Słowa kluczowe
artistic translation
enunciative responsibility
new media
Jak cytować
Abstrakt
This article introduces the translator involved in the translation of art titles and art albums as an ambassador for art. Given the role of painting titles in the process of interpreting a work of art, but also in identifying it from other art products, the translator, as the artist’s spokesperson, has to perform a number of actions to enable the correct interpretation and identification of the work in the target culture. This is a very arduous and responsible task, which is particularly difficult in times of new media and the unlimited possibilities of digital reproduction and distribution of cultural goods. Based on the examples of translations of the titles of paintings by selected French painters published in Polish-language albums, the author shows the translator’s responsibility for the promotion and, above all, for the protection of the identity and integrity of works of art, especially those that belong to the public domain and are therefore deprived of proper protection.
Bibliografia
Benjamin, W. (1939/2008). L’oeuvre d’art à l’époque de sa reproductibilité technique. Paris : Folio Plus Philosophie.
Biaduń-Grabarek, H. & Grabarek, J. (2012). Kilka uwag o przekładzie tytułów na podstawie tłumaczeń niemiecko-polskich i polsko-niemieckich. Rocznik Przekładoznawczy, 7, 11-26. DOI: https://doi.org/10.12775/RP.2012.001
Biasi P.-M. de (2012). Fonctions et genèse du titre en histoire de l’art. In P.-M. de Biasi. M. Jakobi & S. Le Men (éds.). La fabrique du titre. Nommer les oeuvres d’art (pp. 29-94). Paris : CNRS Editions.
Bosredon, B. (2002). Les titres de Magritte : surprise et convenance discursive. Linx, 42. https://journals.openedition.org/linx/. DOI: https://doi.org/10.4000/linx.577
Boyko, L. (2011). On translating titles in artistic discourse. Vertimos studijos, 4, 35-45. DOI: https://doi.org/10.15388/VertStud.2011.4.10571
Clouteau, I. (2004). Activation des oeuvres d’art contemporain et prescriptions auctoriales. Culture & Musées, 3, 23-44. DOI: https://doi.org/10.3406/pumus.2004.1186
Danto, A. (1989). La Transfiguration du Banal : une philosophie de l’art. Trad. C. Hary-Schaeffer. Paris : Éditions du Seuil.
Farchy, J. (2001). Le droit d’auteur est-il soluble dans l’économie numérique ? Réseaux, 6 (110), 16-40. DOI: https://doi.org/10.3917/res.110.0016
Grammenidis, S.P. (2011). Le concept de loyauté en traduction : d’un principe moral vers une stratégie traductionnelle. Forum – revue internationale d’interprétation et de traduction, 9 (2), 119-138. DOI: https://doi.org/10.1075/forum.9.2.06gra
Hoek, L.H. (1995). La transposition intersémiotique. Pour une classification pragmatique. In L.H. Hoek, K. Meerhoff (éds.). Rhétorique et image (pp. 65-80). Amsterdam : Editions Rodopi. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004650619_008
Hung-Hsing, Ch. (2020). ENTITÉ – IDENTITÉ – IDENTIFICATION Ce que l’art contemporain fait à la philosophie. [Thèse pour obtenir le grade de docteur en esthétique soutenue le 10.12.2020 à l’École des Hautes Études en Sciences Sociales, Centre de Recherches sur les Arts et le Langage]. https://www.theses.fr/2020EHES0138.
Jakobi, M. (2016). Les titres d’oeuvres d’art : bilan historiographique. Textimage. Revue du dialogue texteimage. https://www.revue-textimage.com/12_varia_5/mjakobi1.html.
Joyeux-Prunel, B. (2014). Ce que l’approche mondiale fait à l’histoire de l’art. Romantisme, 1 (163), 63-78. DOI: https://doi.org/10.3917/rom.163.0063
Lacaze, G. (2015). Responsabilité et prise en charge énonciatives dans les titres d’articles de presse. Études de stylistique anglaise. 9. DOI: https://doi.org/10.4000/esa.792
Moirand, S. (2006). Responsabilité rt énonciation dans la presse quotidienne : questionnements sur les observables et les catégories d’analyse. Semen, 22. https://journals.openedition.org/semen/2798. DOI: https://doi.org/10.4000/semen.2798
Nord, Ch. (1992). Text Analysis in Translation Training. In C. Dollerup & A. Lindegaard (éds.), Teaching Translation and Interpreting (pp. 39-48). Amsterdam-Philadelphia : John Benjamins Publishing.
Poppelard, M.-D. (2002). Ce que fait l’art. Paris : P.U.F., Collection Philosophies. DOI: https://doi.org/10.3917/puf.popel.2002.01
Régimbeau, G. (1998). Accès thématiques aux d’art contemporaines dans les banques de données. Documentaliste. Sciences de l’Information, 35, 1, https://hal.science/hal-00747251.
Torres, M.-H.C. (2012). Parlons du traducteur : rôle et profil. Traduire, 227. DOI: https://doi.org/10.4000/traduire.479
Walkiewicz, B. (2019). Autour de la traduction des titres de tableaux. Neophilologica, 31, 415-434. DOI: https://doi.org/10.31261/NEO.2019.31.25
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Barbara Walkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).