Abstract
The text brings attention to the role and significance of examination of rock material in the first stone buildings from the beginning of the Polish state, primarily in Poznań, Ostrów Lednicki, Gniezno, Giecz and Łekno. The most part of the text is devoted to gypsum, which, after a technological processing, was used as mortar. The natural bassets of gypsum and its waterless variety, i.e., anhydrite, can be found in the village of Wapno near Wągrowiec. It was in Wapno where this raw material was exploited and transported to construction sites. Still open remains the question of the way of transportation of this raw material from the village of Wapno to Poznań, Ostrów Lednicki, Gniezno, Giecz and Łekno.References
Brochwicz Z. 1975, Badania wczesnośredniowiecznych zapraw budowlanych – integralną częścią badań archeologicznych, Materiały Zachodniopomorskie, t. 21, s. 101- 223.
Chojnacka K. 1952, Walka o wolny handel i żeglugę na Warcie i Odrze w pierwszej połowie XVI wieku, Przegląd Zachodni, R. 8, 3-4, s. 627-672.
Chojnacka K. 1956, Podstawy techniczne handlu szczecińskiego na Warcie i Odrze w XVI i XVII wieku, Zapiski Historyczne, t. 22, z. 1-3, s. 80-118.
Dalbor W. 1955, Wczesnośredniowieczny gród w Gnieźnie, „Światowit”, t. 21, s. 230-232.
Fogel J. 1991, Pompeja polska, Wydawnictwo UAM Poznań.
Guettard J.E. 1764, Memoire sur la nature du terrain de la Polotne et des mineraux g`uil renferme.... par M. Guettard. Histoire de l`Akademie Royale des Science. Annie 1762. Paris 1764.
Hałas S. 1997, Wybrane metody oznaczania składu izotopowego minerałów i ich znaczenie w badaniach skał osadowych, Przegląd Geologiczny, t. 45, s. 777-780.
Jabłczyńska-Jędrzejewska H. 1958, Dawne zaprawy budowlane, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 3, nr 1, s. 92-93.
Jochemczyk L., Skoczylas J. 1991, Petroarcheologiczne badania materiałów wiążących z wczesnośredniowiecznej budowli Ostrowa Lednickiego, Przegląd Geologiczny, t. 39, nr 7, s. 349-352.
Kaniecki A. 1993, Poznań. Dzieje miasta wodą pisane, cz.1. Przemiany rzeźby i sieci wodnej. Aquarius. Poznań.
Kaniecki A. 2004, Poznań. Dzieje miasta wodą pisane, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
Karłowska-Kamzowa A. 1993, Dobra kultury w dolinie Warty, [w:] Rzeki – kultura – cywilizacja – historia, t. II, Katowice, s. 131-148.
Kluk K., Rzeczy kopalnych osobliwie zdatniejszych szukanie, poznanie i zażycie, t. 1, Warszawa 1781, t. II, Warszawa 1782.
Krysztofiak K. 2002, Romański kościół p.w. św. Mikołaja i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gieczu – wyniki prac archeologicznych, Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, t. I, s. 33-47.
Krysztofiak K. 2004, Wczesnopiastowski kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela na grodzie w Gieczu w świetle najnowszych odkryć, [w:] T. Janiak, S. Styrniak (red.), Początki architektury monumentalnej w Polsce, Muzeum Początków Państwa Polskiego, Gniezno, s. 181-198.
Michniewicz J., Skoczylas J. 2000a, Analiza zapraw budowlanych pochodzących z pozostałości murów kościoła św. Mikołaja w Gieczu, [w:] J. Biernacka, J. Skoczylas (red.), Geologia i ochrona środowiska Wielkopolski, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 316-320.
Michniewicz J., Skoczylas J. 2000b, Zaprawy budowlane wczesnośredniowiecznych budowli pod katedrą w Poznaniu, [w:] J. Biernacka, J. Skoczylas (red.), Geologia i ochrona środowiska Wielkopolski, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 387-389.
Nowicki H. 1961, 1000-lecie stosowania gipsu budowlanego na ziemiach polskich, Budownictwo Wiejskie, t. 13, nr 12, s. 10-11.
Poksińska M., Wyrwa A.M., Kęsy-Lewandowska M. 2000, Technologia dawnych zapraw jako przyczynek do poznania chronologii faz budowy rotundy i kościoła cysterskiego w Łeknie, W: A.M. Wyrwa (red), Studia i Materiały do Dziejów Pałuk, t. 3, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań s. 367-389.
Skibiński S., Wyrwa A. 1995, Złoża surowców skalnych do produkcji spoiw mineralnych na terenie Wielkopolski i Kujaw w średniowieczu, Acta Universitatis Nicolai Copernici, z. 286, s. 165-175.
Skoczylas J. 1990, Użytkowanie surowców skalnych we wczesnym średniowieczu w północno-zachodniej Polsce, Wydawnictwo UAM, Poznań. 1994, Użytkowanie surowców skalnych w początkach polskiego w Wielkopolsce, [w:] J. Skoczylas (red.), Użytkowanie surowców w początkach państwa polskiego, Poznań, s. 64-74. 2012, Dawne informacje o poszukiwaniach soli w Wielkopolsce i na Kujawach, Przegląd Górniczy, t. 68, nr 6, s. 56-62.
Skoczylas J., Jochemczyk L. 1993, Rezultaty fazowych analiz rentgenograficznych próbek zapraw budowlanych z fundamentów kościoła św. Mikołaja (maszynopis w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy).
Skoczylas J., Michniewicz J. 2005, Średniowieczne zaprawy murarskie na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, [w:] H. Kóćka-Krenz (red.), Poznań we wczesnym średniowieczu, t. V, Poznań, s. 147-159.
Tarkowski R., Daszkiewicz P. 2010, Badania geologiczne Jeana-Etienne Guettarda w Rzeczpospolitej (1760-1762), Przegląd Górniczy, t. 66, nr 1-2.
Wędzki A. 1958, Rozwój i upadek grodu gieckiego, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, t. 4, z. 2, s. 5-37.
Wirska-Parachoniak M., 1983, Wybrane zagadnienia z historii kultury materialnej, Wydawnictwa AGH, Kraków.
Żurowski K. 1953, Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na Ostrowie Lednickim w latach 1949-1951, „Studia Wczesnośredniowieczne” t. 2, Warszawa–Wrocław, s. 211-123.
License
The copyrights are held by the author(s) of a work who grant the Journal a licence to publish the work.