Słowa kluczowe
religious terminology
historical dictionary
historical record of meanings
Jak cytować
Abstrakt
In the present study, we aim to provide a critical analysis of the treatment of the word ierodiacon (hierodeacon) in several Romanian dictionaries. Following the investigation of a substantial number of documents, we also intend to show that there was a period in the history of the Romanian language in which a neutralization of the semantic opposition “married deacon (diacon de mir)” / ”monk deacon (diacon călugăr)” took place in some contexts, the term ierodiacon being used for both meanings. This phenomenon was not recorded in the historical dictionary of the Romanian language (relevant for the example under discussion being the old series, DA, coordinated by S. Pușcariu) nor in any other Romanian dictionary that we are aware of. At the end of the study we intend to add some theoretical reflections on the semantic evolution of ierodiacon, also referring to the way in which the entry for this term could be structured in the historical dictionary of the Romanian language.
Bibliografia
BRV I = Bianu, I. & Hodoș, N. (1903). Bibliografia românească veche. 1508–1830. Tomul I: (1508–1716). București: Stabilimentul Grafic J.V. Socec.
Cat. Ms. = Catalogul manuscriptelor româneşti. Ediţiunea Academiei Române, I–IV. Tomul II. (1913). Întocmit de Ioan Bianu și R. Caracaș. București: Socec & Comp. și C. Sfetea. Tomul III. (1931). Întocmit de Ioan Bianu și G. Nicolaiasa. Craiova: Scrisul Românesc S.A.
Doc. Buc. II = Potra, G. (1982). Documente privitoare la istoria orașului București (1634-1800). București: Editura Academiei.
Dosoftei V.S. = Viața și petreacerea svinților. I-IV. Acum tipărite și traduse… cu poronca Măriii Sale și cu poslușenia a smereniei noastre, a lui Mitropolitul Dosoftei. Iași, în Tiparnița Svi[n]tei Mitropolii. I. (1682). Lunile septembrie, octombrie, noiembrie, decembrie. II. (1683). Lunile ianuarie, februarie. III. (1686). Lunile martie, aprilie, mai, iunie. IV. [neterminat și netipărit; scris ante 1693]. Lunile iulie și august.
DRH A. XXVIII = Documenta Romaniae Historica. Seria A. Moldova, vol. XXVIII (1645-1646). (2006). București: Editura Academiei Române.
Iorga, S.D. = Studii și documente cu privire la istoria românilor. Vol. I-XXXI. Publicate de N. Iorga. XIII. (1906). Scrisori și inscripții ardelene și maramureșene. II. Inscripții și însemnări. București: Atelierile Grafice Socec & Comp.
Molitfelnic (2013). București: Editura Institutului Biblic și de Misiune Ortodoxă.
Pavlescu, E. (1939). Economia breslelor în Moldova. București: Editura Fundația Regele Carol I.
Statutul BOR = Statutul pentru organizarea și funcționarea Bisericii Ortodoxe Române. Publicat în Monitorul Oficial al României, partea I, nr. 97/10. II. 2020, pp. 12-47.
Uricariul = [Uricariul]. I-XXV.I. Uricariul cuprinzătoriu de hrisoave, anaforale și alte acte, din suta a XVIII și a XIX. (1852). De Th. Codrescu. Iași: Tipografia Buciumului Român. X. (1888). Uricarul sau Colecțiune de diferite acte care pot servi la istoria românilor. De Theodor Codrescu. Iași: Tipo-litografia Buciumului Român. XII. (1889). Uricarul sau Colecțiune de diferite acte care pot servi la istoria românilor. De Theodor Codrescu. Iași: Tipografia Buciumului Român. XIV. (1889).
Uricarul sau Colecțiune de diferite acte care pot servi la istoria românilor. De Theodor Codrescu. Iași: Tipografia Buciumului Român. XXI. (1892). Uricaru sau Colecțiune de diferite acte care pot servi la istoria românilor. De Theodor Codrescu. Iași: Tipografia Buciumului Român. XXV. (1895). Uricarul sau Colecțiune de diferite acte care pot servi la istoria românilor. De Theodor Codrescu. Iași: Tipografia „Buciumului Român”.
Floca, I.N. (1990). Drept canonic ortodox. Legislație și administrație bisericească. Vol. 1. București: Editura Institutului Biblic și de Misiune al Bisericii Ortodoxe Române.
Meyer, I., Mackintosh, K. (2000). When terms move into our everyday lives: An Overview of de-terminologization. Terminology, 6, 111-138. DOI: https://doi.org/10.1075/term.6.1.07mey
Minică, M. & Ștefănescu, M. (2022). Noi reflecții asupra utilității, în practica lexicografică, a conceptului coșerian de câmp lexical. In A.-M. Bursuc & L. Manea (eds.), Actele Colocviul Internațional „Lexicografia academică românească. Provocările informatizării” (pp. 67-79). Cluj-Napoca: Editura Presa Universitară Clujeană.
