Анималистические гротески в фольклоре и литературе славянских народов как художественный антидепрессант и релевантный элемент культурной грамотности
PDF (Русский)

Słowa kluczowe

animalistic grotesques
bird motifs
ethnopedagogy
cultural literacy
bird wedding rites
Slavic folklore
literary treatments of folklore plots
Christmas carol
socialization

Jak cytować

Niekraszewicz-Karotkaja, Żanna. (2023). Анималистические гротески в фольклоре и литературе славянских народов как художественный антидепрессант и релевантный элемент культурной грамотности. Studia Rossica Posnaniensia, 48(2), 9–28. https://doi.org/10.14746/strp.2023.48.2.1

Abstrakt

Songs with animalistic motifs are widely represented in the traditional culture of Slavic peoples. Songs with bird motifs clearly predominate, as most of them were originally connected with the archaic ritual of the bird wedding. In the course of their centuries of use, their erotic context has been reduced, and their social and didactic motifs have been strengthened. Embodied primarily in the form of grotesques (Czesław Hernas), these songs became an essential element of the cultural literacy (Eric Donald Hirsch) of the people and formed the basis of ethnopedagogy. The playful character and life-like plot collisions played a role of a peculiar psychotherapeutic means, which is confirmed by the reviews of ethnographers, as well as writers, who processed the folklore plots. In the culture of the Slavic peoples of the new time, the songs with bird motifs were most widespread, although the ritual of a bird wedding survived only among the Sorbs from Lusatia. Animalistic grotesques contributed to the socialization of a person, their awareness of themselves within various models of collective identity. This is why such poems and songs are especially relevant in the sphere of modern recreational culture, including in the field of preschool pedagogy.

https://doi.org/10.14746/strp.2023.48.2.1
PDF (Русский)

Bibliografia

Afanasʹev, Aleksandr. Poètičeskie vozzreniâ slavân na prirodu. Opyt sravnitelʹnago izučeniâ slavânskih predanij i verovanij, v svâzi s mifičeskimi skazaniâmi drugih rodstvennyh narodov. T. 1. Moskva, Tip. Gračeva i Komp., 1865.

Belaruskaâ narodnaâ pesnâ „Kura-ščabâtura”. Web. 10.08.2021. https://www.youtube.com/watch?v=yp-IccxkPm4.

Bogatyrev, Petr. Voprosy teorii narodnogo iskusstva. Moskva, Iskusstvo, 1971.

Borejszo, Maria. Staropolskie kolędy. Cud betlejemskiej nocy w relacji autorów „Kantyczek karmelitańskich” w XVIII wieku. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016.

Brazgunoǔ, Alâksandr, rèd. Slavânamoǔnaâ paèzìâ Vâlìkaga Knâstva Lìtoǔskaga XVI–XVIII stst. Mìnsk, Belaruskaâ navuka, 2011.

Brednich, Rolf Wilhelm, red. Enzyklöpedie des Märchens. Handwörterbuch zur historischen und vergleichenden Erzählforschung. T. 13: Suchen – Verführung. Berlin, de Gruyter, 2010.

Burak, Romanìâ. „Folʹklornij unìversum Pričinnoï Tarasa Ševčenka”. Narodoznavčì zošiti, 2 (128), 2016, s. 352–361.

Chojnowski, Zbigniew. „Wesele ptasząt. Piosenka mazurska (edycja z komentarzem)”. Prace Literaturoznawcze, 1, 2013, s. 289–295.

Černyšev, Vasilij. „Puškin sredi tvorcov i nositelej russkoj pesni”. Puškin i ego sovremenniki: sbornik naučnyh trudov, vyp. 38–39. Leningrad, Izdatelʹstvo Akademii nauk SSSR, 1930, s. 82–94.

Gendlin, Leonard. Perebiraâ starye bloknoty. Amsterdam, Izd-vo „Gelikon”, 1986. Web. 10.10.2021. https://www.chukfamily.ru/kornei/bibliografiya/vospominaniya/masterovoj-russkoj-literatury.

Gulâeva, Veronika. „Razvitie tvorčeskogo voobraženiâ u detej doškolʹnogo vozrasta sredstvami folʹklora”. Artpedagogika i artpsihologiâ v vek innovacij: materialy III Meždunarodnoj naučno-praktičeskoj konferencii v ramkah Vserossijskogo Festivalâ nauki (Moskva, 11-12 oktâbrâ 2021 g.). Red. T.V. Hristidis. Moskva, MGIK, 2021, s. 195–200.

Hamrina, Ûliâ. „Sposoby i puti transformacii ritualov v sovremennom obŝestve”. Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta, 347, 2011, s. 53–56.

Hawpt, Leopóld, Jan Ernst Smoler, Hrsg. Pjesnički hornych a delnych Łužiskich Serbow […] Prjeni džjel. Pjesnički hornych Łužiskich Serbow = Volkslieder der Wenden in der Ober- und Nieder-Lausitz […]. Erster Theil. Volkslieder der Wenden in der Oberlausitz. Grimma: bei J.M. Gebhardt, 1841.

Helena Goliszek. Muzyka odnaleziona. Web. 28.06.2021. https://www.muzykaodnaleziona.pl/goliszek-helena/.

