Wizja człowieka w transhumanizmie jako problem teologiczny
Okładka czasopisma Teologia i Moralność, tom 20, nr 1(38), rok 2025, tytuł Sztuczna inteligencja i transhumanizm
PDF

Słowa kluczowe

transhumanizm
koncepcja człowieka
ludzkie ograniczenia
metafizyka
prawda rzeczy

Jak cytować

Kraj, T. (2025). Wizja człowieka w transhumanizmie jako problem teologiczny. Teologia I Moralność, 20(1(38), 9–23. https://doi.org/10.14746/TIM.2025.38.1.1

Abstrakt

Artykuł ukazuje krytyczną ocenę antropologicznych założeń transhumanizmu, dokonanych z perspektywy katolickiej teologii moralnej. Teologia ta odwołuje się tu do filozofii realistycznej, zgodnie ze wskazaniami Encykliki Fides et ratio 68. i 83. Punktem wyjścia są więc opisy o charakterze filozoficznym, także dlatego, że jest to polemika ze stanowiskiem filozoficznym. Następnie opisy te zostają opracowane przez teologię (metodologia ta należy do teologii moralnej i została opisana przez P. Góralczyka). Daje to możliwość dostrzeżenia zarówno filozoficznych, jak i teologicznych konsekwencji wynikających z antropologicznych założeń transhumanizmu. Artykuł pokazuje, jak zmienia się obraz człowieka, gdy intencjonalnie pomija się wymiar metafizyczny rzeczywistości, a w szczególności prawdę rzeczy. Realizacja transhumanistycznych pomysłów odnośnie do człowieka prowadzi do konfliktu nie tylko z jego chrześcijańskim opisem, ale także z wizją człowieka właściwą dla całej dotychczasowej kultury zachodniej. Propozycje transhumanistyczne mają charakter utopijny.

https://doi.org/10.14746/TIM.2025.38.1.1
PDF

Bibliografia

Jan Paweł II. 1995. Encyklika „Evangelium vitae”.

Jan Paweł II. 1998. Encyklika „Fides et ratio”.

Kongregacja Nauki Wiary. 1987. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania „Donum vitae”.

Abbà, Giuseppe. 2003. „Esame epistemologico della teologia morale di San Tommaso d’Aquino”. W: Quale filosofia in teologia morale? Problemi, prospettive e proposte, red. Paolo Carlotti. Roma: LAS.

Agazzi, Evandro. 1989-1990. „Introduzione. La frontiera della conoscenza scientifica e l’ipotesi del trascendente”. W: Valori, scienza e trascendenza, red. Achille Ardigò i Franco Garelli, 1-12. Torino: Edizioni delle Fondazione Giovanni Agnelli.

Augustyn. 1997. Wyznania, tłum. Zygmunt Kubiak. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Caffarra, Carlo. 1976. „Teologia e scienze positive”. Studia moralia, XIV: 121-133.

Corby, Paschal M. 2019. The Hope and Despair of Human Bioenhancement. A Virtual Dialogue Between the Oxford Transhumanists and Joseph Ratzinger. Eugene, OR: Pickwick Publications.

Engelhardt, Hugo Tristam Jr. 1990. „Human Nature Technologically Revisited”. Social Philosophy & Policy, 8: 180-191.

Góralczyk, Paweł. 1992. „Główne nurty teologii moralnej po Vaticanum II”. Collectanea Theologica, 62(1): 57-69.

Guterres, Antonio. 2025. Secretary General’s Press Encounter on Climate. Dostęp: 12.05.2025. https://www.un.org/sg/en/content/sg/press-encounter/2025-04-23/secretary-generals-press-encounter-climate.

Jones, Michael E. 1993. Degenerate Moderns. Modernity as Rationalized Sexual Misbehavior. San Francisco: Ignatius Press.

Judycki, Stanisław. 2007. Rozdział XIII: Realizm i idealizm. Wersja robocza, maj 2007. Dostęp: 09.07.2024. https://www.academia.edu/22257272/Realizm_i_idealizm.

Kowalczyk, Stanisław. 2023. „Klasyczna filozofia prawdy a koncepcja wiedzy obiektywnej Karla R. Poppera”. Roczniki Nauk Społecznych, 15(51): 9-22. DOI: https://doi.org/10.18290/rns2023.0014

Kraj, Tomasz. 2010. Granice genetycznego ulepszania człowieka. Teologicznomoralny problem nieterapeutycznych manipulacji genetycznych. Kraków: Wydawnictwo Św. Stanisława BM.

Kraj, Tomasz. 2011. „Znaczenie pojęcia «natury» w prawie naturalnym”. Communio, XXXI, 1(173): 65-76.

Kraj, Tomasz. 2019. „Osoba ludzka a transhumanizm”. W: Katolicy i osoba ludzka, red. Dariusz Drążek i in., 153-165. Toruń: WSKSiM.

Kraj, Tomasz. 2023. Katolik wobec pluralizmu etycznego na przykładzie bioetyki. Studium teologicznomoralne. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Krąpiec, Mieczysław A. 1997. „Czym jest filozofia klasyczna?”. Roczniki Filozoficzne, 45: 156-165.

Lomanno, Matthew P. 2008. „Possibilities and Problems of Transhumanism”. The National Catholic Bioethics Quarterly, 8(1): 57-66. DOI: https://doi.org/10.5840/ncbq20088183

Maryniarczyk, Andrzej. 2015. Metafizyka a ontologie. Próby przezwyciężenia metafizyki i ich paradoksy. Lublin: PTTA.

Pieper, Josef. 1989. „Reality and the Good”. W: Living the Truth, red. Josef Pieper, 107-179. San Francisco: Ignatius Press.

Pieper, Josef. 1989. „The Truth of All Things”. W: Living the Truth, red. Josef Pieper, 5-106. San Francisco: Ignatius Press.

Rożdżeński, Roman. 2022. Ateizm oraz jego konsekwencje: relatywizm i nihilizm. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382397

Skrzypulec, Błażej i Marta Soniewicka. 2018. Transhumanizm to nowa forma wiary, gdzie nie ma miejsca na ludzką wolność [Rozmowa]. Dostęp: 09.07.2024. https://klubjagiellonski.pl/2018/03/24/transhumanizm-nowa-forma-wiary-gdzie-nie-ma-miejsca-na-ludzka-wolnosc-rozmowa/.

Slade, Francis. 1999. „Was Ist Aufklärung? Notes on Maritain, Rorty, and Bloom With Thanks But Not Apologies to Immanuel Kant”. W: The Common Things: Essays on Thomism and Education, red. Ralph McInerny, 48-68. Washington DC: American Maritain Association.

The New Lexicon Webster International Dictionary of English Language, red. Dana F. Kellerman. 1977. USA: The English Language Institute of America (vol. 2).

The Transhumanist Declaration. 2005. Dostęp: 08.07.2024. https://itp.unifrankfurt.de/~gros/Mind2010/transhumanDeclaration.pdf.

Transhumanism. 2016-2023. Dostęp: 08.07.2024. https://www.humanityplus.org/transhumanism.

Z kosmosu ateiści wracają jako ludzie wierzący. Pożegnaliśmy gen. Hermaszewskiego. 2022. Dostęp: 08.07.2024. https://www.fronda.pl/a/ZkosmosuateisciwracajajakoludziewierzacyPozegnalismygenHermaszewskiego,209074.html.