Słowa kluczowe
Pomerania
17th century poetry
occasional prints
Latin poetry
dactylic hexameter
Jak cytować
Abstrakt
The article describes selected poetry by the Pomeranian diplomat Jurga Valentin Winther (1578–1623), which can be included in the inter–genre category of ‘poesis artificiosa’. The works discussed include: anagram, chronogram, acrostic, palindrome, ‘versus concordans’, emblem, labyrinth. The poetic repertoire of Winther clearly shows that while writing, he readily experimented with form, and his searches and innovations sometimes elude genology.
Bibliografia
D. Cramer, Societas Iesu et Rosae crucis vera, hoc est: decades quatuor emblematum sacrorum […], Francofurti 1617.
D. Cramer, Octoginta emblemata moralia nova, e Sacris Literis petita […], Francofurti 1630.
A. Grantzin, Leichpredigten gehalten bey der Fürstlichen Leiche und Begräbnuß. Des Durchleuchtigen Hochgebornen Fürsten unnd Herrn Herrn Georgii, III. Hertzogen zu Stettin Pommern der Cassuben unnd Wenden Fürsten zu Rügen Graffen zu Gützkow der Lande Lawenburg und Bütow Herrn [et]c., Alten Stettin 1617.
Il Pastor Fido. Tragicomedia Pastorale Di Battista Guarini, Dedicata Al Ser[enissi]mo D[omino] Carlo Emanuele Duca Di Savoia etc. Nelle Reali Nozze di […] con la Ser[enissi]ma Infante D[omina] Caterina D‘Avstria, Venetia 1590.
B. Guarini, Il Pastor Fido, a cura di M. Guglielminetti, Torino 1971.
Filipa Hainhofera dziennik podróży, zawierający obrazki z Frankonii, Saksonii, Marchii Brandenburskiej i Pomorza w roku 1617, przekł. i oprac. K. Gołda, wyd. drugie oprac. i red. nauk. R. Skrycki, Szczecin 2020.
D. Herlitz, Gymnasma, vel artis poeticae compendium et exercitia juvenilia didactica [...], [Stetini] 1627.
Illustrissimi Principis ac Domini, Dn. Philippi II. Ducis Pomeranorum, etc. Natalis XXXV. votivis celebratus versibus a […] consiliariis et ministris quibusdam Aulicis: XXVIII. Iulii Anno 1608, Sedini 1608.
D. Reutz, Keyserpredigt aus der Historia […], Alten Stettin 1612.
M.K. Sarbiewski, Wykłady poetyki (Praecepta poetica), przekł. i oprac. S. Skimina, Wrocław–Kraków 1958.
Schola Salernitana hoc est De valetudine tuenda opus nova methodo instructum infinitis versibus auctum, commentariis Villanovanii, Curionis, Crelii et Costansoni illustratum. Adiectae sunt animadversiones novae et copiosae Renati Moreau, Parisiis 1625.
J.V. Winther, Triquetrum mysticum quo, tria melica eidyllii dialogetici embammata, annexa elegidiorum Grecanicorum coronide et Homerico centone: de Lapsu primorum parentum, eiusdemque restauratione, per Christi incarnationem, Passionem […] continentur et adumbrentur, ex sacrosancto Bibliorum gazophylacio concinnatum et compositum […], Rostochii 1597.
J.V. Winther, Ad respondentem, w: Theses disputationis primae de iusticia et iure […] quam […] proponebat Georgius Palbitzke, Gryphiswaldiae 1597, 10–11.
Palindromon hieroglyphicum quo lubricus vitae erroneae cursus et recursus […] adumbratur Honorificae Memoriae Illustrissimae Dominae, Dominae Clarae […] coniugis […] Principis ac Domini D[omi]n[i] Bogislai Ducis Stetini […] scriptum, dicatum, consecratum […], Gryphiswaldiae 1598.
J.V. Winther, Pastor Fidus Baptistae Guarini Equitis. Tragicomaedia Pastoralis […] ex Italico Latina mutatis mutandis, opera J. Valentini Winther, In Veteri Sedinorum Colonia 1607.
J.V. Winther, Hexameter, quo sex orbiculatim unitis vocabulis, ex-pactis concordiae tabulis, sex Illustrissimi […] Principes […] anno praeterito in aquosa et pomposa Venetiarum urbe compositus, Sedini revisus, nomine et auctoritate Dominorum Collegarum, strenae loco exhibitus […], [Sedini 1610].
Abramowska 2002: J. Abramowska, Dialog, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002, 159–163.
Bądkowska 2013: J. Bądkowska, Portret Jürgena Valentina Wintera, w: Złoty wiek Pomorza. Sztuka na dowrze książąt pomorskich w XVI i XVII wieku, red. R. Makała, Szczecin 2013, 154–157.
Borysowska 1997: A. Borysowska, Andrzej Loeaechius i jego twórczość poetycka (XVI/XVII w.), „Slavia Occidentalis” 54 (1997), 17–28.
