Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł analizuje historyczne i teoretyczne tło Veritatis splendor, encykliki Jana Pawła II poświęconej w szczególności fundamentom teologii moralnej. Wraz z reformami Soboru Trydenckiego, teologia moralna przybrała prawniczy obrót, będąc rozumiana przede wszystkim jako dyscyplina dla spowiedników. Pod koniec XIX i na początku XX wieku wynikająca z tego tradycja manualistyczna była coraz częściej postrzegana jako nieadekwatna i niezdolna, by przemawiać do ludzi. W tym samym czasie dwie wojny światowe dały impuls filozoficznemu ruchowi egzystencjalizmu. Poprzez etykę sytuacyjną niektóre tendencje myśli egzystencjalistycznej znalazły drogę do teologii moralnej. Pius XII dostrzegł potrzebę zareagowania na ten rozwój. Sobór Watykański II został uznany za okazję do nowej prezentacji teologii moralnej, która przezwyciężyłaby ograniczenia manualizmu i poświęciła więcej uwagi kwestiom sumienia, wykorzystaniu Pisma Świętego i naciskowi na fakt bycia uczniem Chrystusa. Ojcowie odrzucili jako nieadekwatny projekt pierwotnie przygotowany przez specjalną komisję, ale nie byli w stanie opracować nowego tekstu. Jednak przynajmniej niektóre kwestie teologii moralnej zostały omówione w innych pismach soborowych, zwłaszcza w Gaudium et spes i Optatam totius. Publikacja Humanae vitae w 1968 roku okazała się katalizatorem dla niektórych z najtrudniejszych i centralnych kwestii fundamentalnej teologii moralnej, w tym tematu czynów wewnętrznie złych. W 1987 roku Jan Paweł II ogłosił, że Stolica Apostolska opublikuje dokument poświęcony tym zagadnieniom. Sześć lat później tekst ten ujrzał światło dzienne i przyjął nazwę Veritatis splendor.
Bibliografia
Acta Synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II. 1971. Volumen I, Periodus Prima: Pars IV, 695-717. Vatican City: Typis Polyglottis Vaticanis.
Arendt, Hannah. 1958. The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
Arendt, Hannah. 1978. “Heidegger at Eighty.” In: Heidegger and Modern Philosophy: Critical Essays, edited by Michael Murray, 293-303. New Haven: Yale University Press.
Curran, Charles E. 2018. Diverse Voices in Modern US Moral Theology. Washington DC: Georgetown University Press.
Curran, Charles E. et al. 1969. Dissent in and for the Church. Theologians and Humanae Vitae. New York: Sheed and Ward.
Denzinger, Heinrich and Peter Hünermann. 2012. Enchiridion Symbolorum: Compendium of Creeds, Definitions and Declarations on Matters of Faith and Morals. San Francisco: Ignatius Press.
German Bishops’ Conference, 1968. “Wort der deutschen Bischöfe zur seelsorgerlichen Lage nach dem Erscheinen der Enzyklika Humanae vitae.” In: Paul VI. Enzyklika “Humanae vitae”. Über die Weitergabe des menschlichen Lebens, 63-71. Trier: Paulinus-Verlag.
Granito, Alessandra. 2015. “‘A Great Awakener’: The Relevance of Søren Kierkegaard in Karl Jaspers’ Aneignung und Polemik.” Kierkegaard Studies Yearbook, 20: 249-267. DOI: https://doi.org/10.1515/kierke-2015-0113
Grisebach, Eberhard. 1928. Gegenwart. Eine kritische Ethik. Halle: Niemeyer.
Häring, Bernhard. 1968. Krise um “Humanae vitae”. Frankfurt am Main: Verlag Gerhard Kaff ke.
Häring, Bernhard. 1976. Embattled Witness. Memories of a Time of War. New York: Seabury Press.
Häring, Bernhard. 1993. “A Distrust that Wounds.” The Tablet, 247: 1378-1379.
Heidegger, Martin. 1927. Sein und Zeit. Halle: Max Niemeyer Verlag.
Hill, Brennan R. 2006. “Bernard Häring and the Second Vatican Council.” Horizons, 33: 78-100. DOI: https://doi.org/10.1017/S0360966900002966
Jaspers, Karl. 1932. Philosophie. Berlin: Springer.
John Paul II. 1987. “Discourse to the International Congress of Moral Theology.” In: Persona, verità e morale. Atti del Congresso Internazionale di Teologia Morale (Roma, 7-12 aprile 1986), 11-14. Rome: Città Nuova.
John Paul II. 1987. “Apostolic Letter Spiritus Domini.” Acta Apostolicae Sedis, 79: 1365-1375.
John Paul II. 1993. Encyclical Letter “Veritatis Splendor”. Access: 07.07.2023. https://www.vatican.va/content/john-paulii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_06081993_veritatis-splendor.html.
Keenan, James F. 2010. A History of Catholic Moral Theology in the Twentieth Century: From Confessing Sins to Liberating Consciences. New York: Continuum.
Kennedy, Terence. 2013. “Bernhard Häring and Domenico Capone’s Contribution to Vatican II.” Studia Moralia, 51: 419-442.
McBride, William L. 1995. “Sartre’s Debt to Kierkegaard. A Partial Reckoning.” In: Kierkegaard in Post/Modernity, edited by Martin J. Matuštík and Merold Westphal, 18-42. Bloomington: Indiana University Press.
Paul VI, 1968. Encyclical Letter “Humanae vitae”. Access: 07.07.2023. https://www.vatican.va/content/paul-vi/en/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae.html.
Pinckaers, Servais. 1996. The Sources of Christian Ethics. Edinburgh: T&T Clark.
Pius XI. 1930. “Encyclical Letter Casti connubii.” Acta Apostolicae Sedis, 22, 539-592.
Pius XII, 1951. “Allocution to midwives.” Acta Apostolicae Sedis, 43: 835-854.
Pius XII. 1952a. “Nuntius Radiophonicus De conscientia christiana in iuvenibus recte eff ormanda.” Acta Apostolicae Sedis, 44: 270-278.
Pius XII. 1952b. “Ad Delegatas Conventui internationali Sodalitatis vulgo nuncupatae Fédération Mondiale des Jeunesses Féminines Catholiques.” Acta Apostolicae Sedis, 44: 413-419.
Scheler, Max. 1916. Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik. Halle: Niemeyer.
Second Vatican Council.1965a. Decree “Optatam totius”. Access: 07.07.2023. https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_decree_19651028_optatamtotius_en.html.
Second Vatican Council. 1965b. Pastoral Constitution “Gaudium et spes”. Access: 07.07.2023. https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651207_gaudium-et-spes_en.html
Steinbüchel, Theodor. 1938. Die philosophische Grundlegung der katholischen Sittenlehre (Handbuch der katholischen Sittenlehre I/1. Düsseldorf: Patmos.
Thonhauser, Gerhard. 2016. Ein rätselhaftes Zeichen. Zum Verhältnis von Martin Heidegger und Søren Kierkegaard. Berlin: De Gruyter.
Tillmann, Fritz. 1933. Die Idee der Nachfolge Christi (Handbuch der katholischen Sittenlehre III). Düsseldorf: Patmos.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stephan Kampowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.