Abstrakt
The article analyzes seven translations of the poem 'Miniatura średniowieczna' written by the Polish poet and Nobel Prize laureate Wisława Szymborska. The translations are into five languages: Spanish (2), Portuguese, French, English (2) and German. The poem can be construed as an ekphrasis of the illuminated manuscripts of the Late Gothic. The 'Très Riches Heures du Duc de Berry' are cited as a possible source of inspiration. The poem’s stylistics reflect – or rather deconstruct – the philosophical and aesthetic values of the Late Middle Ages. In translation, the main points to consider are the creative use of superlatives and diminutives, as well as that of idioms, which the poet transforms, drawing attention to their cognitive origins. The different morpho-syntactic properties of the target languages offer varied possibilities of rendering the key elements. However, the aptitude of the translator is of even greater importance.Bibliografia
Brajerska-Mazur, Agata (2012): «„Filutka z filigranu”, czyli o przekładzie językowego naśladownictwa z ekfrastycznych wierszy Wisławy Szymborskiej». Pamiętnik Literacki, CIII. 2012/1: 187-219.
Grądziel, Joanna (1996): «Świat sztuki w poezji Wisławy Szymborskiej». Pamiętnik Literacki, 1996/2: 85-102.
Kwiatkowski, Jerzy (1996): «Arcydziełka Szymborskiej». In: Stanisław Balbus & Dorota Wojda [eds.], Radość czytania Szymborskiej. Kraków: Znak, 353-356.
Newmark, Peter (1988): A Textbook of Translation. London: Prentice Hall.
Pajdzińska, Anna (2005): Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Łask: Leksem.
Pisarkowa, Krystyna (1998): Pragmatyka przekładu. Przypadki poetyckie. Kraków: PAN.
Real Academia Española (2001): Diccionario de la lengua española, [online] http://www.rae.es/rae.html.
Szkłowski, Wiktor B. (2006): «Sztuka jako chwyt». In: Anna Burzyńska & Michał Paweł Markowski [eds.], Teorie literatury XX wieku. Antologia. Kraków: Znak, 95-111.
Szymborska, Wisława (1977): Wielka liczba. Warszawa: Czytelnik.
Szymborska, Wisława (1981): Sounds, Feelings, Thoughts. Trad. de Magnus J. Krynski & Robert A. Maguire. Princeton: Princeton University Press.
Szymborska, Wisława (1997): De la mort sans exagérer. O śmierci bez przesady. Trad. de Piotr Kamiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szymborska, Wisława (1997): Die Gedichte. Trad. de Karl Dedecius. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Szymborska, Wisława (1997): El gran número, Fin y principio, y otros poemas, Maria Filipowicz-Rudek & Juan Carlos Vidal [eds.]. Madrid: Hiperión, 2008.
Szymborska, Wisława (1997): Nothing Twice. Nic dwa razy. Trad. de Clare Cavanagh & Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szymborska, Wisława (2002): Poesía no completa. Trad. de Gerardo Beltrán & Abel A. Murcia. México, D.F.: Fondo de Cultura Económica.
Szymborska, Wisława (2004): Alguns gostam de poesía. Antologia. Czesław Miłosz e Wisława Szymborska. Trad. de Elżbieta Milewska & Sérgio das Neves. Lisboa: Cavalo de Ferro.
Szymborska, Wisława (2005): Paisaje con grano de arena. Trad. de Ana María Moix & Jerzy Sławomirski. Barcelona: Lumen.
Tabakowska, Elżbieta (1998): «Bliżej wiersza: gramatyka kognitywna jako narzędzie interpretacji tekstu poetyckiego (na przykładzie Miniatury średniowiecznej Wisławy Szymborskiej)». In: Jerzy Bartmiński & Barbara Bonieck a [eds.], Tekst. Analizy i interpretacje. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 9-20.
Zarębina, Maria (1991): «Tekst oryginału a tekst przekładu». Biuletyn PTJ, XLVI: 41-49.
Zuluaga Ospina A. (2001): Análisis y traducción de unidades fraseológicas desautomatizadas, „PhiN. Philologie im Netz”, 16: 67-83, [online], http://web.fu-berlin.de/phin/phin16/p16t5.htm [fecha de consulta: 04.04.2010].
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).