Keywords
sericulture
early Middle Ages
silk
Poznań
Ostrów Tumski
Poland
How to Cite
Abstract
We provide a comprehensive re-examination of the early medieval cocoons unearthed during archaeological excavations in the Cathedral Square at Ostrów Tumski, Poznań, Poland, in the 1950s. We challenge previous identifications, in particular the misidentification of these cocoons as Bombyx mori (silk moth) which influenced the interpretation of sericulture practices in the region. Comprehensive comparative microstructural analyses, including digital microscopy and scanning electron microscopy, as well as the association of the cocoons with structures, validate our revised identification as Hymenoptera (possibly parasitic wasp) cocoons. While silkworm breeding and silk production did not occur in 11th-century Poznań, our meticulous review of the historical records highlights the appearance of silk fabric as early as the 9th and 10th centuries in Poland trough trade routes likely originating in China and Byzantium. We underline the significance of Hymenoptera cocoons, a rarity in archaeology. In addition to contributing to a more accurate understanding of the history of silk textiles in early medieval Poland, and enriching knowledge of global trade contacts and cultural connections, our study emphasizes the importance of challenging and updating scholarly findings as the research methods improve.
References
Antosik Ł., Maik J., Rybarczyk A., Słomska J., Wtorkiewicz-Marosik E. 2018, XII. Tekstylia, in: J. Piekalski, K. Wachowski (eds), Wratislavia Antiqua, 23, Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu, pp. 875-904.
Bąkowski M. 2023, Analizy materiału entomologicznego ze stanowiska 2 i 4 w Kruszwicy (warstwy wczesnośredniowieczne), in: W. Dzieduszycki, J. Sawicka (eds.), Kruszwica wczesnośredniowieczna, Warszawa, Annex No. 6 – CD.
Good I. 1995, On the question of silk in pre-Han Eurasia, “Antiquity” 69, pp. 959-968. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003598X00082491
Grupa M. 2007, Wyroby tekstylne, opaska, in: W. Chudziak (ed.), Mons Sancti Laurentii 3, Toruń, pp. 141-143.
Grupa M. 2009, Jedwabne wstążki z wczesnośredniowiecznego Gruczna, “Pomorania Antiqua” 22, pp. 271-277.
Grześkowiak J., Łochyńska M. 2021, Perspektywy i kierunki rozwoju hodowli jedwabnika morwowego (Bombyx mori L.), “Przegląd Hodowlany” 6, pp. 13-17.
Hensel W. 1960, Najdawniejsze stolice Polski, Gniezno–Kruszwica–Poznań–Warszawa.
Jach R., Knutelski S., Uchman A., Hercman H., Dohnalik M. 2018, Subfossil markers of climate change during the Roman Warm Period of the late Holocene, “The Science of Nature” 105: 6, pp. 11-15. DOI: https://doi.org/10.1007/s00114-017-1533-x
Jørgensen L. B. 2013, The question of prehistoric silks in Europe, “Antiquity”, 87, pp. 581–588. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003598X00049140
Kaczmarek J. 2008, Archeologia miasta Poznania. Stan badań i materiały 2: 1, Poznań.
Kadej M., Konwerski Sz., Hałuszko A.l 2021, Archeoentomologia, in: A. Kurzawska, I. Sobkowiak (eds.), Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii, Poznań, pp. 131-152. DOI: https://doi.org/10.14746/WA.2021.8.978-83-946591-8-9
Kamińska J., Nahlik A. 1958, Włókiennictwo gdańskie X-XIII w., Łódź.
Kamińska J., Turnau J. (eds.) 1966, Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Klichowska M. 1960, Wczesnośredniowieczne szczątki roślinne i zwierzęce z Placu Katedralnego w Poznaniu z badań w 1958 roku, “Archeologia Polski” 5: 1, pp. 117-124.
Klichowska M. 1974, Sprawozdanie z badań nad zawartością próbek organicznych z wykopu II przy placu Katedralnym w Poznaniu z 1953 r., in: W. Hensel (ed.), Poznań we wczesnym średniowieczu 4, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, pp. 47-49.
