Słowa kluczowe
depresja
penitent
spowiednik
wskazania duszpasterskie
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest prezentacja podstawowych objawów depresji w kontekście sakramentu pokuty i pojednania oraz podanie zaleceń duszpasterskich dla spowiedników wobec osób dotkniętych tym schorzeniem. Specyfika zaburzenia depresyjnego wymaga specjalnego podejścia spowiednika do obciążonego tym problemem penitenta. Dzięki temu sakrament pokuty i pojednania może być przeżywany jako doświadczenie Bożego miłosierdzia, a oprócz tego może mieć również drugorzędne skutki terapeutyczne. Tekst opisuje sposób rozumienia oraz przeżywania sakramentu pokuty i pojednania przez osoby chorujące na depresję, a w dalszej części prezentuje wskazania dla pełniących posługę wobec takich penitentów. Są one odpowiednie zarówno dla korzystających z sakramentu pokuty i pojednania w formie stałego wsparcia duszpasterskiego, jak i pojedynczego spotkania w konfesjonale.
Bibliografia
Adamiak, Grażyna, Karolina Jabłkowska, Katarzyna Nowakowska, Agnieszka Stetkiewicz, Ewa Szymańska-Świątnicka i Tomasz Pawełczyk. 2009. „System wartości a objawy depresyjne u studentów medycyny”. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 3: 178-188.
Bartoszek, Antoni. 2017. „Odpowiedzialność za bliźnich w potrzebie w kontekście kategorii ordo caritatis (z uwzględnieniem problemu migracji)”. Teologia i moralność, 12(1): 59-72. DOI: https://doi.org/10.14746/tim.2017.21.1.4
Bloch, Miki, Peter Schmidst, Merry Danaceau, Jean Murphy, Lynnette Nieman i David Rubinow. 2000. „Effects of gonadalsteroids in women with a history of postpartum depression”. American Journal of Psychiatry, 157(6): 924-930. DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ajp.157.6.924
Bramorski, Jacek. 2001. „Rachunek sumienia jako istotny element chrześcijańskiego nawrócenia”. Studia Gdańskie, 26: 5-17.
Błaszczak, Tomasz. 2021. Kultura i śmierć. Gdańsk: WN Katedra, 43-55.
Bunge, Gabriel. 2007. Acedia. Duchowa depresja. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów.
Cierpiałkowska, Lidia. 2021. Psychopatologia. Warszawa: Scholar.
Dörr, Anette. 1987. Religion und Depression. Eineempirische-psychologische Untersuchung. Weinheim: Deutscher Studien Verlag.
Dudek, Dominika, Marcin Siwek, Andrzej Zięba i Gabriel Nowak. 2022. „Depresja poporodowa”. Przegląd lekarski, 59(11): 919-923.
Ewagriusz z Pontu. 1998. O ośmiu duchach zła. W: Ewagriusz z Pontu. Pisma ascetyczne, tłum. L. Nieścior. Kraków-Tyniec.
Ferensztajn, Ewa i Janusz Rybakowski. 2012. „Etapy przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej”. Psychiatria Polska, 46(4): 613-626.
Fudala, S. 2016. „Miłosierni jak Ojciec. Refleksje o postawie miłosierdzia spowiednika i penitenta w sakramencie pokuty i pojednania”. Itinera Spiritualia, 9(1): 61-79. DOI: https://doi.org/10.12775/IS.2016.004
Golec, Małgorzata, Aleksandra Rajewska-Rager, Katarzyna Latos, Aleksandra Kosmala, Adam Hirschfeld i Marta Molińska-Glura. 2016. „Ocena zaburzeń nastroju u pacjentek po porodzie oraz czynników predysponujących do występowania tych zaburzeń”. Psychiatria, 13(1): 1-7.
Grom, Bernhard. 2017. Psychologia religii. Warszawa: PWN.
Grzywa, Anna, Adriana Kucmin i Tomasz Kucmin. „Samobójstwa – epidemiologia, czynniki, motywy i zapobieganie”. 2009. Część I. Polski Merkuriusz Lekarski, 27(161): 432-436.
Heszen-Celińska, Irena i Helena Sęk. 2020. Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
Humeniuk, Ewa, Olga Dąbska i Aleksandra Krupa. 2018. „Depression intensification in oncological patients”. Social Dissertations, 12(3): 55-63.