Borysowska 2013: A. Borysowska, Pomeranian Poets about their Dead Rulers: Elaborate Forms in Seventeenth Century Funeral Poetry, w: Poesis Artificiosa: Between Theory and Practice, eds. A. Borysowska, B. Milewska-Waźbińska, Frankfurt am Main 2013, 97–117. DOI https://doi.org/10.3726/978-3-653-03839-2 DOI: https://doi.org/10.3726/978-3-653-03839-2
Borysowska 2017: A. Borysowska, Poezja kunsztowna w drukach żałobnych dedykowanych Gryfitom, w: Pompa funebris książąt z dynastii Gryfitów, red. M. Łopuch, Szczecin 2017, 74–95.
Borysowska 2018a: A. Borysowska, Oprawa literacka jubileuszu stulecia reformacji w księstwie szczecińskim, „Przegląd Zachodniopomorski” XXXIII (2018), z. 4, 285–298. DOI https://doi.org/10.18276/pz.2018.4-13 DOI: https://doi.org/10.18276/pz.2018.4-13
Borysowska 2018b: A. Borysowska, Poezja kunsztowna w pomorskich drukach okolicznościowych XVII wieku. Przegląd gatunków, w: A. Borysowska, Kultura książki w dawnym Szczecinie (XVII–XVIII w.). Studia z pogranicza bibliologii i literaturoznawstwa, Szczecin 2018, 99–186.
Böhmer 1824: W. Böhmer, De Pomeranorum historia literaria, Berolini 1824.
Budaragina 2017: O.V. Budaragina. Ausonius on the Cento Technique (Cento, Praef. 26–27), „Philologia Classica” XII (2017), z. 1, 48–53. DOI https://doi.org/10.21638/11701/spbu20.2017.106 DOI: https://doi.org/10.21638/11701/spbu20.2017.106
Bülow 1898: G. von Bülow, Winther, Georg Valentin, w: Allgemeine Deutsche Biographie, 43 (1898), 501–502, w: [https://www.deutsche–biographie.de/pnd100978053.html#adbcontent].
Coutinho 2016: M. Coutinho: Carmina Figurata e a teoria da imagem carolíngea. Contributos para uma reflexão sobre a relação texto–imagem, w:[https://www.academia.edu/31220638/Carmina_figurata_e_a_teoria_da_imagem_carol%C3%ADngia_contributos_para_uma_reflex%C3%A3o_sobre_a_rela%C3%A7%C3%A3o_texto_imagem]. DOI https://doi.org/10.4000/medievalista.1393 DOI: https://doi.org/10.4000/medievalista.1393
Frankowska-Makała 2015: M. Frankowska-Makała, Książę pomorski Filip II – uczony, kolekcjoner, mecenas, w: Metafora świata. Filip II jako władca i kolekcjoner, t. I, red. R. Zdero, Szczecin 2015, 13–51.
Kapuścińska, Urbański 2013: A. Kapuścińska, P. Urbański, Poesis Artificiosa ad Gloriam Dei: Paul Zacharias and His Disticha Sacra, w: Poesis Artificiosa. Between Theory and Practice, eds. A. Borysowska, B. Milewska-Waźbińska, Frankfurt am Main 2013, 65–82.
Kratz 1865: G. Kratz, Die Städte der Provinz Pommern: Abriss ihrer Geschichte, zumeist nach Urkunden, Berlin 1865.
Makała 2013: R. Makała, Sztuka w służbie książąt pomorskich w XVI i XVII wieku, w: Złoty wiek Pomorza. Sztuka na dowrze książąt pomorskich w XVI i XVII wieku, red. R. Makała, Szczecin 2013, 15–41.
Zdero (red.) 2015: Metafora świata. Filip II jako władca i kolekcjoner, t. I–II, red. R. Zdero, Szczecin 2015.
Michałowska 2002: T. Michałowska, Poezja kunsztowna (poesis artificiosa), w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002, 718–723.
Nieznanowski 2002: S. Nieznanowski, Anagram, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002, 26–27.
Nowaszczuk 2013: J. Nowaszczuk, Difficillimum poematis genus: jezuicka teoria epigramatu, Szczecin 2013.
Poesis artificiosa 2013: Poesis artificiosa. Between Theory and Practice, eds. A. Borysowska, B. Milewska-Waźbińska, Frankfurt am Main 2013.
Rypson 1989: P. Rypson, Obraz słowa. Historia poezji wizualnej, Warszawa 1989.
Rypson 2002: P. Rypson, Piramidy, słońca, labirynty. Poezja wizualna w Polsce od XVI do XVIII wieku, Warszawa 2002.
Skrycki 2013: R. Skrycki, Wielka Mapa Pomorza Eilharda Lubinusa a kartografia regionu, w: Eilharda Lubinusa podróż przez Pomorze, red. R. Skrycki, Szczecin 2013, 117–136.
Tuwim 2018: J. Tuwim, Pegaz dęba czyli panopticum poetyckie, Warszawa 2018.
Wojtkowska-Maksymik 2018: M. Wojtkowska-Maksymik, Wierny Pasterz Battisty Guariniego – opowieść o ludzkiej ślepocie i boskiej przenikliwości, w: B. Guarini, Wierny pasterz, przekł., wstęp, i koment. M. Wojtkowska-Maksymik, Warszawa 2018, 11–26.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Agnieszka Borysowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.