Abstrakt
Artykuł ukazuje krytyczną ocenę antropologicznych założeń transhumanizmu, dokonanych z perspektywy katolickiej teologii moralnej. Teologia ta odwołuje się tu do filozofii realistycznej, zgodnie ze wskazaniami Encykliki Fides et ratio 68. i 83. Punktem wyjścia są więc opisy o charakterze filozoficznym, także dlatego, że jest to polemika ze stanowiskiem filozoficznym. Następnie opisy te zostają opracowane przez teologię (metodologia ta należy do teologii moralnej i została opisana przez P. Góralczyka). Daje to możliwość dostrzeżenia zarówno filozoficznych, jak i teologicznych konsekwencji wynikających z antropologicznych założeń transhumanizmu. Artykuł pokazuje, jak zmienia się obraz człowieka, gdy intencjonalnie pomija się wymiar metafizyczny rzeczywistości, a w szczególności prawdę rzeczy. Realizacja transhumanistycznych pomysłów odnośnie do człowieka prowadzi do konfliktu nie tylko z jego chrześcijańskim opisem, ale także z wizją człowieka właściwą dla całej dotychczasowej kultury zachodniej. Propozycje transhumanistyczne mają charakter utopijny.
Bibliografia
Jan Paweł II. 1995. Encyklika „Evangelium vitae”.
Jan Paweł II. 1998. Encyklika „Fides et ratio”.
Kongregacja Nauki Wiary. 1987. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania „Donum vitae”.
Abbà, Giuseppe. 2003. „Esame epistemologico della teologia morale di San Tommaso d’Aquino”. W: Quale filosofia in teologia morale? Problemi, prospettive e proposte, red. Paolo Carlotti. Roma: LAS.
Agazzi, Evandro. 1989-1990. „Introduzione. La frontiera della conoscenza scientifica e l’ipotesi del trascendente”. W: Valori, scienza e trascendenza, red. Achille Ardigò i Franco Garelli, 1-12. Torino: Edizioni delle Fondazione Giovanni Agnelli.
Augustyn. 1997. Wyznania, tłum. Zygmunt Kubiak. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Caffarra, Carlo. 1976. „Teologia e scienze positive”. Studia moralia, XIV: 121-133.
Corby, Paschal M. 2019. The Hope and Despair of Human Bioenhancement. A Virtual Dialogue Between the Oxford Transhumanists and Joseph Ratzinger. Eugene, OR: Pickwick Publications.
Engelhardt, Hugo Tristam Jr. 1990. „Human Nature Technologically Revisited”. Social Philosophy & Policy, 8: 180-191.
Góralczyk, Paweł. 1992. „Główne nurty teologii moralnej po Vaticanum II”. Collectanea Theologica, 62(1): 57-69.
Guterres, Antonio. 2025. Secretary General’s Press Encounter on Climate. Dostęp: 12.05.2025. https://www.un.org/sg/en/content/sg/press-encounter/2025-04-23/secretary-generals-press-encounter-climate.
Jones, Michael E. 1993. Degenerate Moderns. Modernity as Rationalized Sexual Misbehavior. San Francisco: Ignatius Press.
Judycki, Stanisław. 2007. Rozdział XIII: Realizm i idealizm. Wersja robocza, maj 2007. Dostęp: 09.07.2024. https://www.academia.edu/22257272/Realizm_i_idealizm.
Kowalczyk, Stanisław. 2023. „Klasyczna filozofia prawdy a koncepcja wiedzy obiektywnej Karla R. Poppera”. Roczniki Nauk Społecznych, 15(51): 9-22. DOI: https://doi.org/10.18290/rns2023.0014
Kraj, Tomasz. 2010. Granice genetycznego ulepszania człowieka. Teologicznomoralny problem nieterapeutycznych manipulacji genetycznych. Kraków: Wydawnictwo Św. Stanisława BM.
Kraj, Tomasz. 2011. „Znaczenie pojęcia «natury» w prawie naturalnym”. Communio, XXXI, 1(173): 65-76.
Kraj, Tomasz. 2019. „Osoba ludzka a transhumanizm”. W: Katolicy i osoba ludzka, red. Dariusz Drążek i in., 153-165. Toruń: WSKSiM.
Kraj, Tomasz. 2023. Katolik wobec pluralizmu etycznego na przykładzie bioetyki. Studium teologicznomoralne. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Krąpiec, Mieczysław A. 1997. „Czym jest filozofia klasyczna?”. Roczniki Filozoficzne, 45: 156-165.
Lomanno, Matthew P. 2008. „Possibilities and Problems of Transhumanism”. The National Catholic Bioethics Quarterly, 8(1): 57-66. DOI: https://doi.org/10.5840/ncbq20088183
Maryniarczyk, Andrzej. 2015. Metafizyka a ontologie. Próby przezwyciężenia metafizyki i ich paradoksy. Lublin: PTTA.
Pieper, Josef. 1989. „Reality and the Good”. W: Living the Truth, red. Josef Pieper, 107-179. San Francisco: Ignatius Press.
Pieper, Josef. 1989. „The Truth of All Things”. W: Living the Truth, red. Josef Pieper, 5-106. San Francisco: Ignatius Press.
Rożdżeński, Roman. 2022. Ateizm oraz jego konsekwencje: relatywizm i nihilizm. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382397
Skrzypulec, Błażej i Marta Soniewicka. 2018. Transhumanizm to nowa forma wiary, gdzie nie ma miejsca na ludzką wolność [Rozmowa]. Dostęp: 09.07.2024. https://klubjagiellonski.pl/2018/03/24/transhumanizm-nowa-forma-wiary-gdzie-nie-ma-miejsca-na-ludzka-wolnosc-rozmowa/.
Slade, Francis. 1999. „Was Ist Aufklärung? Notes on Maritain, Rorty, and Bloom With Thanks But Not Apologies to Immanuel Kant”. W: The Common Things: Essays on Thomism and Education, red. Ralph McInerny, 48-68. Washington DC: American Maritain Association.
The New Lexicon Webster International Dictionary of English Language, red. Dana F. Kellerman. 1977. USA: The English Language Institute of America (vol. 2).
The Transhumanist Declaration. 2005. Dostęp: 08.07.2024. https://itp.unifrankfurt.de/~gros/Mind2010/transhumanDeclaration.pdf.
Transhumanism. 2016-2023. Dostęp: 08.07.2024. https://www.humanityplus.org/transhumanism.
Z kosmosu ateiści wracają jako ludzie wierzący. Pożegnaliśmy gen. Hermaszewskiego. 2022. Dostęp: 08.07.2024. https://www.fronda.pl/a/ZkosmosuateisciwracajajakoludziewierzacyPozegnalismygenHermaszewskiego,209074.html.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tomasz Kraj

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
