Słowa kluczowe
Buda
elegy
querela
poetic letter
mythological themes
symbolic figures
conventional themes in literary output referring to Turkish matter
Jak cytować
Abstrakt
Analiza elegii Budae a Turcis occupatae querela ze zbioru Tristiów Klemensa Janickiego (The analysis of the elegy Budae a Turcis occupatae querela of Klemens Janicki’s Tristia).This article contains the analysis of the so far little researched elegy from the book of Tristia by an Early Modern Polish poet Klemens Janicki (Clemens Ianicius) written after the Turks conquered Buda in the summer of 1541. The analysis focuses on the composition of Janicki’s elegy, the method and means used by the poet to get the recipients to take action against Turkey imperiling Europe.
Bibliografia
Źródła
K. Janicki, Carmina, ed. L. Ćwikliński, Kraków 1930.
K. Janicki, Carmina. Dzieła wszystkie, wyd. i wstęp J. Krókowski, przeł. E. Jędrkiewicz, kom. J. Mosdorf, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Opracowania
Bobrowski 1997: A. Bobrowski, Mitologia w rzymskiej elegii i liryce miłosnej okresu augustowskiego, Kraków 1997.
Boczkowska 1993: A. Boczkowska, Herkules i Dawid z rodu Jagiellonów, Warszawa 1993.
Bull 2005: M. Bull, The mirror of the gods, Oxford 2005.
Carr-Gomm 2001: S. Carr-Gomm, Słownik symboli w sztuce. Motywy, mity, legendy w malarstwie i rzeźbie, przeł. B. Sotkłosa, Warszawa 2001.
Clot 2017: A. Clot, Sulejman Wspaniały i jego wspaniałe stulecie, przeł. G. Majcher, Warszawa 2017.
Cytowska 1963: M. Cytowska, Kwerela i heroida alegoryczna, „Meander” XVIII (1963), z. 11–12, 486–503.
Ćwikliński 1893: L. Ćwikliński, Klemens Janicki poeta uwieńczony (1516–1543), Kraków 1893.
Danielewicz 1971: J. Danielewicz, Technika opisów w Metamorfozach Owidiusza, Poznań 1971.
Duczmal 2000: M. Duczmal, Izabela Jagiellonka. Królowa Węgier, Warszawa 2000.
Felczak 1983: W. Felczak, Historia Węgier, wyd. II poprawione i uzupełnione, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983.
Forstner 2001: D. Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej. Leksykon, przeł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 2001.
Fuchs 2013: G. Fuchs, Renaissance Receptions of Ovid’s Tristia. Dissertation presented (…) for the Degree Doctor of Philosophy in the Graduate School of the Ohio State University 2013. Dysertacja dostępna na stronie https://etd.ohiolink.edu/!etd.send_file?accession=osu1365755599&disposition=inline
Gałaj-Dempniak 2008: R. Gałaj-Dempniak, Propaganda wojenna w Rzeczypospolitej w świetle literatury staropolskiej w XVI–XVII wieku, Szczecin 2008.
Greenstein 2010: E.L. Greenstein, Lamentation and Lament in the Hebrew Bible, w: The Oxford Handbook of the Elegy, ed. K. Weisman, 65–84.
Herman 1985: S. Herman, Żywa postać Rzeczypospolitej. Studium z literatury staropolskiej XVI i pierwszej połowy XVII wieku, Zielona Góra 1985.
Kampka 2009: A. Kampka, Perswazja w języku polityki, Warszawa 2009.
Kapełuś 1960: H. Kapełuś, Contio de Hungaria occupata, „Pamiętnik Literacki” 51/4 (1960), 411–434.
Kobielus 2002: S. Kobielus, Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa 2002.
Kopaliński 1990: W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.
Królikowska-Jedlińska 2015: N. Królikowska-Jedlińska, Between Fear, Contempt and Fascination – the Ottoman Empire in Polish Renaissance Writing, w: The Ottoman Orient in Renaissance Culture. Papers from International Conference at the National Museum in Krakow June 26–27, 2015, ed. by M. Dziewulski in collaboration with K. Twardowska, Kraków 2015, 119–133.
Kubiak 1995: Z. Kubiak, Jak w zwierciadle, Warszawa 1995.
Kubinyi 2008: A. Kubinyi, Matthias Rex, Budapest 2008.
Kupińska 1986: Z. Kupińska, Motywy tematyczne w „Tristiach” Klemensa Janickiego, „Roczniki Humanistyczne” XXXIV (1986), z. 3, 121–133.