Nová, J. (2018). Terms embraced by the general public: How to cope with determinologization in the dictionary? In J. Čibej, V. Gorjanc, I. Kosem, S. Krek (eds.), Proceedings of the XVIII EURALEX International Congress: Lexicography in Global Contexts (pp. 387-398). Ljubljana: Ljubljana University Press.
Bobică, R. (2020). Dicționar de termeni și concepte teologice. București: Editura Coresi.
Braniște, E. (pr. prof. dr.) & Braniște, E. (2001). Dicționar enciclopedic de cunoștințe religioase. Caransebeș: Editura Diocezană Caransebeș.
COSTINESCU = Costinescu, I. (1870). Vocabular româno-frances. I–II. București: Tipografia Națională Antreprenor C.N. Rădulescu. I: A – Înzestrare; II: J – Zuluf.
DA = Pușcariu, S. (coord.). Dicționarul limbii române. Tomul I. Partea I: A–B. (1913). București: Librăriile Socec & Comp. și C. Sfetea. Tomul I. Partea II: C. (1940). București: Tipografia Ziarului „Universul”. Tomul I. Partea III. Fascicula I: D – de. (1949). București: Universul, Întreprindere Industrială a Statului [Fascicula II: de–desțina. (1948). șpalt]. Tomul II. Partea I: F–I. (1934). București: Monitorul Oficial și Imprimeriile Statului. Imprimeria Națională. Tomul II. Partea II. Fascicula I: J – lacustru. (1937). București: Tipografia Ziarului „Universul” S.A. Tomul II. Partea II. Fascicula II: Ladă–lepăda. (1940). București: Tipografia Ziarului „Universul” S.A. Tomul II. Partea II. Fascicula III: Lepăda–lojniță. (1948). București: Tipografia Ziarului „Universul” S.A.
DL = Macrea, D. & Petrovici, E. (coord.), Dicționarul limbii române literare contemporane. Vol. I–IV. Volumul I: A–C. (1955). Volumul al II-lea: D–L. (1956). Volumul al III-lea: M–R. (1957. Volumul al IV-lea: S–Z (1958). București: Editura Academiei Române.
ENC. ROM. = Diaconovich, C. Enciclopedia română. Tom. I–III. Publicată din însărcinarea și sub auspiciile Asociațiunii pentru literatura română și cultura poporului român de… Vol. I: A–Copenhaga. (1898). Vol. II: Copepode–Keman. (1900). Vol. III: Kemet–Zymotic. (1904). Sibiu: Editura și Tiparul lui W. Krafft.
Kriaras, E. (1969) = Lexiko tis Mesaionikis Ellinikis Dimodous Logotexnias (1100–1669) [Dictionary of the medieval vulgar Greek literature (1100–1669)]. Thessaloniki: Centre for the Greek Language.
MDA = Sala, M. & Dănăilă, I. (coord.). Micul dicționar academic. Vol. I–IV. Volumul I: A–C. (2001). Volumul al II-lea: D–H. (2002). Volumul al III-lea: I–Pr. (2003). Volumul al IV-lea: Pr–Z. (2003). București: Editura Univers Enciclopedic.
Scriban = Scriban, A. (1939). Dicționaru limbii românești. (Etimologii, înțelesuri, exemple, citațiuni, arhaizme, neologizme, provincializme). Edițiunea întâia. Iași: Institutu de Arte Grafice „Presa Bună”.
Stoian, I.M. (pr.). (1994). Dicționar religios. Termeni religioși, credințe populare și nume proprii. București: Editura Garamond.
TDRG = Tiktin, H. Dicţionar român-german. Rumänisch-deutsches Wörterbuch. [Band I–III]. Operă tipărită cu cheltuiala statului. I. (1903). II. (1911). III. (1924). Bucuresci: Imprimeria Statului. Bukarest: Staatsdruckerei.
TDRG 2 = Tiktin, H. Rumänisch-deutsches Wörterbuch, 2., überarbeitete und ergänzte Auflage von Paul
Miron. [Band I–III]. I. (1986). II. (1988). III. (1989). Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
TDRG 3 = Tiktin, H. Rumänisch-deutsches Wörterbuch, 3., überarbeitete und ergänzte Auflage von Paul Miron und Elsa Lüder. Band I–III. I. (2000). II. (2003). III. (2005). Cluj-Napoca: Clusium.
Triantafyllidi Dictionary = Dictionary of Standard Modern Greek. https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Maria, Mircea Minică
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).