Jaeschke, Rafał, Marcin Siwek, Bartosz Grabski i Dominika Dudek. 2010. „Współwystępowanie zaburzeń depresyjnych i lękowych”. Via Medica, 7(5): 189-197.
Jan od Krzyża. 2010. Noc ciemna, red. Piotr Linka. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Jan Paweł II. 1997. Recontilatio et penitentia. Wrocław: TUM.
Januszewska, Elżbieta. 2020. „Depresja, osamotnienie a przeżyta trauma u dzieci i młodzieży”. W: Wyzwania i problemy społeczeństwa w XXI wieku. Tom I, red. Ewelina Chodźko i Kamila Talarek. Lublin: WN Tygiel.
Jarema, Marek, Dominika Dudek i Andrzej Czernikiewicz. 2014. „Dysfunkcje poznawcze w depresji – niedoszacowany objaw, czy nowy wymiar?”. Psychiatria Polska, 48(6): 1105-1116. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/31215
Juszczak, Władysław. 2009. Psychoterapeutyczny aspekt sakramentu spowiedzi. Kraków: Homo Dei.
Katechizm Kościoła Katolickiego. 2002. Poznań: Pallotinum.
Kijas, Zdzisław. 2014. „Między sprzeciwem i spotkaniem. Świętość celem człowieka XXI wieku”. W: Przesłanie Jana Pawła II na XXI wiek, red. Marko Jacow, Francszek Ziejka i Władysław Zuziak, 207-224. Kraków: WN UPJP2.
Kociuba, Jolanta, 2020. „Deficyt woli w stanach depresyjnych. Zmiany w motywacji po stresie traumatycznym”. Konteksty Społeczne, 8(16): 234-245. DOI: https://doi.org/10.17951/ks.2020.8.2.234-245
Kodeks Prawa Kanonicznego. 1984. Poznań: Pallotinum.
Konczelska, Katarzyna i Jagoda Sikora. 2017. „Potraumatyczny wzrost, wsparcie społeczne i zdrowie psychiczne w sytuacji doświadczenia śmierci dziecka”. Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 2(25): 39-51.
Krzystanek, Marek i Ryszard Wiaderkiewicz. 2022. Depresja – podstawowe informacje o chorobie i stosowanych lekach. Warszawa: CIOP BiP.
Lickiewicz, Jakub. 2004. „Analiza porównawcza systemu wartości osób z chorobą alkoholową przed i po terapii”. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, 17: 215-225.
Loyola, Ignacy. 2002. Ćwiczenia duchowe, tłum. Mieczysław Bednarz. Kraków: WAM.
Makara-Studzińska, Marta. 2013. „Przyczyny prób samobójczych u młodzieży w wieku 14-18 lat”. Psychiatria, 10(2): 76-83.
Mathers, Colin i Dejan Loncar. 2006. „Projections of globalmortality and burden of disease from 2002 to 2030”. Plos Medicine, 3(11): 2011-2030. DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pmed.0030442
Michalska-Leśniewicz, Magdalena i Wojciech Gruszczyński. 2010. „Czynniki psychologiczne w depresji”. Psychiatria, 7: 95-103.
Nawojowski, Jerzy. 2013. „Teologia codzienności na kanwie Księgi fundacji św. Teresy od Jezusa”. Itinera Spiritualia. Commentarii Periodici Instituti Carmelitani Spiritualitatis Cracoviae, 6: 63-81.
Niesporek, Marcin. 2016. „Społeczne konsekwencje depresji – wyzwanie dla duszpasterstwa”. Studia pastoralne, 22(12): 245-266.
Nowicka, Justyna. 2022. Teologia codzienności Karla Rahnera wobec antropologicznych przesłanek ponowoczesności. Poznań.
Osińska, Milena, Adam Zaberuk, Katarzyna Celińska-Janowicz, Rafał Zadykowicz i Edyta Rysiak. 2017. „Depresja – choroba cywilizacyjna XXI wieku”. Geriatria, 11: 123-129.
Pagacz, Małgorzata. 2021. „Pogoda ducha w pismach św. Urszuli Ledóchowskiej”. Studia Bobolanum, 32: 155-171. DOI: https://doi.org/10.30439/2021.1.8
Perzyński, Andrzej. (2012). „Miłość społeczna w nauczaniu Benedykta XVI”. Łódzkie Studia Teologiczne, 21(1): 223-232.