Lee B., Pires M., Pollard A. M., McCullagh J. S. O. 2022, Species identification of silks by protein mass spectrometry reveals evidence of wild silk use in antiquity, “Nature. Scientific Reports” 12: 4579. DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-022-08167-3
Łochyńska M. 2010, History of sericulture in Poland, “Journal of Natural Fibers” 7, pp. 1-3. DOI: https://doi.org/10.1080/15440478.2010.529320
Łochyńska M. 2019, Poradnik hodowcy jedwabnika morwowego, Poznań.
Maik J. 1988, Wyroby włókiennicze na Pomorzu z okresu rzymskiego i ze średniowiecza, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Maik J. 1991, Tekstylia wczesnośredniowieczne z wykopalisk w Opolu, Warszawa–Łódź.
Maik J. 1997, Sploty jedwabnych tkanin wykopaliskowych znalezionych w Polsce, in: M. Głosek (ed.), Archeologia i starożytnicy, Łódź, pp. 173-184.
Malinowska M. 1974, Badania wykopaliskowe na placu Katedralnym w 1958-1959 r., in: W. Hensel (ed.), Poznań we wczesnym średniowieczu, IV, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, pp. 7-46.
Moldenhawer K. 1960, Jedwabnictwo w Polsce i innych krajach we wczesnym średniowieczu, “Archeologia Polski”, 5: 1, pp. 111-116.
Nahlik A. 1966, Rozwój włókiennictwa w okresie wczesnego feudalizmu (Włókiennictwo w okresie gospodarki naturalnej od VI do połowy X wieku i początki rzemiosł włókienniczych od połowy X do schyłku XIII wieku), in: J. Kamińska, I. Turnau (eds.), Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków, pp. 62-92.
Nahlik A. 1971, Zarys historii jedwabnej tkaniny dekoracyjnej do końca XVIII w. Skrypt dla studentów, Toruń.
Pawlak E., Pawlak P., Sikorski A. 2019, Jedwabie z wczesnośredniowiecznego grobu na poznańskiej Śródce, in: M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak, P. Makarowicz (eds.), Vir Bimaris. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko, Archeologia Bimaris 5, Poznań, pp. 399-404.
Przezdziecki K. 1891, O fabryce jedwabiu w Brodach w XVII wieku, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, IV, pp. LXVI-LXVII.
Rychlewska M. 1966, Manufaktury jedwabnicze w XVII i XVIII wieku, in: Kamińska J., Turnau I. (eds.) Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków, pp. 471-479.
Rast-Eicher A. 2016, Fibres Microscopy of Archaeological Textiles and Furs, Budapest.
Soszka M. 2002, Jedwabnik morwowy (Bombus mori L.), in: Z. Wilkaniec (ed.), Owady użytkowe, Poznań, pp. 123-142.
Szwanwicz B. 1956, Entomologia ogólna, Warszawa.
Turnau I. 1987, Historia europejskiego włókiennictwa odzieżowego od XIII do XVIII w., Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łodź.
Zyznowski S. 1659, Cursus Gloriae, Fllustrissimi et Excellentissimi Domini D. Alexandri in Koniecpole Koniecpolski, Palatini Sendomiriensis, S.R. Imperii Principis, Pereasłauinenis, Koszuneń, Kaniouień, Dolineń. Praefecti. Ad posthumam memoriam, Panegyrico adumbratus et Inter lugubres Exequias, ad feralem urnam, Apud Viduam et Haeredes Chrstophori Schedel, S.R. M. Typhografum, Cracoviae. https://polona.pl/preview/d3e0ccb9-6029-4927-93f4-cafdb02acd4b (access 09.04.2024).
License
Copyright (c) 2024 Aldona Kurzawska, Olga Antowska-Gorączniak ,Edward Baraniak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The copyrights are held by the author(s) of a work who grant the Journal a licence to publish the work.