Słowa kluczowe
ancient tradition
20th-century literature
universalism
essay
Jak cytować
Abstrakt
The article has a complex structure. It begins with a brief overview of the teaching of Latin and its role in education. The main part of the article consists of analyses of essays containing descriptions of Latin lessons. The authors of the essays describe teachers and students, contrast past and present, talk about personal experiences, and show the role of Latin in contemporary culture. Latin not only described antiquity and the achievements of classical culture, but also formed the Polish language through its centuries–long presence in teaching systems. Krawczuk and Axer suggest that Latin improved morally, developed cognitively, and helped to better understand ancient literature and culture. Miciński and Herbert find in Latin lessons a moral signpost, humanism and a remedy for the totalitarianisms of the 20th century.
Bibliografia
J. Axer, Disce puer Latine, w: Rzeczy minionych pamięć: studia dedykowane profesorowi Tadeuszowi Ulewiczowi w 90. rocznicę urodzin, red. A. Borowski i J. Niedźwiedź, Kraków 2007, 75–80.
Z. Herbert, Labirynt nad morzem, Warszawa 2000.
Z. Herbert, „Labirynt nad morzem”. Rozmowa ze Zbigniewem Herbertem (1971), rozmawiał A. Babuchowski, „Zeszyty Literackie” XIX (2001), z. 1, 115–118.
Z. Herbert, Przerwana lekcja, „Zeszyty Literackie” XX (2003), z. 2, 55–64.
A. Krawczuk, Starożytność odległa i bliska, Poznań 1987.
B. Miciński, Pisma. Eseje. Artykuły. Listy, wyb. i oprac. A. Micińska, przedmowa J. Błoński, Kraków 1970.
B. Miciński, Podróże do piekieł. Eseje, Warszawa 2011.
B. Miciński, J. Stempowski, Listy, oprac. A. Micińska, J. Klejnocki, A.S. Kowalczyk, wprowadzenie H. Micińska-Kenarowa, K. Régamey, Warszawa 1995.
Axer (ed.) 2004: Łacina jako język elit, red. J. Axer, Warszawa 2004.
Axer et al. 2001: J. Axer et al., Opinie o „Labiryncie nad morzem” Zbigniewa Herberta, „Zeszyty Literackie” XVIII (2001), z. 1, 119–129.
Axer et al. 2004: J. Axer et al., Łacina na ławie oskarżonych: druk z okazji Setnego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Warszawa 2004.
Babuchowski 2001: A. Babuchowski, Niewyczerpana wspaniałość świata, „W Drodze” XXIX (2001), z. 1, 96–100.
Barańczak 2001: S. Barańczak, Uciekinier z utopii. O poezji Zbigniewa Herberta, Warszawa–Wrocław 2001.
Błoński 1970: J. Błoński, Przedmowa, w: B. Miciński, Pisma. Eseje. Artykuły. Listy, wyb. i oprac. A. Micińska, przedmowa J. Błoński, Kraków 1970, 5–18.
Cieśla 1974: M. Cieśla, Dzieje nauki języków obcych w zarysie. Monografia z zakresu historii kultury, Warszawa 1974.
Dąmbska 1969: I. Dąmbska, O starożytnej „humanitas”, „Filomata” 226 (1969), 291–296.
Gruchała 2017: W. Gruchała, Przerwany szkic. O powstaniu „Lekcji łaciny”, w: Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym, red. M. Antoniuk, Kraków 2017, 185–203.
Kott 2001: J. Kott, Pół wieku polskiego eseju, „Zeszyty Literackie” XVIII (2001), nr 1, 109–114.
Legeżyńska 2001: A. Legeżyńska, Czego szukać w labiryncie Herberta?, „Polonistyka” LIV (2001), z. 6, 370–374.
Micińska 1963: A. Micińska, Pisarz wysokiego brzegu, „Twórczość” XIX (1963), z. 8, 6–13.
Mikołajczak 2005: A.W. Mikołajczak, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 2005.
Ong 2011: W.J. Ong, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przekł., wstęp i red. J. Jopola, Warszawa 2011. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323559405
Ostrowski 2006: W. Ostrowski, Esej, w: Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda i S. Tynecka-Makowska, Kraków 2006, 237–239.
Piętka 2002: R. Piętka, Dwudziestowieczni apologeci języka łacińskiego, „Terminus” IV (2002), nr 2, 73–85.
Puchowski 2012: K. Puchowski, Antyk w edukacji elit Rzeczypospolitej epoki oświecenia, w: Antyk oświeconych. Studium i rozprawy o miejscu starożytności w kulturze polskiej XVIII wieku, red. T. Chachulski, Warszawa 2012, 106–133.
Régamey 1995: K. Régamey, Bolesław Miciński 1911–1943, w: B. Miciński, J. Stempowski, Listy, oprac. A. Micińska, J. Klejnocki, A.S. Kowalczyk, wprowadzenie H. Micińska-Kenarowa, K. Régamey, Warszawa 1995, 25–49.
Safarewicz 1986: J. Safarewicz, Zarys historii języka łacińskiego, Kraków 1986.
Sokolski 2003: J. Sokolski, Iocus macaronicus, czyli o mieszaniu języków, w: Śmiech i łzy w kulturze staropolskiej, red. A. Karpiński, E. Lasocińska i M. Hanusiewicz, Warszawa 2003, 53–57.
Stroh 2013: W. Stroh, Łacina umarła, niech żyje łacina! Mała historia wielkiego języka, przeł. A. Arndt, wstęp E. Wesołowska, Poznań 2013.
Szczot 2020: M. Szczot, Od Kitowicza do Herberta. Lekcje łaciny w literaturze polskiej (rekonesans), w: „Niekomiczne źródła komizmu” oraz inne szkice o literaturze antycznej i jej recepcji, Poznań 2020, 231–248.
Szymański 1975: J. Szymański Pismo łacińskie i jego rola w kulturze, Wrocław 1975.
Taszycki 1953: W. Taszycki, Wstęp, w: Obrońcy języka polskiego wiek XV–XVIII, oprac. W. Taszycki, Wrocław 1953, 3–89.