Polewka, Andrzej, Filip Bolechała, Elżbieta Skupień, Franciszek Trela i Andrzej Zięba. 2002. „Samobójstwa dokonane a depresja u osób w wieku podeszłym”. Przegląd lekarski, 59(4-5): 295-297.
Poniatowska-Leszczyńska, Katarzyna i Krzysztof Małyszczak. 2013. „Depresja a patologia osobowości w ujęciu psychodynamicznym”. Post. Psychiatr. Neurol, 22(3): 201-209.
Ronco, Albino, Eugenio Fizzotti i Edwin Amenta. 1993. „Immagine di Dio, percezione dei genitori, conoscenza e stima di sé”. Orientamenti Pedagogica, 40: 661-679.
Ronco, Albino, Eugenio Fizzotti i Domenico Bellantoni. 1995. „Percezione dei genitori, percezione di sé ed immagine di Dio. Una ricerca tra ragazzi napoletani dagli 11 ai 14 anni”. Orientamenti Pedagogica, 42: 1203-1230.
Ryś, Maria. 2020. „Bezpieczna aborcja? O psychologicznych skutkach przerywania ciąży”. W: W poszukiwaniu dobra w perspektywie jednostkowej i społecznej, red. Tomasz Przesławski, 177-212. Warszawa: WIWS.
Smith, Timothy, Michael McCullough i Justin Poll. 2003. „Religijność i depresja: dowody na efekt główny i łagodzący wpływ stresujących wydarzeń życiowych”. Biuletyn Psychologiczny, 129: 614-636. DOI: https://doi.org/10.1037/0033-2909.129.4.614
Szadkowski, Dariusz. 2022. „Depresja i zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży w dobie współczesnych zawirowań społecznych”. Społeczeństwo. Edukacja. Język, 16: 215-240.
Szychowski, Wojciech. 2021. Pożegnanie nieprzywitanych. Kraków: ESPE.
Śliwiński, Piotr. 2019. „Rozeznawanie w sakramencie pokuty i pojednania”. W: Rozeznanie: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, red. Szymon Drzyżdżyk i Marek Gilski, 307-320. Kraków: WN UPJP2. DOI: https://doi.org/10.15633/978-83-7438-771-2.13
Święcicki, Łukasz. 2018. Depresja w pytaniach pacjentów i odpowiedziach eksperta. Warszawa: ITEM.
Tatar, Marek. 2009, „Chrześcijańska nadzieja jako czynnik rozwoju człowieka i świata w encyklice Spe Salvi Benedykta XVI”. Warszawskie Studia Teologiczne, 22(2): 121-132.
Teresa od Jezusa. 2019. Twierdza wewnętrzna. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Topolski, Mirosław. 2020. „Pentekostalizacja – szansa czy zagrożenie pastoralne?”. Rocznik Teologiczny, 62(1), 229-259.
Warchoł, Paweł. 2016. „Noc ciemna drogą mądrości krzyża”. Polonia Sacra, 20(2): 161-180. DOI: https://doi.org/10.15633/ps.1692
Wąchol, Grzegorz. 2023. „Wybrane objawy zaburzeń psychicznych podczas spowiedzi i wspierająca reakcja spowiednika”. Teologia i Moralność, 18(33): 153-166. DOI: https://doi.org/10.14746/TIM.2023.33.1.10
Worden, William. 2022. Poradnictwo i terapia w żałobie. Warszawa: PWN.
Woźniak, Marta. 2019. „Zachowania suicydalne jako problem społeczny XXI wieku – charakterystyka zjawiska z uwzględnieniem przyczyn oraz metod zapobiegawczych”. W: Wyzwania i problemy społeczne początku XXI wieku, red. Norbert Laurisz, 108-119. Warszawa: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
Zabielski, Józef. 2011. „Uświęcający charakter nawrócenia i pokuty w świetle nauczania kardynała Stefana Wyszyńskiego”. Studia Prymasowskie 5: 351-363.
Zając, Andrzej. 2014. „Troska o pokój według św. Franciszka z Asyżu”. Polonia Sacra, 18(1): 61-73. DOI: https://doi.org/10.15633/ps.623
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Grzegorz Wąchol
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.