Hernas, Czesław. „Proza sowizdrzalska epoki saskiej”. Ze studiów nad literaturą staropolską / Studia staropolskie. T. 5. Red. Kazimierz Budzyk. Wrocław, Zakład im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1957, s. 353–371.

Hirsch, Eric Donald, Joseph F. Kett, James Trefil. The New Dictionary of Cultural Literacy. Boston–New York, Houghton Mifflin Company, 2002.

Kohan, Taccâna. „Falʹklornaâ asnova vobrazaǔ ptušak u paèzìì Âna Čačota”. Falʹklor ì sučasna kulʹtura, u 2-h č. Rèd. Ìvan Roǔda ì ìnš. Mìnsk, BDU, 2011, s. 153–154.

Korycki, Michaelis, S.J. Carmina. Polociae, Typis Academicis SJ, 1817.

Lehr-Spławiński, Tadeusz. Trzaski, Everta i Michalskiego słownik języka polskiego. T. 1: A–K. Warszawa, Księgarnia Wydawnicza Trzaski, Everta i Michalskiego, 1935.

Lunin, Viktor, red. Skazki veka dlâ samyh malenʹkih. Moskva–Minsk, „Polifakt”, 1994.

Malʹdzìs, Adam. Na skryžavannì slavânskìh tradycyj: Lìtaratura Belarusì perahodnaga peryâdu (drugaâ palavìna XVII–XVIII st.). Mìnsk, Navuka ì tèhnìka, 1980.

Matusiak, Barbara. „Groteska – temat na czasie: groteska – geneza i ewoluowanie terminu”. Polonistyka, 5, 2020, s. 14–21.

Miarka, Karol (układ.). Kantyczki. Kolędy i pastorałki w czasie Świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane z dodatkiem pieśni przygodnych w ciągu roku używanych. Mikołów–Warszawa, Nakładem Karola Miarki, 1904.

Mykytiw, Hałyna. „Hudožnʹo-obrazna paradigma simvolìv v ukraïnsʹkih kozacʹkih pìsnâh”. Vìsnik Zaporìzʹkogo nacìonalʹnogo unìversitetu. Fìlologìčnì nauki, 2, 2008, s. 146–152.

Nawka, Blasius. „Über Sinn und Ursprung der Lausitzer Vogelhochzeit”. Lětopis, 6/7, 1964, s. 43–54.

Needon, Richard. „Die Lausitzer Vogelhochzeit”. Mitteldeutsche Blätter für Volkskunde, 6, 1931, s. 24–28.

Nekraševič-Karotkaja, Žanna. „Der Brauch der Vogelhochzeit und Lieder mit Vogelmotiven in der Folklore der nordwest- und ostslawischen Völker: Pragmatische und funktionale Aspekte”. Lětopis, 1 (69), 2022, s. 3–20.

Nekraševič-Korotkaâ, Žanna. „Hudožestvennye allegorii serbolužickogo obrâda Ptači kwas i tradiciâ zverinyh groteskov v poètičeskoj kulʹture slavânskih narodov”. Zeitschrift für Slavische Philologie, 75, 2019, s. 269–296.

Novak, Valâncìna. „Mâscovaâ specyfìka kalândarna-abradavaga falʹklora Karmânščyny”. Tradycyjnaâ kulʹtura ì dzecì: prablema ètnavyhavannâ: matèryâly V Rèspublìkanskaj navuk.-prakt. kanf. Red. Valâncìna Gryškevìč et al. Mìnsk, ÌVC Mìnfìna, 2018, s. 164–170.

Ponarski, Zenowiusz. Przyjaciel Litwy i ptaków: wokół Oskara Miłosza. Paryż – Wilno – Kowno. Wilno, Znad Wilii, 2017.

Przybyła, Wiesław. „Kulturowa semantyka motywu zwierząt”. Teksty Drugie, 3 (129), 2011, s. 238–252.

Rozanov, Ivan, red. Russkie pesni XIX veka. Moskva, Goslitizdat, 1952.

Rypiński, Alexander. Białoruś. Kilka słów o poezji prostego ludu téj naszéj polskiej prowincii; o jego muzyce, śpiewie, tańcach, etc. Paryż, Księgotłocznia J. Marylskiego, 1840.

Schön, Franz, Dietrich Scholze, red. Sorbisches Kulturlexikon. Bautzen, Domowina–Verlag, 2014.

Vakarûk, Lûdmila, Stefanìâ Pancʹo. „Zoonìmìčnì simvoli v etnomovnìj kartinì svìtu (na materìalì lemkìvsʹkoï pìsnì)”. Fìlologìâ. Movoznavstvo. Naukovì pracì, 136 (148), 2011, s. 8–12.

Vasilûk, Fedor. „Kulʹturno-antropologičeskie usloviâ vozmožnosti psihoterapevtičeskogo opyta”. Kulʹturno-istoričeskaâ psihologiâ, 3 (1), 2007, s. 80–92.

Voznâk, Mihajlo. „Ìz sʹpìvanika Domìnìka Rudnicʹkogo”. Zapiski naukovogo tovaristva ìmenì Ševčenka. T. 150, 1929, s. 243–252.

Žukovskij, Vasilij. Ballady. Moskva, Detskaâ literatura, 1981.