Zasady interpretacji analiz składu szkła zabytkowego, Archeologia Polski, t. 18, z. 1, s. 15-72.
Ščapova J. 1983, Očerki istorii driewnego stiekłodielia, Moskva.
Siegmann M. 2006, Bunte Pracht – Die Perlen der frühmittelalterichen Gräberfelder von Liebenau, Kreis Nienburg/Weser, und Dörverden, Kreis Verden/Aller, teil 5, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte MitteleuropaS 28.
Stawiarska T. 1984, Szkła z okresu wpływów rzymskich z północnej Polski. Studium technologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Stawiarska T. 1985, Paciorki szklane z obszaru Polski północnej w okresie wpływów rzymskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Stawiarska T. 1987, Metody porównań składów chemicznych szkieł zabytkowych ze szczególnym uwzględnieniem okresu wpływów rzymskich, AUNC, seria Archeologia 12, Archeologia szkła 2, s. 35-50.
Stawiarska T. 2005, Zagadnienie fryty w szklarstwie starożytnym i średniowiecznym, AUNC, seria Archeologia XXIX, Archeologia szkła 9, s. 41-75.
Stawiarska T. 2014, Roman and Early Byzantine glass from Romania and Northern Bulgaria. Archaeological and technological study, Warszawa.
Stiaffini D. 1999, Il vetro nel medioevo. Tecniche, strutture, manufatti, Roma.
Stephan H.G. 2003, Glasschmelzgefaße. Grundzüge der Entwicklung von den Anfängen im Alten Orient bis zur Neuzeit, w: Glashütten im Gespräch. Berichte und Materialen vom 2. Internationalen Sympodium zur archäologischen Erforschung mittelalterlicher und frühneuzeutlicher Glashütten Europa, hrsg. P. Steppuhn, Lübeck, s. 136-185.
Steppuhn P. 1998, Die Glasfunde von Haithabu, Berichte über die Ausgrabungen in Haithabu, Bericht 32, Neumünster.
Teofil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula, przekład z jęz. łac. i opracowanie S. Kobielus, Kraków 1998, ks. 2, s. 38.
Wedepohl K.H. 1998, Mittelalterliches Glas in Mitteleuropa: Zusammensetzung, Herstellung, Rohstoffe, Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Göttingen. II. Matematisch-Physikalische Klasse. Nr. 1, s. 13-26.
Wedepohl K.H. 2003, Die chemische Charakterisierung mittelalterlicher Gläser und der Handel mit ihren Rohstoffen,
Beiträge zur Mittelalterarchäologie in Ősterreich 19, s. 211-218.
Wedepohl K.H. 2007, The long-term change in composition of Medieval woodash glass, Archeologia Polona, vol. 45, 155-162;
Wedepohl K.H. 2010, The manufacture of medieval glass. Glassmaking in Europe between A.D. 500-1500, w: Dawid
Whitehouse (ed.), Medieval glass for Popes, Princes, and Peasants, tab. 1, Corning–New York.
Zavřel J., 2003, Skláři v pražském podhradì?, Archeologické rozhledy 55, s. 718-735.
License
The copyrights are held by the author(s) of a work who grant the Journal a licence to publish the work.