Leitch 2010: S. Leitch, Mapping Etnography in Early Modern Germany. New Worlds in Print Culture, New York 2010.
Lewandowski 2016: I. Lewandowski, Poeta laureatus czyli Życie i dzieło Klemensa Janickiego (1516–1543), Żnin 2016.
Lukács 2010: I. Lucács, King Matthias Corvinus in the Collective Memory of the Slovenian Nation, „Studia Slavica” 55 (2010), nr 2, Budapest (Akadémiai Kiadó), 371–379.
Lukács 2013: I. Lukács, Slovenian „Good Stories” about King Matthias Corvinus, tekst dostępny na stronie internetowej: http://renaissance.elte.hu/wp-content/uploads/2013/09/Istvan-Lukacs-Slovenian-%E2%80%9EGood-Stories%E2%80%9D-about-King-Matthias-Corvinus.pdf
Malcolm 2013: N. Malcolm, Positive Views of Islam and Ottoman Rule in the Sixteenth Century:The Case of Jean Bodin, w: The Renaissance and the Ottoman World, ed. by A. Contadini,C. Norton, Farnham–Burlington 2013, 197–217.
Mosdorf 1957: J. Mosdorf, O wpływie Owidiusza na twórczość Klemensa Janickiego, „Meander” XII (1957), z. 10–12, 377–399.
Nowak-Dłużewski 1966: J. Nowak-Dłużewski, Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Czasy Zygmuntowskie, Warszawa 1966.
Orgel 1984: S. Orgel, The example of Hercules, w: Mythographie der Frühen Neuzeit: Ihre Anwendung in den Künsten, ed. W. Killy, Wiesbaden 1984, 25–47.
Pajewski 1932: J. Pajewski, Węgierska polityka Polski w połowie XVI wieku (1540–1571), Kraków 1932.
Panofsky 1930: E. Panofsky, Hercules am Schweidewege und andere antike Bildstoffe in der neueren Kunst, Berlin 1930.
Perjés 2014: G. Perjés, Upadek średniowiecznego Królestwa Węgier: Mohacz 1526 – Buda 1541,przeł. D. Maliszewski, Oświęcim 2014.
Plett 2004: H.F. Plett, Rhetoric and Renaissance Culture, Berlin–New York 2004.
Pokorny 1992: E. Pokorny, Maximilian I. als Hercules Germanicus, w: Hispania – Austria: Kunstum 1492. Die Katoliscen Könige. Maximilian I. Und die Anfänge der casa de Austria in Spanien, Milano 1992.
Ryken, Wilhoit, Longman III 1998: L. Ryken, J.C. Wilhoit, T. Longman III, Słownik symboliki biblijnej.
Obrazy, symbole, motywy, metafory i gatunki literackie w Piśmie Świętym, przeł.Z. Kościuk, Warszawa 1998.
Santambrogio, Sem 2010: G. Santambrogio, E. Sem, Ewangelia w obrazach, przeł. ks. J. Nowak, Kielce 2010.
Segel 1989: H.B. Segel, Renaissance Culture in Poland: the Rise of Humanism 1470–1543, New York 1989.
Srodecki 2015: P. Srodecki, Antemurale Christianistatis. Zur Genese der Bollwerksrhetorik im östlichen Mitteleuropa an der Schwelle vom Mittealter zur Früen Neuzeit, Husum 2015.
Srodecki 2019: P. Srodecki, Panegirycs and the Legitymisation of Power: Matthias Corvinus and the Humanist Court Historiography, w: Hungary and Hungarians in Central and Eastern European Narrative Source (10th–17th Centuries), ed. D. Bagi et al., Pécs 2019, 173–187.
Tafiłowski 2013: P. Tafiłowski, „Imago Turci”. Studium z dziejów komunikacji społecznej w dawnej Polsce (1543–1572), Lublin 2013.
Tazbir 1987: J. Tazbir, Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość historyczna, Warszawa 1987.
Urban-Godziek 2005: G. Urban-Godziek, Elegia renesansowa. Przemiany gatunku w Polsce i w Europie, Kraków 2005.
Voisé 1977: W. Voisé, Wstęp, w: A.Frycz Modrzewski, Wybór Pism, oprac. W. Voisé, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
Wyczański 1985: A. Wyczański, Zygmunt Stary, Warszawa 1985.
Wyszomirska 2007: M. Wyszomirska, „Rokosz Gliniański” i „Rady Kallimachowe” a doktryna złotej wolności, w: Nad społeczeństwem staropolskim, t. I: Kultura – Instytucje – Gospodarka w XVI–XVIII stuleciu, Białystok 2007, 73–82.
Licencja